Kayıt dışı ekonomiye yakın takip / İsmail Kökbulut

Geçen hafta başında gazetelerin ekonomi sayfalarında Türkiye'de kayıt dışı ekonominin %28 olduğu haberleri yer aldı.

Haberler sekiz yılda sadece Katma Değer Vergisi'nde 104 milyar TL'lik kayıp olduğu ve kriz dönemlerinde kayıt dışı rakamının yükseldiğine ilişkin. Bu haberlerin kaynağı, meslekte 24 yılını tamamlamış Baş Hesap Uzmanı Cenk Murat Arslan tarafından düzenlenen bir rapor. Cenk Murat Arslan üstadın meslek hayatında bu konuya ilişkin çok detaylı araştırmaları var. Kayıt dışına ilişkin önlem ve hesaplama yöntemleri konusunda yurtdışında da birçok inceleme ve araştırmaları olduğu Maliye camiasında biliniyor. Üstat mesleki tecrübesi ile yaptığı çalışma sonucunda bir tablo ortaya koydu. Kayıt dışı ekonomiyi analiz etmek, ölçmek ve mücadele için yapılması gerekenlere ilişkin düzenlenen raporda yer alan bu rakamlar tartışma yarattı.

Genel olarak ekonomistler, siyasetle uğraşanlar ve halkın genelinde kayıt dışı ekonominin zararlı bir şey olduğu ve mücadele edilmesi gerektiği görüşü yaygın. Bilimsel literatürde kayıt dışı ekonominin yarar ve zararları olduğu, ancak zararlarının yararlarından çok fazla olduğu için mücadele edilmesi gerektiği vurgulanmakta.

Çalışma Maliye Bakanlığı Hesap Uzmanları Kurulu'nca yapılınca ayrı bir etki ve tartışma konusu oldu. Kayıt dışı ekonomi rakamı ve hesaplama yöntemi üzerinde tartışıldı. Düşük bulanlar oldu ya da doğru hesaplanıp hesaplanmadığı konuşuldu. Edindiğim bilgilere göre kayıt dışı hesaplamasında TÜİK tarafından yayımlanan ulusal hesaplar ve input-output tabloları ve bu tablolardan elde edilen veriler kullanılmış. Çalışmayı yapan Baş Hesap Uzmanı Cenk Murat Arslan bu yöntem ve tabloların birçok ekonomik analizde kullanıldığına dair çalışmasında örnekler vermiş ve bu yöntemin kayıt dışı ekonominin hesaplanması ve analizinde kullanılabileceğini göstermiş.

Ben burada kayıt dışı ekonominin daha düşük veya yüksek olduğu ya da yöntemin doğru olup olmadığı üzerinde durmayacağım. Altını çizmek istediğim başka bir şey var. Hesap Uzmanları Kurulu altmış altı yıllık birikimin verdiği tecrübeyle kayıt dışı ekonomiyi sürekli takip etmekte, kayıt dışı ekonominin boyutlarını ölçmeye çalışmakta ve mücadele için öneriler sunmakta.

Son olarak çalışmada bizim dikkatimize çeken diğer nokta vergi denetiminin yoğunlaştırılacağı iller, sektörler, mükellef gruplarının seçiminde input-output tablolarının, bu tablolardan elde edilen verilerin ve input-output metodolojisinin kullanılabileceği önermesi. Eğer bu yaklaşım başarılı olursa vergi denetiminin kayıt dışı ekonomiyle mücadelede daha etkin kullanılabilmesini sağlayacak.

Bu çalışmanın tamamının en kısa sürede kamuoyuyla paylaşılması gerektiğini düşünmekteyim. Böylece konu daha derinlemesine tartışılabilir ve kayıt dışı ekonomiyle mücadelede önemli mesafeler alınabilir. Bunda sonrası bu çalışma sonucunda ortaya çıkan manzaranın iyi analiz edilmesi ve politikaların belirlenmesi.

Cenk Murat Arslan üstat gereğini yapmış ve raporunu hazırlamış.

 

Eline sağlık.

 

(Kaynak: Bugün Gazetesi | 04.07.2011)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.