Dr. Mehmet Ali ÖZTÜFEKÇİ - Kooperatifler ve kurumlar vergisi

Bilindiği gibi, Türkiye'de kurumlar vergisi uygulamasına, 5422 sayılı kanunla başlanılmıştır. Ancak kurumlar vergisi için, son kez, 5520 sayılı kanun düzenlenmiş, 21.06.2006 tarih, 26205 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Önceki kanuna göre güncel gereksinimlerin de karşılanmasını amaçlayan yeni kanun ile birçok değişikliği içeren hükümler de yürürlüğe girmiştir. Bu çerçevede, öteden beri faaliyette bulunan ve de 2006 yılı içinde kurulup faaliyete geçen yapı kooperatiflerinin kurumlar vergisi muafiyetlerini sağlayıp sürdürebilmeleriyle ilgili olarak önem arz eden, hükümler korunmuş ve ek hüküm getirilmiştir.

Yapı kooperatiflerinin kurumlar vergisi muafiyetinden yararlanabilmeleri için, 5520 S.K.'nin "Muafiyetler" başlığını taşıyan 4'üncü Md.'nin (k) bendinde;

"Tüketim ve taşımacılık kooperatifleri hariç olmak üzere, ana sözleşmelerinde

- sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması,

- idare meclisi başkan ve üyelerine kazanç üzerinden pay verilmemesi,

- yedek akçelerin ortaklara dağıtılmaması ve

- sadece ortaklarla iş görülmesine (Yapı kooperatiflerinin kendilerine ait arsalarını kat karşılığı vererek her bir hisse için bir iş yeri veya konut elde etmeleri ortak dışı işlem sayılmaz) ilişkin hükümler bulunup, bu hükümlere fiilen uyan kooperatifler ile bu kayıt ve şartlara ek olarak kuruluşundan inşaatın bitim tarihine kadar yönetim ve denetim kurullarında söz konusu inşaat işlerini kısmen veya tamamen üstlenen gerçek kişilerle tüzel kişi temsilcilerine veya kanunun 13'üncü maddesine göre bunlarla ilgili olduğu kabul edilen kişilere veya yukarıda sayılanlarla işçi ve işveren ilişkisi içinde bulunanlara yer vermeyen ve yapı ruhsatı ile arsa tapusu, kooperatif tüzel kişiliği adına tescil edilmiş olan yapı kooperatifleri" hükmüne yer verilmiştir.

Belirtilen 4 temel şarta ilaveten, yapı kooperatiflerinin, kuruldukları tarihten, giriştikleri inşa faaliyetlerinin sona ermesine kadar, yönetim ve denetim kurullarında; inşaat işleri üstlenen gerçek kişilerle, tüzel kişi temsilcilerine veya bunların ilişkili olduğu kişilere ya da bu sayılanlarla işçi işveren ilişkisi bulunan kişilere yer vermemeleri ve yapı ruhsatı ile arsa tapusunun, kooperatif tüzel kişiliği adına tescil ettirmiş olmaları gerekmektedir.

Yeni Kurumlar Vergisi Kanunu'nun geçici 1'inci Md.'si, 8 numaralı fıkrasında "2006 yılının sonuna kadar, bu kanunun 4'üncü Md.'nin, birinci fıkrası (k) bendinde yazılı şartları sağlayamayan yapı kooperatiflerinin muafiyeti 01/01/2006 tarihi itibariyle sona ermiş sayılır" hükmüne de yer verilmiştir. Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı'nca, bu geçici hükmün kapsamındaki yapı kooperatiflerinin kurumlar vergisi muafiyetinden yararlanabilmeleri için, taşımaları gereken şartlar, 23/11/2006 tarih ve KVK-5/2006-5/ Kooperatifler-1 sayılı, Kurumlar Vergisi Sirküleri'nde tekrar vurgulanmıştır.

Şöyle ki, anılan geçici hükme göre, 4'üncü maddede belirtilen muafiyet şartlarının eksiksiz olarak, öteden beri faaliyette bulunan yapı kooperatiflerince, (2006 yılı içinde kurulup faaliyete geçenler dahil) ana sözleşmelerine, bu yılın sonuna kadar alınması, işlem ve uygulamalarını da, öngörülen muafiyet şartlarını dikkate alarak sürdürmeleri, muafiyetlerinin korunması ve devamı bakımından gerekmektedir.

Anılan sirkülerde de yer aldığı üzere, söz konusu şartların, ana sözleşmeleri üzerinde ve uygulamalarında sağlanmaması halinde, Yeni Kurumlar Vergisi Kanunu'nun yürürlüğe girdiği sırada ve sonrasında faaliyetleri sürmekte bulunan yapı kooperatiflerinin muafiyetleri, 2006 yılı başından itibaren sona ermiş sayılacak ve kurumlar vergisi mükellefiyetleri bu tarihten itibaren geçerli kılınmak üzere tesis edilecektir.

Sadece yapı kooperatiflerine yönelik olarak getirilen ilave muafiyet şartı ile yıllardan beri, yaşanmakta olan çarpık uygulamaların önüne geçilmek istenmiştir. Şöyle ki, faaliyet konusu, esas itibariyle inşaat yapıp satmak olan, piyasada "yap-sat"çı olarak vasıflandırılan müteahhitler normal ticari faaliyetlerini, yapı kooperatifi görüntüsü içinde sürdürerek, bulunan müşterileri de, sözde yapı kooperatifinin üyeleriymiş gibi göstererek, kurumlar vergisi muafiyetinden yararlanmakta ve hiç (kurumlar veya gelir vergisi) ödememiş olmaktaydılar. Bu durum, öncelikle vergi kaybına, ve de vergi kanunlarına uyumlu faaliyet gösteren müteahhitlere karşı haksız rekabete neden olmaktaydı. Söz konusu hükümlerin gerekleri yerine getirildiği ölçüde, yapı kooperatifleri vasıta kılınarak, kurumlar vergisi muafiyetinden haksız yararlanma eylemlerinin önüne geçilmiş olunacaktır.

Muafiyetten yararlana gelmiş bulunan yapı kooperatiflerinin, gerekli düzenlemeleri yetiştirememeleri durumunda, muafiyetleri 01.01.2006 tarihinden itibaren sona ermiş sayılacaktır. Ana sözleşmeler üzerinde gerekli düzenlemeler, genel kurulların toplanması ve karar alınmasına bağlı olduğundan zaman almaktadır. Bu konuda vakit kaybedilmemesi yerinde olur. Sürenin azalmış olması nedeniyle, ilgili yapı kooperatifleri yönetim kurullarınca, yasal muafiyet şartlarının, ana sözleşmelerde oluşturulması ve kooperatif faaliyetlerinin de muafiyet şartlarına uyumlu hale getirilmesi yerinde olacak ve kooperatiflerin amaca yönelik çalışmalarında etkinliği ve verimliliği artıracaktır.

(Kaynak: Dünya Gazetesi | 12.12.2006)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.