Ticari Defterler / Veysi Seviğ

  Halen yürürlükte bulunan 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 66’ncı maddesi uyarınca “Her tacir, ticari işletmesinin iktisadi ve mali durumunu borç ve alacak münasebetlerini ve her iş yılı içinde elde edilen neticeleri tespit etmek maksadıyla işletmesinin mahiyet ve öneminin gerektirdiği bütün defterleri ve bilhassa, diğer kanunların hükümleri mahfuz kalmak üzere, aşağıdaki defterleri Türkçe olarak tutmaya mecburdur.
* Tacir hükmi şahıs (tüzel kişi) ise yevmiye defteri, defteri kebir, envanter defteri ve karar defteri 
* Hususi (özel) hukuk hükümlerine göre idare edilmek veya ticari şekilde işletilmek üzere devlet, vilayet, belediyeler gibi amme (kamu) hükmi şahısları tarafından kurulan ve hükmi şahsiyeti bulunmayan ticari işletmeler ile dernekler tarafından kurulan ticari işletmeler ve bunlara benzeyen ve hükmi şahsiyeti olmayan diğer ticari teşekküller (kuruluşlar) karar defteri hariç yukarıda yazılı defterleri
* Tacir hakiki şahıs (gerçek kişi) ise karar defteri hariç olmak üzere yevmiye defteri, defteri kebir, envanter defteri veya işletmesinin mahiyet ve önemine göre sadece işletme defteri tutmak ve aynı kanunun 69’uncu maddesi uyarınca bu defterleri kullanmaya başlamadan önce ticari işletmenin bulunduğu yerin ticaret sicili memurluğuna veya notere ibraz etmek zorundadır. Bu defterler Vergi Usul Kanunu’nun defterlerin tasdikine ilişkin hükümlerinde yer alan bilgileri içerecek şekilde tasdik ve imza olunur.
Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun 64’üncü maddesi uyarınca “Her tacir, ticari defterleri tutmak ve defterlerinde ticari işlemleriyle mal varlığı durumunu” açıkça görülebilir bir şekilde ortaya koymak zorundadır. Bu bağlamda da ticari defterler, açılış ve kapanışlarında noter tarafından onaylanır. Kapanış onayları, izleyen faaliyet döneminin 6’ncı ayının sonuna kadar yapılır. Şirketlerin kuruluşunda defterlerin açılışı ticaret sicil müdürlükleri tarafından da onaylanabilir. Açılış onayının noter tarafından yapıldığı hallerde noter, ticaret sicili tasdiknamesini aramak zorundadır. Türkiye Muhasebe Standartları’na göre elektronik ortamda veya dosyalama suretiyle tutulan defterlerin açılış ve kapanış onaylarının şekli ve esasları ile defterlerin nasıl tutulacağı hususu Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca (Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca) bir tebliğ ile belirlenmiş bulunmaktadır.
Bilindiği üzere 6215 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 14’üncü maddesi ile değiştirilen 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun “Defter Tutma Mükellefiyeti” başlıklı 66’ncı maddesinin ikinci fıkrasında söz konusu maddede geçen defterlerin (yevmiye defteri, defteri kebir, envanter defteri, karar ve işletme defteri) elektronik ortamda veya dosyalama suretiyle tutulabileceği ve bu defterlerin açılış ve kapanış onaylarının şekli ve esasları ile bu defterlerin nasıl tutulacağının Sanayi ve Ticaret Bakanlığı (640 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümleri icabı Gümrük ve Ticaret Bakanlığı) ile Maliye Bakanlığınca çıkartılacak müşterek bir tebliğle belirleneceği hükme bağlanmıştır.
Maliye Bakanlığı ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından yayımlanan (1) Sıra No’lu “Elektronik Defter Tutma Genel Tebliği”nde tutulması zorunlu olan defterlerin elektronik ortamda oluşturulması, kaydedilmesi, muhafazası ve ibrazına ilişkin usul ve esaslar belirlenmiş bulunmaktadır. (13.12.2011 gün ve 28141 sayılı Resmi Gazete) 
Yeni Türk Ticaret Kanunu’nda ticari defterlerin açılış tasdikinin yapılış süresini ve\veya zamanını belirleyen açık bir düzenleme yoktur. Buna karşın Vergi Usul Kanunu’nun 221’inci maddesi tutulması zorunlu olan defterlerin tasdik zamanlarını belirlemiş bulunmaktadır. Şöyle ki;
* Öteden beri işe devam etmekte olanlar, defterlerin kullanılacağı yıldan önce gelen son ayda
* Hesap dönemleri Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilenler, defterin kullanılacağı hesap döneminden önce gelen son ayda
* Yeniden işe başlayanlar, sınıf değiştirenler ve yeni bir mükellefiyete girenler, işe başlama, sınıf değiştirme ve yeni mükellefiyete girme tarihinden önce; vergi muafiyeti kalkanlar, muaflıktan çıkma tarihinden başlayarak 10 gün içinde
* Tasdike tabi defterlerin dolması dolayısıyla veya sair sebeplerle yıl içinde yeni defter kullanmaya mecbur olanlar bunları kullanmaya başlamadan önce defterlerini tasdik ettirmek zorundadırlar.
Ancak “Defterlerini ertesi yılda da kullanmak isteyenler Ocak ayı, hesap dönemleri Maliye Bakanlığınca tespit edilenler bu dönemin ilk ayı içinde tasdiki yeniletmeye mecburdurlar.” (Vergi Usul Kanunu Madde:222)
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 222\2’nci maddesi uyarınca “Ticari defterlerin ticari davalarda delil olarak kabul edilebilmesi için kanuna göre eksiksiz ve usulüne uygun olarak tutulmuş, açılış ve kapanış onaylarının yaptırılmış ve defter kayıtlarının birbirini doğrulamış olması şarttır.”

(Kaynak: İto Gazetesi | 13.02.2012)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.