Bedellinin bedeli gider sayılır mı? / YMM İsmail Kökbulut

Bedelli askerlik bekleyenler için müjde geçen haftalarda geldi.

31 Aralık 2011 tarihi itibariyle 30 yaşından gün almış olanlar, 30 bin TL ödemeleri koşuluyla isterlerse bedelli askerlikten yararlanabilecekler. 21 günlük askeri eğitim de almadan askerlik görevlerini ifa etmiş sayılacaklar.

Bedelli askerlikten toplumun çeşitli kesimlerinden vatandaşlarımızın faydalanması bekleniyor. Yani devlet memuru, işçisi, özel şirketlerde çalışanı, serbest meslek faaliyeti icra eden vs. herkes bu haktan yararlanabilecek. Durum böyle olunca bedelli askerlik ödemelerinin vergisel sonucunun ne olacağı da gündeme geliyor. Özellikle serbest meslek kazancı elde edenler açısından durum daha da önemli.

Öncelikle belirtelim, bedelli askerlikle ilgili olarak yapılan ödemelerin ödenecek verginin tespitinde gider olarak kaydedilip, kaydedilmeyeceğine dair doğrudan bir düzenleme ne vergi kanunlarında ne de Bedelli askerliği düzenleyen ve hâlihazırda Cumhurbaşkanlığı makamından onay bekleyen 6252 Sayılı Kanun'da yer almıyor.

Ancak vergi kanunlarındaki düzenlemelerden hareketle bazı soru işaretleri gündeme gelebilir.

Ücretli çalışanlarda

Kamu kurumlarında veya özel sektör kuruluşlarında ücretli olarak çalışanlar açısından bedelli askerlik ödemelerinin gider kaydedilmesine imkân sağlayan bir düzenleme yok. Dolayısıyla ücretli çalışanlar bedelli askerlik ödemelerini ücret matrahından düşemeyecek.

Bedelin işveren tarafından karşılanması halinde

Ancak bedelli askerlikten faydalanmak isteyen kişinin bedelini işveren karşılaması durumunda ne olacak. Birçok işveren işlerinin aksamaması için çalışanına bu imkânı sağlayabilir. Bu durumda işveren tarafından karşılanan bedelli askerliğin bedeli olan tutar ücret olarak değerlendirilmeli. Gelir Vergisi Kanunu'nda ücret çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler olarak tanımlanmış. Bu durumda ücret olarak değerlendirilen ve üzerinden vergi hesaplanan bedelli tutarı işletme tarafından gider olarak dikkate alınabilir.

Ticari kazanç elde edenler

Bedelli ödemelerini ticari kazanç tespiti açısından genel giderlerin düzenlendiği Gelir Vergisi Kanunu'nun 40/1'inci maddesi kapsamında (Ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderler) değerlendirmek de güç gözüküyor. Zira askere gitmemek ile ticari kazanç elde etmek arasında doğrudan bir illiyet bağı kurmak mümkün değil.

Avukat, doktor, mimar, mali müşavirler

Serbest meslek faaliyeti icra edenler açısından durum biraz daha karışık gözüküyor. Sebebi ise serbest meslek faaliyetinin sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanması (GVK md-65). Yani avukat, doktor, mimar, mali müşavir, sanatçı gibi serbest meslek erbaplarının kazancı bizzat işlerinin başlarında olmaları ve bilgi birikimi ve tecrübelerini kullanmaları suretiyle elde edilebiliyor. Bunların askere gitmeleri durumunda askerlik hizmeti süresi boyunca herhangi bir serbest meslek kazancı elde etmeleri mümkün değil. Serbest meslek kazancı elde edenleri ticari kazanç elde edenlerden ayıran temel husus da bu zaten. Zira ticari işletme sahipleri, askere gitmeleri durumunda bile işletmeleri faaliyetine devam edebilir ve ticari kazanç elde edebilir.
Gelir Vergisi Kanunu'nun 68/1'inci maddesinde "mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen genel giderler"in serbest meslek kazancından indirilebileceği hükme bağlanmış. Bu bağlamda askerlik hizmetini yapmaya gidenler için mesleki kazancın idame ettirilmesi mümkün değil. Bedelli askerlik ödemesi yapanlar, bu ödeme sayesinde askere gitmeyerek mesleki faaliyetini idame ettirecekler. Ancak bu sürede mesleki faaliyetini idame ettirmek için 30 bin TL'lik bir gider yapmak durumunda. Buradaki illiyet bağı, ticari kazancın elde edilmesine kıyasla daha güçlü gözüküyor. Dolayısıyla bedelli askerlik ödemelerinin serbest meslek çalışanları açısından gider olarak kaydedilmesi, en azından yoruma açık bir husus olarak gözüküyor.

Bu kapsamda doğması muhtemel uyuşmazlıkların önlenmesi bakımından Gelir İdaresi Başkanlığı'nca konuyla ilgili bir açıklama yapılmasında fayda var. Serbest meslek faaliyetinde bulunan ve bedelli askerlikten faydalananlar konuyla ilgili olarak bağlı bulundukları vergi dairesi başkanlıklarından (yoksa Defterdarlıklardan) özelge yoluyla bilgi isteyerek durumun açıklığa kavuşmasını talep edebilirler.

(Kaynak: Bugün Gazetesi | 12.12.2011)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.