Seçim sonrasında vergiler alanında gerçekleşmesi gereken bazı çalışmalar / Prof. Dr. Hakan Üzeltürk

Seçimlerin sonuçlarının belli olmasından sonra twitter’dan bir açıklama yapan Maliye Bakanı Mehmet Şimşek vatandaşın güvenini boşa çıkarmamak için var güçleriyle çalışmaya devam edeceklerini ifade etti. Biz de her seçim sonrasında olduğu gibi vergiler alanında mükellefler tarafından nelerin yapılmasının beklendiğini açıkladığımızdan 2011 seçimleri sonrasında yol gösterici olmasını ümit ettiğimiz bazı önerileri kendisinin dikkatine sunuyoruz. 5.5.2009 tarihinde kendisi göreve geldiğinde yazdığımız yazıda yer alan bazı hususların henüz hayata geçirilememesi sebebiyle yeni dönemde bunlarla ilgili çalışmaların yukarıdaki söz doğrultusunda gerçekleşmesi beklenecektir. Bu temel önerilerden bazılarını hatırlayalım:
1.Öncelikle vergiler bakımından mevcut gelir idaresi sisteminde köklü değişiklikler yapılması gerekmektedir. Günümüzdeki sistem iyiniyetli çalışanlarına rağmen ihtiyaçlara cevap vermemektedir.
2.Denetim konusunda yıllardır ertelenen adımların atılması gerekmektedir. Denetim kadroları Türkiye’nin artan ihtiyacına yetmemektedir. Bu nedenle toplumda denetimlerin yeterince yapılmadığı ve vergi kaçakçılığının önlemediği düşüncesi hakimdir. İncelemeler konusunda getirilen yeni sistem içinde barındırdığı hukuka aykırılıklar sebebiyle mutlaka gözden geçirilmelidir.
3.Kayıtdışılığın önlenmesi konusunda birçok söz verilmesine ve hazırlıklar yapıldığı belirtilmesine rağmen sonuç verici bir çalışma ortaya konulamamıştır. Bu konuda Maliye Bakanlığı öncü kurum olmalıdır. Bugün, örneğin, kayıtdışılığın temel sebeplerinden olan fiş ve fatura alınmaması bütün ağırlığıyla devam etmektedir. Bu nedenle konu sadece ihbarlarla çözülmesi talep edilebilecek veya çocuklara oyuncak dağıtılarak çözümlenebilecek kadar basit değildir.
4.İstihdam üzerindeki malî yükler de kayıtdışı istihdam bakımından çözümlenmesi gereken ama halen çözümlenememiş konulardandır.
5.İdari düzenlemelerdeki hukuk eksikliği bugüne kadar giderilememiş, oluşturulurken bu sorunu çözmesi planlanan gelir idaresi içerisindeki kurullar, uygulamada aynı problemlerin hiçbir değişiklik göstermeden devam etmesi sebebiyle, başarılı olamamıştır.
6.Hukuk eksikliği sonucunda artan ihtilaflar mükellef, yargı ve idare arasında zaman ve emek israfına yol açmakta, adalete zamanında ulaşamayanlar vergi sistemine güvensizlik duymaktadırlar. Son dönemlerde artan vergi kaçağı oranlarındaki artışlar adalet duygusundaki bu zafiyetten kaynaklanmaktadır. İdarenin yıllardır kaybettiği davalarda bugün hala aynı savunmayı yapması ise anlaşılabilecek bir durum değildir. Anayasa Mahkemesi’nin verdiği iptal kararları sonrasında oluşturulan yeni düzenlemelerin eskisi ile aynı paralelde düzenlemeler getirmesi hem yargının fonksiyonunu hem de mükelleflerin adalet anlayışlarını rencide etmektedir.
7.Vergilendirmede Anayasada yer alan temel vergi ilkeleri aşınmış ve yapılan düzenlemeler gerekli araştırma, inceleme, veri toplama eksiklikleri yanında ekonomik sonuçlar bakımından da zayıf kalmıştır. Bugün bazı vergi düzenlemeleri açık bir şekilde hukuka aykırı bulunmaktadır. Bunların acil olarak düzeltilmesi gerekmektedir.
8.Vergi cezalarında yıllardır hazır olan metinler uygulamaya geçirilememiştir. Cezaların caydırıcı olmaması dürüst olan ve olmayan mükellefler arasındaki farkı ortadan kaldırmış, Mecliste gerekli çoğunluklara uymadan kabul edilen af kanunları ve sübjektif uzlaşma sonuçları gibi uygulamalar ise vergisini zamanında ve doğru olarak ödeyenleri cezalandırır hale getirmiştir.
9.Vergi düzenlemelerindeki sürekli yapılan değişiklikler hem zaman hem de güven bakımından sorunlar yaratmış sistem bütünlüğü tamamen kaybolmuştur. Yapılan düzenlemelerin reform adı altında başlayıp sadece torba kanunlar şeklinde anlaşılmaz, düzensiz ve birbirinden kopuk küçük revizyonlara dönüşmesi yanında bağlantılı tali mevzuatın karmaşık, kanunlarla çelişkili, mükellefler tarafından anlaşılmaz bir hale gelmesi durumu ve problemleri daha da içinden çıkılmaz hale getirmektedir.
10.Verilen muktezalardaki farklılıklar mükelleflerin gözünde konuya vergi idaresince de vakıf olunamadığı veya net bir görüş oluşturulamadığı intibaını uyandırmaktadır. Bu durum İdarenin aleyhine işlemektedir. Bu durumu çözmek için getirilen yeni sistemin sonuçları zaman içinde görülecektir. Fakat bunların İdare’nin görüşleri olması ve vergi hukuku bakımından bağlayıcı kaynaklardan olmaması sebebiyle kanun düzenlemelerinin ön planda tutulması gerekmektedir.
11.Mükellef bilinci yanında vergi uygulayıcılarının da bilincinin geliştirilmesi gerekir. Bu çerçevede mükellef haklarının anlamı, oluşturulması ve yapılan uygulamaların yeniden değerlendirilmesi yanında bu konuda çağdaş uygulamalar ve ülkemizin bağlı olduğu sözleşme, anlaşma ve kararlar dikkate alınmalıdır. Bugün mükellef haklarının sadece sözde kaldığı inancı mükellefler arasında yaygın bir inanıştır.
12.Bütçe disiplininin sağlanması ve bütçe kurallarına uyulması gerekmektedir. Aksi halde vergiler ne kadar artırılırsa artırılsın başarı sağlanamaz. Özellikle seçim sonrasındaki dönemler disiplinin bozulduğu dönemlerdir.
13.Aflar gibi sürekli olmaması gereken gelirler bütçe disiplininin sağlanması noktasında yanıltıcı sonuçlara yol açmaktadır. Üstelik dürüst mükellefler bakımından aflardan kaynaklanan adaletsizliklerle ilgili hiçbir çalışma maalesef bulunmamaktadır.
14.Beyanname yöntemine ağırlık verilmek suretiyle stopaj usulünün azaltılması gerekmektedir. Ancak bu sayede dolaylı-dolaysız vergi dengesinin kurulması ve adil bir vergilendirmeye geçilmesi mümkündür.
15.Vergi rakamları konusunda toplumu doğru şekilde bilgilendirerek, vergilerin harcanması konusunda şeffaflık sağlanması gerekmektedir.
16.Yıllardır çeşitli vergiler üzerindeki ağır yüklere rağmen değişikliklere gidilmemesi mükelleflerin iyi bir vergi sistemi oluşturulabileceği yönündeki zayıf umutlarını tamamen ortadan kaldırmaktadır.
17.Burada hepsine yer veremediğimiz vergi bağlantılı diğer alanlarda da gerekli eksiklikler giderilmelidir. Bugün vergi mevzuatında birbiriyle çelişen birçok düzenleme varlığı devam ettirmektedir.

(Kaynak: 6news | 14.06.2011)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.