İşyeri için alınan araçlarda vergi indiriminden faydalanın / Ahmet Yavuz

Günümüzde işletmeler ticari işlemlerini idame ettirmek veya ortaklarının kullanımına sunmak için envanterlerinde araç bulundurur.

Bu araçların maliyetleri amortisman yoluyla giderleştirilebilirken, alınan aracın niteliğine göre ödenen KDV de ödenecek KDV'den indirilebiliyor. Ayrıca sigorta, kasko, yakıt, bakım ve onarım giderleri de Gelir veya Kurumlar Vergisi'nden indirim konusu yapılabiliyor. Kullanılmamış (sıfır) veya ikinci el araç alımlarında hesaplanacak KDV'nin oranı farklılık arz ediyor. Motorlu taşıtın alınacağı yer, aracın niteliği (ticari veya binek olup olmadığı), nerede kullanılacağı gibi ayrıntılar, uygulanacak vergisel işlemlerde farklılığa sebep oluyor.

Motorlu taşıt araçlarının ilk alımında veya (kullanılmış binek otomobilleri hariç olmak üzere) kullanılmış olanların ticari faaliyet kapsamında tesliminde uygulanacak KDV oranı yüzde 18. Burada aracı satın alanın nihai tüketici, serbest meslek erbabı, ticari kazanç sahibi veya Kurumlar Vergisi mükellefi olması, durumu değiştirmiyor. Buna göre sıfır otomobiller ile kullanılmış olup olmadığına bakılmaksızın otobüs, midibüs, minibüs, kamyon, kamyonet, TIR gibi ticari araçlar yüzde 18 oranında vergilendiriliyor.

İkinci el binek oto alım ve satımında tarafların serbest meslek kazancı, ticari kazanç, Kurumlar Vergisi mükellefi olup olmadığına bakmadan yüzde 1 KDV uygulanıyor. İşletmeler aktiflerinde yer alan kullanılmış binek araçlarını nihai tüketiciye sattıklarında yüzde 1 KDV hesaplamalı. Ancak binek otomobillerinin alımında yüklendikleri Katma Değer Vergisi'ni indirim hakkı bulunan mükelleflerin, (rent a car, sürücü kursu vb.) bu araçların satışında yüzde 18 KDV hesaplanıyor. Bu mükelleflerin kiralamak veya çeşitli şekillerde işletmek üzere aldıkları ve 31 Aralık 2007 tarihi itibarıyla aktiflerinde veya envanterlerinde bulunan binek otomobillerinin iktisap tarihinden itibaren 2 yıl geçtikten sonra teslime konu olması halinde ise yine yüzde 1 Katma Değer Vergisi oranı uygulanıyor. Mükelleflerin nihai tüketici konumundaki birisinden araç alımında ise KDV hesaplanmıyor.

Ana kural olarak işletmelere alınan ticari araçların KDV'si indirilebiliyor. Ancak binek otomobillerinin alış belgelerinde gösterilen bu vergi, indirim konusu yapılamıyor. Örneğin bir pazarlama şirketinin pazarlama faaliyetinde bulunan elemanlarının kullanması için satın aldığı binek otomobillerine ödediği KDV indirim konusu yapılamaz. Binek otomobillerine ait bu verginin indirim yasağına bir istisna binek otomobillerini işletmek üzere alanlarda görülüyor. Bu çerçevede, gerçek usulde vergilendirilen taksi işletmecisi, sürücü kursu ve otomobil kiralama şirketi gibi işletmelerin faaliyetleriyle ilgili satın aldıkları binek otomobilleri sebebiyle ödenen vergi indirim konusu yapılabilir. Bu mükelleflerin binek otomobilinin alış belgesinde gösterilen KDV, ait olduğu takvim yılı aşılmamak kaydıyla, ilgili belgelerin kanuni defterlere kaydedildiği vergilendirme döneminde, bu araçların fiilen kullanılmaya başlanılıp başlanılmadığına bakılmaksızın indirilebiliyor. Örneğin; mükellef tarafından araç kiralama faaliyetinde kullanılmak üzere Ocak 2011 döneminde satın alınan araç sebebiyle ödenen Katma Değer Vergisi, bu dönemde aracın kiraya verilip verilmediğine bakılmadan indirim konusu yapılabiliyor. Binek otomobili işletmeciliğiyle uğraşan mükelleflerin işletme amacı dışında mesela müdürün kullanımına tahsis etmek üzere satın aldıkları binek otomobillerinin alış belgelerinde gösterilen vergi de indirim konusu yapılamıyor. İşletmedeki taşıt araçlarının giderlerine ödenen KDV'nin indiriminde ise bir kısıtlama bulunmuyor. Yani binek otomobilleri de dahil olmak üzere işletmedeki araçlar için satın alınan yakıt, yağ, lastik, parça gibi mallara veya tamir, bakım, onarım hizmetlerine ödenen Katma Değer Vergisi indirim konusu yapılabilir. Aynı şekilde finansal kiralama yoluyla edinilen veya araç kiralama şirketlerinden kiralanan araçlar için ödenen verginin de indirilebileceği tabiidir. Keza kiralanan araç için yapılan masraflara ait KDV de indirilebilir.

Araçlar için belge nasıl düzenlenir?

Kullanılmamış (sıfır) araç alımında alıcılara fatura veriliyor. Bu faturada araca ait bilgiler, aracın değeri ve bu değer üzerinden alınan ÖTV, KDV gibi vergiler ayrı ayrı gösteriliyor. Aracın maliyeti kapsamına giren araç değeri ve ÖTV işletmede aktifleştiriliyor ve amortisman uygulanarak giderleştiriliyor. Binek otomobilleri için ödenen ve indirimi mümkün olmayan KDV'nin ise doğrudan gider yazılması veya maliyete intikal ettirilmesi mümkün. Bu konudaki seçimlik hak tamamen mükellefe ait.

İşletmelerin nihai tüketicilerden araç aldığı durumlarda belge düzeninin nasıl olması gerektiğine dair farklı görüşler mevcut. Birçok kişi bu durumda noter satış senedinin tevsik bakımından yeterli olduğunu düşünmektedir. Maliye ise bu konuda kendisine yöneltilen bir soruyu noter satış senedine ilaveten gider pusulası da düzenlenmesi gerektiği yönünde cevaplamış. Buna göre nihai tüketiciler vergiden muaf esnaf olarak nitelendirilmediğinden, vergi mükellefinin mükellef olmayandan (nihai tüketici konumunda olan birisinden) 2. el cep telefonu, altın, araba alımında gider pusulası düzenlenmeli. Düzenlenen bu gider pusulasında KDV hesaplanmayacağı gibi, Gelir Vergisi tevkifatı da yapılmayacak. İkinci el araç alımında gider pusulasına noter satış sözleşmesinin eklenmesi gerekiyor. Şehir içi ve şehirler arası yolcu taşımacılığı yapmak için alınan araçların değişikliklerinin vergi dairesine bildirilmesi şart. Taşımacılık yapılmayan durumlar için ise herhangi bir bildirim yapılmasına gerek yok. Bu konuyla ilgili olarak dikkat çekilmesi gereken diğer bir durum galericilerin kazançları. İkinci el binek otomobil alım satımıyla uğraşanların (galeri) başkaları adına ve hesabına yaptıkları satışlar sebebiyle elde ettikleri komisyonlar, ticari nitelikteki aracılık hizmetinin karşılığı olacağından, genel oranda (yüzde 18) KDV hesaplanmalı.

(Kaynak: Zaman Gazetesi | 05.09.2011)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.