Ali EGEMEN - Yapı Kooperatifleri Vergi Muafiyeti İçin Yönetim Değiştirecek

Yeni Kurumlar Vergisi Kanunun, kooperatif görüntüsü altında sürdürülen ticari faaliyetleri vergi muafiyetinden çıkarmak için yeni düzenleme getirdi. Tüketim ve taşımacılık kooperatiflerinin vergi muafiyetinden yararlanması tamamen kaldırılırken, yapı kooperatiflerine de özel şartlar getirildi.

 

 

 

5520 sayılı yeni Kurumlar Vergisi Kanunu ile yapı kooperatiflerinin vergi muafiyeti yeni koşullara bağlanırken bir kısım kooperatifler vergi muafiyeti kapsamından çıkarıldı. Yeni düzenleme sonrasında sayıları 70.000 civarında olan kooperatifler belli koşullarla vergi muafiyetinden faydalanabilir durumda iken muafiyet koşulları önemli ölçüde değiştirildi. Yeni yasayla öncelikle tüketim ve taşımacılık kooperatiflerinin Kurumlar Vergisi muafiyetinden yararlanma imkanı tamamen ortadan kaldırılırken yapı kooperatifleri için de özel şartlar getirildi.

Yapılan değişikliğin gerekçesinde kooperatiflerde üyelerin meslek ve geçimlerine ait ihtiyaçlarının, karşılıklı dayanışma ve yardımlaşma ile sağlanmasının esas olduğu vurgulanarak, kooperatif görüntüsü altında yürütülen ticari faaliyetlerin vergilendirme kapsamı dışına çıkmasını önlemek, özellikle günümüzde yapı kooperatifi adı altında faaliyet gösteren ancak, gerçekte “Yap-Sat İnşaat” faaliyetinde bulunarak haksız rekabete ve vergi kaybına yol açan ve kooperatifçilikten beklenen sosyal amaçlarla örtüşmeyecek şekilde faaliyet gösteren oluşumların da vergilendirilmesinin amaçlandığı ifade edilmekte.

Yapı kooperatifleri eskiden olduğu gibi ana sözleşmelerinde;

- Sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması,

- İdare meclisi başkan veya üyelerine kazanç üzerinden hisse verilmemesi,

- İhtiyat akçelerinin ortaklara dağıtılmaması,

- Münhasıran ortaklarla iş görülmesine dair hükümlerin bulunması

ve fiilen de bu kayıt ve şartlara uyulması halinde vergi muafiyetinden faydalanabilecekler.

Yapı kooperatiflerinin vergi muafiyetinden faydalanmaları için bu şartlara uyulması bundan sonra yeterli olmayacak. Yap-sat inşaat faaliyetinin yapı kooperatifi adı altında organize olarak haksız rekabet yapılmasının önüne geçilmesi amacıyla yapı kooperatiflerinin muafiyet hükümlerinden faydalanabilmesi için yukarıda yer alan bu şartlarla birlikte aşağıda yer alan özel şartları da taşımaları gerekiyor.

1- Yapı ruhsatı ile arsa tapusunun, kooperatif tüzel kişiliği adına tescil edilmiş olması gerekir: Yapı ruhsatı ve arsa tapusunun kooperatif tüzel kişiliği adına tescil edilmiş olması zorunlu. Aksi durumda diğer koşullar sağlansa dahi kurumlar vergisi muafiyetinden faydalanılması mümkün değil.

2- Kooperatifin kendisine ait arsayı kat karşılığı müteahhide vermesi durumunda her bir hisse için bir konut veya işyeri verilmesi gerekir: Kooperatiflerin muafiyet şartlarının devam edebilmesi için münhasırın ortaklarla iş görme şartı bulunuyor. Yeni düzenleme ile bir yapı kooperatifinin kendisine ait arsayı kat karşılığı bir inşaat firmasına vermesi durumunda her bir hisse için bir konut veya işyeri elde edilmesi halinin münhasıran ortaklarla iş görülmesi şartının ihlali olarak değerlendirilmeyeceği açıklığa kavuşturulurken, arsa karşılığında bir hisse için birden fazla konut veya işyeri elde edilmesi durumunda kurumlar vergisi muafiyetinden yararlanılamayacağı hüküm altına alındı.

3- Kooperatiflerin yönetim ve denetim kurullarında bazı kişilerin bulunmaması gerekir: Yapı kooperatiflerinin, kurumlar vergisi muafiyetinden yararlanabilmeleri için, kooperatifin kuruluşundan, inşaatın bitim tarihine kadar, kooperatifin yönetim ve denetim kurullarında aşağıdaki kişilerin bulunmaması gerekiyor:

a) Kooperatifin inşaat işini kısmen ya da tamamen üstlenen gerçek kişiler ya da tüzel kişi temsilcileri,

b) İnşaat işini üstlenenlerle ilişkili olduğu kabul edilen kişiler. İlişkili kişi kavramı; kurumların kendi ortakları, ortaklarının ilgili bulunduğu gerçek ve tüzel kişiler ile idaresi, denetimi veya sermayesi bakımından doğrudan veya dolaylı olarak bağlı bulunduğu ya da nüfuzu altında bulundurduğu gerçek ve tüzel kişileri ifade ediyor. Ortakların eşleri, ortakların veya eşlerinin usul ve furuu ile üçüncü derece dahil kan ve sıhri hısımları da ilgili kişi sayılıyor. Bu durumda kooperatifin inşaat işini üstlenen gerçek kişiler ya da tüzel kişilerle birlikte; yapım işini üstlenen kişi veya kurumların ortakları, ortaklarının ilgili bulunduğu diğer kişi veya kurumlar ile idaresi denetimi veya sermayesi bakımından bağlı bulunduğu ya da nüfuzu altında bulundurduğu gerçek veya tüzel kişiler de yönetim ve denetim kurullarında yer alamayacak.

c) Yukarıda sayılanlarla işçi ve işveren ilişkisinde bulunanlar.

 

Yeni şartlara uyum için süre daralıyor

Yeni kurulacak yapı kooperatiflerinin Kurumlar Vergisi muafiyetinden yararlanabilmesi için baştan itibaren söz konusu özel ve genel şartlara uymaları gerekiyor. Ancak eskiden kurulmuş olanların da bu genel ve özel şartları 2006 yılı sonuna kadar sağlamaları gerekiyor. Aksi takdirde bu kooperatiflerin muafiyetleri 01.01.2006 tarihi itibariyle sona erecek.

Genel şartlara ilave olarak getirilen özel şartların yerine getirilebilmesi için belli bir süreye ihtiyaç var. Tescille ilgili işlemler kooperatif yönetim kurulu kararı ile kısa sürede yapılabilecek olsa bile yönetim ve denetim kurullarının yeni düzenlemeye göre tekrar oluşturulması için genel kurul yapılması ve değişikliğin kooperatif genel kurulu aracılığıyla gerçekleştirilmesi gerekiyor.

Genel kurul olağan ve olağanüstü olarak toplanabiliyor. Olağan toplantı her hesap döneminden itibaren 6 ay içinde yılda en az bir kere yapılıyor. Olağanüstü toplantı ise kooperatif ortaklarının isteği, yapılması gereken değişiklik veya yeniliklerin olması ya da Bakanlık tarafından toplantıya çağrılabilir. Genel kurulun toplantıya çağrılması için bazı kuralların süre şartına bağlı olarak yerine getirilmesi gerekmekte.

- Toplantıda görüşülecek konuların yazılı olarak toplantı tarihinden en az 20 gün önce gündeme alınması,

- Genel Kurul toplantı tarihinin ve yerinin en az 15 gün önce ilgili Bakanlığa ve Mülki İdare Amirliğine yazılı olarak bildirilmesi,

- Genel Kurul toplantısında ortakların en az dörtte birinin şahsen veya temsilen bulunması,

- Ortakların isteği üzerine genel kurulun toplantıya çağrılması halinde yönetim kurulunun en az 10 gün içinde bu isteği yerine getirmesi zorunlu.

Bu açıdan eskiden kurulmuş yapı kooperatiflerinin 31.12.2006 tarihine kadar söz konusu özel ve genel şartlara uyumlu hale gelebilmeleri genel kurul toplantısının yapılabilmesi için gereken prosedürü yerine getirerek en kısa sürede genel kurul toplantısını yapmalarına bağlı. Genel kurul toplantısının hazırlık ve toplantıya çağrılması için de en az 35 günlük bir süreye ihtiyaç var. Bu da yapı kooperatiflerinin kurumlar vergisi muafiyetinden yararlanabilmesi için en geç ekim-kasım sonu itibari ile genel kurul çalışmalarına başlanması gerektiğini gösteriyor.

 

* Tüketim ve taşımacılık kooperatifleri Kurumlar Vergisi muafiyetinden artık yararlanamıyor.

* Yapı kooperatiflerinin muafiyetten yararlanabilmeleri için de özel şartlar getirildi.

* Yapı kooperatiflerinin muafiyet için sermaye üzerinden kazanç dağıtmaması gerekiyor.

* İdare meclisi başkan veya üyelerine kazanç üzerinden hisse verilmemesi şartına uyum gerekli.

* Yapı ruhsatı ile arsa tapusunun, kooperatif tüzel kişiliği adına tescil edilmiş olması gerekir.

* Kooperatifin kendisine ait arsayı kat karşılığı müteahhide vermesi durumunda her bir hisse için bir konut veya işyeri verilmesi gerekir.

* Kooperatiflerin yönetim ve denetim kurullarında inşaat işini üstlenenler bulunmamalı.

* Eskiden kurulmuş yapı kooperatiflerinin de bu şartlara uyum için genel kurullarını toplamaları şart.

(Kaynak: Referans Gazetesi | 30.10.2006)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.