Özürlünün çalıştırılması ve emekliliği / Tahsin Sınav

Kamuoyunda da bilindiği üzere, işverenin aynı il sınırları içerisindeki işyerlerinde toplam 50 ve + işçinin istihdam edilmesi halinde özürlü çalıştırma zorunluluğu doğmaktadır. Özel sektör işyerlerinin eski hükümlü çalıştırma yükümlülüğü bulunmamaktadır. Diyelim ki gerçek ya da tüzelkişi işverenin 5 adet satış mağazası aynı il hudutları içerisinde faaliyet gösteriyorsa, bu işyerlerinin toplam personel sayısı olan 72 işçi sayısı ile özürlü işçi istihdamı açısından yükümlülük doğurmaktadır. Şöyle ki, 72*%3 = 2,16 hesabına göre, bu sonuç, 2,5'ten küçük olduğu için, tüm işyerleri kapsamında 2 özürlü istihdam edilmesi yeterli olacaktır. Türkiye İş Kurumu yerel biriminden özürlü işçi adayları talep edilerek seçimde bulunup, sözkonusu 2 özürlü kontenjan açığının doldurulması şarttır. Bu açık, doldurulmadığı takdirde İş Kanunu'nun 30'uncu maddesine aykırı davranıştan, yine aynı Kanunun 101'inci maddesi uyarınca özürlü çalıştırmamak nedeniyle, çalıştırılmayan her özürlü ve çalıştırılmayan her ay için, 2011 yılında 1.671.- TL tutarında İPC uygulanacağından toplam aylık İPC tutarı, 3.342.-TL olacaktır. En az 3 yıl geriye doğru inceleme yapıldığını da dikkate almak da gözden kaçırılmaması gereken önemli bir husustur.

Hemen söylemeliyim ki, özürlüler, iki şekilde emekli olabilir: Bunun birincisi, malulen emekliliktir. Bunun için 10 yıl sigortalılık süresi, 1800 prim ödeme günü şartları yanında, ayrıca maluliyete neden olan hastalığının sigortalı olduğu tarihten sonra ortaya çıkması gerekmektedir. Örneğin doğuştan iki gözü görmeyen veya doğuştan kalp hastası bir kişi yüzde 90 özürlü bile olsa malulen emekli olamaz. Özellikle belirtmeliyim ki, malulen emeklilik sürecinin oldukça zor oluştuğu, SGK tarafından ince elenip sık dokunarak malulen emekliliğe ulaşma yoluna çıkılabildiği sigortalılarca bilinmektedir. İkincisi ise, bir yerde çalışırken sakatlık vergi indiriminden yararlanılması koşuluyla, sakatlık vergi indirimi ile emeklilik hakkıdır. Malulen emekli olamayanlar için sakatlık vergi indirimi ile emeklilik daha kolay bir yoldur. Bunun için de yüzde 90 sakatlar için, 15 yıllık sigortalılık süresi ve 3600 prim ödeme gününün doldurması gerekmektedir. Sigortalının sakatlık vergi indirimi yoksa bir yerde çalışırken sakatlık vergi indirimi için Maliye Bakanlığı'na başvurulup sakatlık vergi indirimi alındıktan sonra, bu yolla özürlü emekliliğine başvurulabilir.

Sigortalı kişinin özür durumu, Maliye Bakanlığı Merkez Sağlık Kurulu tarafından %40 ve üzeri oranında belirlendiği takdirde kendisine vergi indirim belgesi verilecektir. Bunun için özür oranının en az %40 olması şart. Ancak %40 oranında özürlülük olduğu takdirde özürlü emekliği imkânından yararlanılabilecektir. Özür oranının %40 ya da %60 olmasının önemi yok. Yeter ki, en az %40 oranında özürlülük belirlenmiş olsun. Özürlü emekliliğinin SGK ile ilgili boyutu vergi indirim belgesi alındıktan sonra başlayacaktır. Maliye Bakanlığı'ndan vergi indirim belgesi alınınca, 1- Sigortalı kişi, işten emeklilik için ayrılacak ve işverence SGK'na işten çıkış bildirgesi (İAB) verilecektir. 2-Sigortalı emeklilik dilekçesi olarak Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesini doldurarak, SGK'ya verecektir. Belgenin 4'üncü satırına "vergi indirim belgesiyle emeklilik" yazarak alınan vergi indirim belgesinin bir sureti, sözkonusu dilekçeye eklenecektir. 3-Bu işlemler tamamlanınca, talepte bulunan sigortalı kişiye özürlü emekliliği maaşı bağlanacaktır. Diyelim ki, sigortalı Maliye Bakanlığına başvurmuş ve özür durumu %40 ile %59 arasında sayıldığı için III. derece vergi indirim belgesine sahip olmuştur. III. derece vergi indirim belgesine sahip olan sigortalı kişiler, işe girişine göre, en az 19 yıl sigortalı olmaları ve 4240 gün prim ödemeleri koşuluyla emekli olabilirler. Sigortalı 2002 yılında işe girmiş olsun. 19 yıllık sigortalılık süresi şartı, 2012 yılında tamamlanacak. Bu durumda sigortalı, 2021 tarihine kadar en az 4240 gün prim öderse 2021 yılında emekli olabilecektir.

Farazî bir örnek düşünelim. Sigortalı, 2005 yılında işyerinde çalışırken beyin kanaması geçirip sağ gözünü büyük oranda kaybetmiş olsun. Ve işyerinin engelli kadrosunda çalışmaya devam etsin. Malulen emekli olup memleketine yerleşmeyi tasarlıyor olsun. Hemen söyleyelim ki, sigortalı sağ gözünün kaybıyla malulen emekli olamaz. Ancak vergi indirim belgesi almak koşuluyla özürlülere mahsus emeklilik şartlarından emekli olurlar. Vergi indirim belgesi almak üzere Maliye Bakanlığı/Vergi Dairesine (Vasıtasız Gelirler Müdürlüğü) başvurulurken, raporu Maliye Bakanlığı Merkez Sağlık Kuruluna gönderilecektir. Özür oranı %40 üzeri çıkarsa, iş adresine vergi indirim belgesi yazısı, takriben 2 aylık sürede gönderilecektir. İşveren bu belgeyi sigortalıya verecektir. Sigortalı da bu belgeyle beraber, İstanbul'da Unkapanı Sosyal Güvenlik Merkezine emeklilik başvurusu yapacaktır. Bunun için, önce işverence İAB verilerek işten çıkışı yapmalıdır. Sonra ilgili kişi emeklilik başvurusunu yapacaktır. SGK da sigortalıya özürlü emekliliği şartlarına göre emekli aylığını bağlayacaktır.

 

(Kaynak: Yeni Şafak | 12.12.2011)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.