Babanız için büyük bir fırsat doğmuş / Celal Kaplan

SORU: Babam 63 yaşında. 1 Ekim 1972'de Bağ-Kur sigortalısı olmuş. Toplam bin 800 günlük sigortalılık süresi mevcut. Bağ-Kur'a borcu da yok. Ayrıca 1993-1999 yılları arasında 6 yıl 9 ay vergi mükellef kaydı var. Fakat bu dönemde Bağ-Kur'da sigortalılık kaydı yapılmamış. Torba Yasa ile 1993-1999 yıllarına borçlanma yapabilir mi? Emekli olması için ne yapması gerekir? (AKIN ERGÜL)

CEVAP: Bağ-Kur sigortalılığında iki kez, bir tür milat, diğer bir ifadeyle yeniden başlangıç uygulaması söz konusu. Bu milatlar 619 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 4 Ekim 2000'den ve 5510 Sayılı Kanun ile 1 Ekim 2008'den geçerli. 619 Sayılı Kararname, 4 Ekim 2000'den önce Bağ-Kur'a kayıt ve tescil edilmesini gerektirecek faaliyeti olduğu halde, sigortalılık tescili yapılmayan kişilerin sigortalılığını düzenlemişti. Bunlardan bağımsız faaliyeti 4 Ekim 2000'den önce başlayıp sona erenler, zorunlu Bağ-Kur sigortalılığı kapsamı dışında tutuldu. Bağımsız çalışması 4 Ekim 2000'den sonra da devam edenlerin ise Bağ-Kur sigortalılıkları 4 Ekim 2000'den başlatıldı.
Aynı şekilde 55510 Sayılı Kanun ile de 1 Ekim 2008 tarihi esas alınarak bir terkin ve başlangıç işlemi yapıldı. Ancak bu konudaki yasal düzenlemelerde, söz konusu terkin işleminin 4 Ekim 2000 veya 1 Ekim 2008'den önce kayıt ve tescili yapılmayan sigortalılar için geçerli olacağı belirtiliyordu. Dolayısıyla babanızda olduğu gibi, bu tarihlerden önce Bağ-Kur kaydı bulunanlar için bir terkin işleminin yapılmaması gerekir. Babanız için, uygulamadaki Torba Kanunu da göz önünde bulundurursak, büyük bir fırsat doğmuş oluyor. Bu sayede toplam 5 yıl olan Bağ-Kur sigortalılık süresini 11 yıl 9 aya çıkarabilir. Üstelik normal zamanda ana paradan çok daha fazla tutacak olan gecikme zammı ve faizinden kurtulup yerine TÜFE ve TEFE oranlarından bir artırıma tabi olarak. Ancak babanızın hemen emekli olması mümkün değil. Çünkü Bağ-Kur'dan emeklilik için en azından 15 tam yıl sigortalılık süresinin olması gerekli. Askerlik borçlanmasıyla sigortalılık süresini 14 yıl civarına çıkarmanız mümkün. Kalan süreyi isteğe bağlı prim ödeyerek tamamlayabilirsiniz.

"Zaman aşımı olmadan dava açabilirsiniz"
SORU: Sayın Celal Bey, Babam 2001'de çalıştığı fırından emekli oldu. Ancak fırın işletmecisi yeğeni olduğu için herhangi bir tazminat talebinde bulunmadı. Fakat babam 14 Ekim 2010'da vefat etti. Sizce biz mirasçıları olarak tazminat talebinde bulunabilir miyiz? Bunun bir süresi var mı? Bu konu hakkında bilgi verirseniz sevinirim. (NURŞEN CEYLAN KÖSE)

CEVAP: İş Kanunu'nda, işyerinden en az bir yıl süreyle çalışmış olmak koşuluyla, emekli olmak üzere işten ayrılan işçinin kendisine ve ölüm nedeniyle iş akdinin feshi halinde ise işçinin kanuni mirasçılarına kıdem tazminatı ödenmesine imkan verilmiştir. İş Kanunu'nda, kıdem tazminatının ödenmesi ve ödenmemesi halinde dava açılmasına ilişkin zamanaşımı süresi öngörülmez. Yargıtay'ın yerleşmiş içtihatları gereğince bu konuda Borçlar Kanunu'nun 125. maddesindeki on yıllık zaman aşımı süresi hükümleri uygulanıyor. Ancak ilk bakışta sizin durumunuz biraz farklı gibi görünüyor. Çünkü emeklilik nedeniyle kıdem tazminatını isteme hakkı on yıl önce ve sağlığında babanıza aitti. Mirasçıları olarak bu hakkın size geçmesi, İş Kanunu'ndan değil de Borçlar Kanunu'ndan kaynaklanacaktır. On yıllık zaman aşımı süresini geçirmeden bu konularda ehil bir avukat yardımıyla dava açabilirsiniz.

"En azından 3 bin 600 güne ulaşılmalı"
SORU: Annem 1966 doğumlu. 1985 ve 1988 doğumlu iki kardeşiz. Annem, 1989'da 3 ay çalışıp işten çıkmış. Bir kaç yıl sonra, biraz daha çalışıp toplam 218 gün sigortalı olmuş. Daha sonra 1999'da dükkan açtı ve 2003'e kadar işletti. Ancak sonradan babam emekli olduğu için vergileri kısmak için dükkanı onun üzerine yaptık. Annem Bağ-Kur'lu olduğunu söylüyor ama Bağ-Kur'da hiçbir kaydı yok. Ama tüm vergi levhası kayıtları ve esnaf odaları kayıtları mevcut. Şimdi annemi emekli yapmak istiyoruz. Elimizde sadece 218 gün SSK'sı var. Doğum borçlanması yapabilir mi? Bu arada babam SGK'ya gidip annemin yanında çalıştığını ve sigortası olmadığını söylese, geriye dönük 5 -6 yıl SSK'sını ödese bu cezası ile birlikte çok mu yüklü olur? Annem dükkanda bizzat kendisi çalışıyor. (CEREN SAĞLAM)

CEVAP: Annenizin SSK başlangıcı çocuklarının doğumundan sonra olduğu için doğum borçlanması yapması mevcut yasal koşullarda mümkün değil. Bağ-Kur'a hiç kayıt ve tescili yapılmadığı için 5510 Sayılı Kanun'a göre 1999-2003 devresi vergi mükellefiyeti için de geriye doğru işlem yapması imkanı olmayacak. Benim tavsiyem işyerinden bundan sonrası için sigortalı gösterilmesi. Çünkü işyerinden geçmişe dönük olarak ve topluca bildiriminin yapılması, maddi yüklerin yanında, yapılan bildirimlerin kurumca hemen kabul edileceği anlamına gelmiyor. SGK, bu konuda işyeri kayıtlarınızdan inceleme yaptırır. Eşin işyerinde sigortalı olabilmek için bu çalışmanın ücret karşılığı olması gerekir. Babanızın üzerine görünen işyerinden geçmiş dönemler için annenize ücret ödemesi yapılmadığından, bu konuda işyeri kayıtlarından bir delil elde edilmesi mümkün olmaz. Ancak hiçbir şey için geç kalınmış değil. En azından 3 bin 600 güne ulaşılarak ileriki yıllarda emeklilik imkanları araştırılmalı.

(Kaynak: Yeni Asır | 11.05.2011)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.