Bergama SGM ve menfaati bozulanlar / Celal Kaplan

Sosyal güvenlik alanında iş takipçiliği belalı konulardan bir tanesi. Bunun çeşitli sebepleri var. Maalesef halkımızın eğitim ve kültür seviyesinin yeterince artırılamaması birinci sebebi oluşturuyor. Mevzuatın karmaşıklığı ve zaman içerisinde çok fazla değişkenlik göstermesi, bürokrasinin geleneksel anlayış ve alışkanlıkları gibi sebepler de bunu izliyor. Sosyal sigorta uygulamaları, özellikle zaman içerisinde değişen mevzuat nedeniyle, oldukça karmaşık bir hale geldi. Öyle konularla karşılaşıyoruz ki, bazen biz bile tereddüt edebiliyoruz. Bu nedenle, telefonla ya da bilgisayarda anlık ileti yöntemiyle soru cevaplamamaya çalışıyoruz. Mail, daha çok tercih ettiğimiz bir yöntem. Örneğin, geçtiğimiz günlerde bir dostum telefonda emekli olup ticari faaliyetine devam edenlerin ödeyecekleri sosyal güvenlik primleriyle ilgili bir soru sormuştu. Soruya konu kişi, 1479 Sayılı Bağ-Kur Kanunu'na göre malullük aylığı alıyor. Aynı zamanda ticari faaliyetine de devam ediyordu. Bu kişi sosyal güvenlik destek primi ödeyecek miydi?

DESTEK PRİMİ
Doğru cevabı bulmamız biraz zaman aldı. Çünkü Bağ-Kur sosyal güvenlik destek primi ödemesinde her emekli aynı koşullara tabii değil. Bağ-Kur'dan yaşlılık aylığı alıyor ve ticari faaliyete devam ediyorsanız destek primi ödemeniz gerekiyor. Ama maluliyet aylığı alıyorsanız, ticari faaliyetinize devam etseniz dahi, destek primi ödemenize gerek yok. Oysa SSK veya Emekli Sandığı'ndan malulen emekli olup da ticari faaliyette bulunanlara ise yine destek primi ödeme yükümlülüğü getirildi. Özellikle SSK'dan malulen emekli olanlar için bir başka uygulama farklılığı daha var. Bunlar 4/a (eski SSK)statüsünde bir işe girerlerse malullük aylıkları kesiliyor. Sosyal güvenlik destek primine tabii olarak çalışma imkanları yok. Ancak kendi adlarına ticari faaliyette bulunurlarsa, destek primi ödeyerek kurtarabiliyorlar. İşte bütün bu ayrıntılar sosyal sigorta mevzuatını neredeyse kişiye özel bir hale getiriyor.

İŞ TAKİPÇİLİĞİ
Değişik nedenlerin birleşmesi, sosyal sigorta alanında iş takipçiliğini yaygınlaştırıyor. Bu durumda sosyal sigorta uygulamalarının bilgisayar altyapısına taşınması, şeffaflaşması ve güncel hale gelmesiyle de ters orantılı. Örneğin hatırlayanlar bilir, 1990-2000 arasında İzmir'de SSK emekli aylıkları ortalama 6 ayda bağlanabiliyordu. Doğal olarak bu işin takipçileri de türemişti. Özellikle İzmir'e uzak ilçelerde ya da işçi yoğunluğu olan Aliağa'da bu çok yaygındı. Sonra e-bildirge sisteminin yaygınlaşması, kişilerin sigorta günlerinin bilgisayar ortamına alınması bu gecikmeyi, dolayısıyla da iş takipçiliğini ortadan kaldırdı. Ancak 4/b diye adlandırdığımız eski Bağ-Kur kanadında, kayıtların güncellenmesi noktasında sıkıntı giderilmiş değil. Bunda Bağ-Kur'un geçmişte kurulan tescil sisteminin de büyük etkisi var. Bu konuya daha önce değindik. Bağ-Kur sigortalılığı kişilerin vergi dairesi, esnaf odası veya esnaf siciline kayıt işlemi ile başlıyor. Sonrasında bu kayıtlardaki çeşitli değişiklikler zamanında Bağ-Kur'a yansımıyordu. Tarım Bağ-Kur sigortalılığında ise sıkıntı çok daha büyük. Kimlerin tarım Bağ-Kur sigortalısı olup olamayacakları bile belirsiz. Özellikle 2008 yılı ile hali hazırdaki ödeme kolaylığı uygulamasıyla bu alanda yeni bir hareketlenme başlamış durumda. Örneğin bir ziraat odası kaydı, tarla tapusu veya ürün tevkifat belgesi kişilerin sigortalılıklarını, hatta emekli olup olamayacaklarını belirleyebiliyor.

TAŞRA ÖRGÜTLENMESİ
SGK'nın taşra örgütlenmesi birleşen üç kurumdan çok farklı. Yerinde hizmet birimleri olan merkez müdürlüklerinin kurulması esasına dayanıyor. Dolayısıyla SGK, daha önce hiç teşkilatlanması olmadığı ilçelere kadar uzanmak zorunda. Bir yönüyle hizmeti halkın ayağına götürmüş oluyorsunuz. Bu uygulama örgüt yapınızı gittikçe yaygınlaştıracak bir değişim. Bu kolay bir süreç değil. En azından daha önce büyük illerde yaşayan personelinizin, aileleriyle birlikte nispeten daha küçük ölçekli ilçelere taşınması bile başlı başına problem. Sadece personelin çocuklarının eğitim ihtiyaçlarını dahi düşündüğünüzde büyük fedakarlıkları gerektirdiğini kabul etmek lazım. Nitekim SGK bu konuda büyük mesafeler katetti. Bu vatandaş açısından büyük bir hizmet, ancak herkes aynı ölçüde memnun değil. Hatta memnun olmayanlar dahi var. Örneğin, Bergama SGM bunun en güzel örneğini sunuyor. Bergama ile çevre ilçeleri Dikili ve Kınık, İzmir'e uzaklığı, nüfus yoğunluğu, köy sayılarının fazlalılığı ve en önemlisi tarımsal ekonominin ağırlıkta olduğu bir bölge. Özellikle Bergama merkezde, Bağ-Kur işlemlerine yönelik iş takipçiliği yapan çok sayıda kişi mevcut. Bu kişiler, yarım yamalak bilgileriyle ve haksız şekilde önemli menfaatler sağlıyor. Ancak Bergama SGM'nin kurulmasından sonra, bunların bilgi tekellerini kıracak gelişmeler yaşandı. Hem önceki Merkez Müdürü Remzi Aybuğa'nın, SGK içinde de örnek teşkil eden köylerdeki bilgilendirme projesi ve hem de mevcut Merkez Müdürü Hülya Gülseven'in yoğun iş yüküne rağmen aracıları devre dışı bırakan ve doğrudan vatandaşla diyaloğa giren bir yaklaşımı mevcut.

VATANDAŞA UYARI
Ancak bu durum vatandaşa "emeklilik işlemlerinizi takip ederim, karşılığında da bir iki maaşınızı alırım" şeklinde vaatte bulunan iş takipçilerini memnun etmemiş durumda. Oysa onlar biliyorlar ki, noterden vekaletnamesi olmaksızın bir başkasının dosyası ile ilgili bilgi dahi soramıyorlar. Ödeme kolaylığı ile işlerin yoğunlaştığı bu günlerde Bergama SGM aleyhinde adeta bir kampanyaya başlatmış durumdalar. Özellikle de 4/b (Bağ-Kur) yaşlılık ve ölüm aylığı ile ilgili "Emektar" adı verilen yeni bir programın devreye girmesinden kaynaklanan geçici gecikmeleri suistimal etmeye çalışıyorlar. Bu noktada vatandaşlara büyük iş düşüyor. İşlemlerinizi bizzat kendiniz takip edin, en doğru bilgiyi kurum memurundan alın. Yönlendirmelere kapılıp boşu boşuna da bu kişilere ödemede bulunmayın.

(Kaynak: Yeni Asır | 20.04.2011)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.