Toplu iş mevzuatı birleşiyor / Tahsin Sınav

Toplu iş ilişkileri açısından yakın tarihimize bir bakış attığımızda, en azından, ben diyeyim 10 yıl, siz söyleyin 20 yıl öncesinden başlayan talepler ve taslak çalışmalarıyla oluşma evresine giren toplu iş mevzuatında reform süreci, 2821 sayılı Sendikalar Kanunu ile 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu'nun 'Toplu İş İlişkileri Kanunu' adıyla tek bir metinde birleştirilerek imza için Bakanlar Kurulu'na gönderilmesiyle yeni ve sonuçlanmaya yakın bir aşamaya gelmiş bulunuyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, bu ayın ikinci yarısı içerisinde Anadolu Ajansı'na yaptığı açıklamada, '12 Eylül'den kalma' toplu iş ilişkilerini düzenleyen 2821 sayılı Sendikalar Kanunu ile 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu'nu ILO ve AB normları doğrultusunda yeniden düzenlediklerini açıklamış bulunuyor. Bu yaklaşımla hazırlanmış bulunan "Toplu İş İlişkileri Kanunu Tasarı Taslağı"na göre, yeniden düzenlenen önemli bazı hususlar, henüz Tasarı olarak gerekçeli yayını Başbakanlık sitesinde incelenememekle birlikte, şöyle özetlenebilir:

-İşçi, işveren ve işyeri kavramları, 4857 sayılı İş Kanunu'nda yer alan tanımlarla uyumlaştırılmıştır.

- Mevcut yasaya göre, iki türlü baraj var. İşkolu barajı yüzde 10, işyeri ve işletme barajı ise yüzde 50+1. Yüzde 10 olan işkolu barajı taslakta binde 5'e indiriliyor. İşyeri barajı ise yüzde 50+1 olarak korunurken, işletme barajı yüzde 40 olarak belirlenmiş bulunuyor.

- Mevcut yasada 'grup toplu iş sözleşmesi' bulunmuyor. Taslakta yer alan 'grup toplu iş sözleşmesi' ile birden çok işverene ait ve aynı işkolunda faaliyet gösteren işyerlerinde tek bir toplu iş sözleşmesi yapılabilecektir.

- 2822 sayılı Toplu İş sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu'nda olmayan 'çerçeve sözleşmesi', Toplu İş İlişkileri Kanunu'nda tanımlanıyor. 1982 Anayasası'nda, işyerlerinde aynı anda birden çok toplu iş sözleşmesi yapılamayacağına dair hüküm bulunuyordu. Yeni düzenlemeyle bu hüküm kaldırıldı ve çerçeve sözleşmesi yapabilme imkânı getirildi. Buna göre, Ekonomik ve Sosyal Konsey'de temsil edilen konfederasyonlara bağlı işçi ve işveren sendikaları arasında çerçeve sözleşmesi yapılabilecek. Çerçeve sözleşmesi, sadece işkolu düzeyinde yapılabilecek ve mesleki eğitim, iş sağlığı ve güvenliği, sosyal sorumluluk ve istihdam politikalarına ilişkin düzenlemeleri içerecek.

- İşkollarının 28'den 18'e indirilmesi öngörülmektedir. Taslağın ekinde işkolları listesi verilmiştir.

- Sendikaya üyelikte ve üyelikten ayrılmada noter şartı kaldırılarak, üyelikte e-devlet uygulamasına geçilecektir. Yeni düzenlemeye göre, sendikaya üyelik ve üyelikten çekilme için aranan noter şartı da kaldırılarak, üye olma ve üyelikten ayrılma işlemlerinin elektronik ortamda (e-devlet) yapılması sağlanacaktır. "Sendika üyeliği ve üyeliğin kazanılması" başlıklı 17'nci maddede, şu düzenleme dikkati çekiyor: "Sendikaya üyelik, Bakanlıkça sağlanacak elektronik başvuru sistemine işçinin e-Devlet kapısı üzerinden sendikaya üyelik başvurusunda bulunması ve sendika tüzüğünde belirlenen yetkili organın kabulü ile e-Devlet kapısı üzerinden kazanılır. Üyelik başvurusu, sendika tarafından otuz gün içinde reddedilmediği takdirde üyelik talebi kabul edilmiş sayılır. Haklı bir neden gösterilmeden üyeliği kabul edilmeyenler, bu kararın kendilerine tebliğinden itibaren otuz gün içinde iş davalarına bakmakla görevli mahallî mahkemede dava açabilirler. Mahkemenin kararı kesindir. Mahkemenin davacı lehine karar vermesi halinde üyelik mahkeme kararının kesinleştiği tarihte kazanılmış sayılır."

-Sendikalara üyelik yaşı, 16'dan 15'e indirilmiştir. Sendika üyeliğinde işçinin 16 yaşını doldurmuş olması şartı aranıyordu. Ancak bu madde '15 yaşını doldurmuş olmak' olarak yeniden düzenlendi.

-Aynı işkolunda, farklı işyerlerinde çalışan işçiye birden fazla sendikaya üye olma hakkı getirilmiştir. Mevcut durumda bir çalışanın aynı iş kolunda birden fazla sendikaya üye olması mümkün değildi. 12 Eylül'de yapılan Anayasa değişikliği ile bu yasak kalkmıştı ve taslakta bu değişikliğe uygun düzenleme yapıldı. Geçici süreli işsizlikte sendika üyeliğinin devamı sağlanmıştır (1 yıl).

-Sendikaların denetiminde şeffaflık sağlanarak yeminli mali müşavirler yetkili kılınması öngörülmektedir. Sendikaların denetimi de taslakta düzenlendi. Buna göre sendikaların denetimi, bağımsız denetçiler yani yeminli mali müşavirler tarafından yapılacak. Devlet kurumları sendikaların denetiminde rol almayacak.

-Sendika üyelik aidatı, sendika veya işçinin talebiyle uygulanacaktır.

-Sendikaların faaliyetleri tüzüklerinde düzenlenecektir. Taslakta, mevcut yasada olduğu gibi sendikaların faaliyetleri tek tek tanımlanmadı ve sendikaların faaliyetlerinin ayrıntılı olarak düzenlenmesi işi tüzüklerine bırakıldı. Böylece, sendikalar, kanunlara aykırı olmamak kaydıyla yapacakları faaliyetlerini özgürce belirleyebilecekler.

-Ceza hükümleri hafifletilmiş, hapis cezaları adli para cezalarına dönüştürülmüştür.

-Sendikalarımıza radyo ve televizyon kurma imkânı tanınmıştır. Taslakla, sendikaların radyo ve televizyon kurmasının önündeki engel kaldırıldı. Sendikalar, mesleki faaliyetleriyle ilgili olarak radyo ve televizyon kurabilecekler.

Bu aşamaya gelişte yeni düzenlemelerin sosyal taraflarla yapılan Üçlü Danışma Kurullarında enine boyuna tartışılması, oldukça önemli bir aşamayı oluşturuyor. Bakan'a göre, 'Taraflarımızla büyük ölçüde mutabakata vardık. Yeni düzenlemeleri yaparken ülkemiz gerçeklerini de elbette göz önünde bulundurduk. İlgili yasa tasarıları Bakanlar Kurulumuzun gündeminde olup imzaya açılmıştır. Bu tür çalışmalarda elbette yüzde yüz mutabık kalınması beklenemez. Bu düzenlemeler yasalaşıncaya kadar geçilecek aşamada da ilgili herkesin katkısına ve görüşlerine açık olacağız. Amacımız çalışma hayatımızı çağdaş ve kaliteli bir yapıya kavuşturabilmektir.'

Kısaca söyleyelim ki, bu hususlar başta olmak üzere önemli düzenleme önerileri, TBMM'nde görüşülerek yasalaşabilecektir. Umulur ki sendika üyeliğinin yaygınlaşmasını ve sınıfsal çatışma yaklaşımının risklerinden kurtulmayı sağlayabilecek düzenlemeler gerçekleştirilir.

(Kaynak: Yeni Şafak | 31.10.2011)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.