Torba Kanun'da çırak ve stajyer öğrenciler / Celal Kaplan

Önceki yazımızda, 5510 Sayılı Kanun'un gerek metnindeki eksiklik ve gerekse de SGK'nın uygulamaya yönelik yorum farklarından kaynaklanan bazı sorunların olduğuna değinmiştik. Torba Kanun'da bu sorunlu noktalara yönelik değişiklik hazırlıkları da yer alıyor. Biz de bu değişikliklere açıklık getirmeye başladık. İlk yazımızda genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişi kavramına yönelik düzenlemeye açıklık getirmiştik. Kısacası, sadece genel sağlık sigortası primi ödemek kişinin ancak kendisine sağlık güvencesi getirecek. Aile reisinin ödediği genel sağlık sigortası priminden, ailenin diğer üyeleri yararlanamaz. Ancak çalışmak suretiyle ya da isteğe bağlı sigortalılık yoluyla, sosyal sigorta primi ile birlikte ödenen genel sağlık sigorta primi, ailenin diğer fertlerine de sağlık güvencesi sağlar.

SİGORTA KOLLARI
Bu gün de, Torba Kanun'daki 5510 Sayılı Kanun'un 5. Maddesi'ne göre kısmi sigortalı sayılanlarla ilgili düzenlemelere yer vermek istiyorum.
5510 Sayılı Kanun'da tam sigortalı ve kısmi sigortalı kavramları bulunuyor. Buradaki kısmi sigortalıyı, kısmi zamanlı (part-time)çalışanların eksik günlü sigortalı bildirimi ile karıştırmamak gerekir. Sosyal sigorta sistemleri, kişileri, çalışma hayatında karşı karşıya oldukları bazı risklere karşı güvence altına almak için kurulur. Kişilerin maruz kalabilecekleri riskler ve bunlara karşı oluşturulan güvenceler, bazı kriterlere göre gruplanır ve sigorta kolları olarak adlandırılır. Bu sigorta kolları da kendi içerisinde kısa ve uzun vadeli sigorta kolları olarak iki gruba ayrılır. Kısa vadeli sigorta kolları iş kazası ve meslek hastalığı, hastalık ve analık sigortasıdır. Uzun vadeli sigorta kolları ise hem staj süresi hem de yardımların sağlanma süresi uzun olan, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasıdır. İşte tam sigortalı ve kısmi sigortalı ayrımı da sigorta kolları arasındaki bu ayrıma dayanır.

ESKİ SSK'LI STATÜ
Tam sigortalılar, bu sigorta kollarının tamamına, kısmi sigortalılar ise ancak kanunda sayılan bir kısmına tabi olanlardır. Tam sigortalılar 5510 Sayılı Kanun'un 4. maddesinde, kısmi sigortalılar ise 5. maddesinde tanımlanır. 5510 Sayılı Kanun'un 5. maddesinde sayılan kısmi sigortalılar içerisinde, çıraklar ve stajyer öğrenciler ile yüksek öğretim kurumlarında kısmi zamanlı olarak çalıştırılan ve aylık prime esas kazanç tutarı 5510 Sayılı Kanun'daki aylık en düşük kazanç sınırını aşmayan öğrenciler de bulunur. Bu kapsamda çalışanlar sadece iş kazası ve meslek hastalığı sigortasına tabidir. Kanunda bunların sigortalılıklarının 5510 Sayılı Kanun'un 4. maddesi (a) bendi kapsamında olduğu hükmü de bulunuyor. Kısacası bunlar eski SSK'lı statüde sigortalı sayılıyor. Ancak adlarına uzun vadeli sigorta kolları dediğimiz malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi yatmadığı için, bu çalışmalarının emeklilik işlemlerinde dikkate alınması söz konusu değil.

KİMLER YARARLANACAK?
Ayrıca 5510 Sayılı Kanun'da, bu kapsamda çalışanların genel sağlık sigortalılığı konusunda da bir açıklık yoktu. Gerçi on sekiz yaşını doldurmamış olanlar ile anne ya da babalarından sağlık güvencesi alanlar için bir sorun yoktu. Yine genel sağlık sigortasında zorunlu uygulama henüz başlamadığı için, uygulamaya yönelik sorunlar henüz tüm boyutuyla kendisini göstermemişti.
Ancak bu kişilerin sağlık güvencesi konusunun bir an önce açıklığa kavuşturulması gerekiyordu. Üstelik çıraklar ve stajyer meslek lisesi öğrencileri için, 506 Sayılı Kanun döneminde, iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası uygulaması zaten var. İşte Torba Kanun'da bu konuya da el atıldı. 5510 Sayılı Kanun'un 5. maddesi birinci fıkrası (b) bendine göre, kısmi sigortalı olan kişilerden, bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanların ayrıca genel sağlık sigortalısı olmaları sağlanacak. Peki bundan kimler yararlanacak?.
5 Haziran 1986 tarihli ve 3308 Sayılı Mesleki Eğitim Kanunun'da belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler ilk sırada. Yüksek öğrenimleri sırasında staja tabii tutulan öğrenciler ikinci grubu oluşturuyor. Üçüncü grupta ise, yükseköğretim kurumlarında 2547 Sayılı Yüksek Öğretim Kanunu'nun 46'ncı maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrenciler var. Bu öğrenciler için ayrıca aylık kazanç tutarlarının brüt asgari ücretten fazla olmaması ön şartı var. Eğer aylık kazanç, aylık asgari ücreti geçiyorsa, zaten sigortalı sadece iş kazası ve meslek hastalığına tabi kısmi çalışan olmaktan çıkıp, tam sigortalı kapsamına girmiş oluyor.
Torba Kanun'daki düzenlemeden yararlanacak bir grup daha var. Türkiye İş Kurumu'nun meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerler de bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda değillerse iş kazası, meslek hastalığı sigortası hükümleriyle birlikte genel sağlık sigortalısı sayılmış olacaklar.

(Kaynak: Yeni Asır | 19.01.2011)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.