İşçinin bedelli askerliği ve kıdem tazminatı / Tahsin Sınav

Bilindiği üzere hangi işçilerin kıdem tazminatı alabileceği, mülga 1475 sayılı İş Kanunu'nun halen yürürlükteki 14'üncü maddesinde düzenlenmiş bulunmaktadır. Bu hükümde yer aldığı üzere, muvazzaf askerlik dolayısıyla iş sözleşmesinin işçi tarafından feshedilmesi durumunda, işverenin kıdem tazminatını ödeme yükümlülüğü doğmaktadır. Yani askerlik nedeniyle kıdem tazminatı talep edilebilmesi için muvazzaf askerlik dolayısıyla işçi tarafından iş sözleşmesinin feshedilmesi gerekmektedir. Mevcut sonuncu düzenlemeden önceki bedelli askerlik uygulamalarında 21 günlük temel askerlik hizmeti yapılmasından dolayı, muvazzaf askerlik dolayısıyla işçi tarafından iş sözleşmesinin feshedilmesinin şart olması nedeniyle, işçi talebi üzerine işveren tarafından kıdem tazminatı ödeniyordu. Ancak bu defa 21 günlük temel askerlik hizmeti yapılmayacak ve yükümlü işçiler bedelli askerlik parasını yatırdıklarında bu yükümlülüklerini yerine getirmiş olacak ve dolayısıyla da muvazzaf askerlik için iş sözleşmesi feshedilmediğinden kıdem tazminatı da ödenmeyecektir.

Yeni bedelli askerlik uygulamasının Yasanın Resmî Gazete'de yayınlanmasını müteakip yürürlüğe girmesiyle 31 Aralık 2011 (dâhil) tarihi itibariyle 30 yaşından gün alanlar, 30 bin TL karşılığında bedelli askerliğe hak kazanacak ve 21 gün temel askerlik hizmetinden de muaf tutulacaklardır. Askerlik için ödenecek olan 30 bin TL'lik bedel, başvuru sırasında peşin ödenebileceği gibi, 15 bin TL'si başvuru sırasında, kalan 15 bin TL'si de başvuru tarihinden itibaren 6 ay içinde ödenebilecektir. Bu imkândan askerliğini yapmakta olanlar yararlanamayacaktır. Diğer bir ifadeyle, bedelli askerlik uygulamasında henüz fiili askerlik hizmetine başlamamış olanlar kapsama alınmış bulunmaktadır. Bedelli Askerlik Yasasının Resmi Gazete'de yayınlanıp yürürlüğe girmesinden itibaren 6 ay içinde, bedelli tutarının ödenmesi amacıyla askerlik şubesine başvurulması gerekiyor. Yasadan yararlananların yoklama kaçağı ve bakaya durumlarından dolayı haklarında başlatılmış idari ve adli soruşturma varsa, bunlar da sona erdirilecek.

Bedelli askerlikten yararlanacak olan işçilerin kıdem tazminatlarını alamamaları, bedelli askerliğin finansmanında zorluklara yol açacağı anlaşılmaktadır. Bedelli askerlik - kıdem tazminatı bağlamının en önemli veçhelerinden biri de budur. Bedelli askerlikteki bedelin yüksekliği dikkate alındığında, birçok işçinin işyeri işvereninden kıdem tazminatını almayı düşünmesinden daha doğal bir düşünce olamaz. Ancak yukarıda vurgulandığı üzere, bedellinin finansmanında kıdem tazminatını kullanmanın mümkün olmaması, bedelli askerlikten yararlanma sayısını düşürebilecektir.

Bedelli askerlik uygulamasıyla, hepsi işçi niteliğinde istihdam edilmemekle birlikte, yaklaşık yarım milyon kişinin bedelli askerlik beklentisine cevap verilmiş olacak. Böylece mesleki durumlarından dolayı askere gidemeyenlere önemli bir alternatif çözüm öngörülmüş bulunuyor. Yılların getirdiği bir yığılmayı bu şekilde çözüme bağlama ihtiyacı, belirli bir sosyolojik döngü içerisinde ortaya çıkan bir olguyu da tanımlama imkânı sağlamalıdır. Zaten konu hakkında birçok yasal düzenleme sürecine girilmesi de bu tanımlama gayretini ortaya koymaktadır.

Askerlik göreviyle ilgili yükümlülüğün yeniden tanımlanması gereği, artık ekonomik ve toplumsal zorunluluk haline gelmiştir. Türkiye'nin dünya ekonomisi içerisinde seçkin bir konuma oturabilmesi için, eğitim ve istihdam süreçlerini doğrudan etkileyen askerlik yükümlülüğünü makul esaslar ve emsal toplumsal uygulamalar da gözetilerek yeniden oluşturma zarureti oluşmuştur. Bu süreçten çözüm üretmeden sıyrılmak mümkün değildir. Ve çözüm için hiçbir neden bahane değildir.

Bu dönüşüm için, en kısa zamanda profesyonel askerlerin ordunun çoğunluğunu oluşturması gereğinin ortaya çıktığı kabul edilmelidir. Ayrıca birçok Avrupa ülkesinde olduğu gibi, öğrencilerin yaz aylarında veya hafta sonlarında temel askerlik hizmetlerini tamamlayarak yaşamlarında askerlik sorununun olmayacağı bir model oluşturulması ve askeri hizmetlerin etkin ve vurucu gücü yüksek profesyonel askerlerce yerine getirilmesinin yararlı olacağı kuşkusuz. (Bkz. Dr. Resul KURT, "Bedelli askere tazminat yok?"). Türkiye'nin ekonomik ve sosyolojik dönüşümünde önemli bir kalkış noktası, askerlik yükümlülüğünün yeniden ve doğru tanımlanıp uygulanmasıdır.

Ancak böyle köklü çözümlerle Türkiye'nin tarihsel yeniden yapılanma süreci, başarılı bir oluşuma kavuşmuş olacaktır. Bu takdirde bedelli askerlik gibi hakkaniyeti sorgulanabilecek uygulamalara hiçbir zaman ihtiyaç doğmayacaktır. Tüm tarihsel uygulamalarımızı ve dünya uygulamalarını dikkate alarak, vatandaşlarımızın askerlik yükümlülüğünü isabetle yeniden düzenlediğimizde sorunu çözmüş olacağız.

(Kaynak: Yeni Şafak | 05.12.2011)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.