Mustafa TAN - Bilgi Vermemenin Cezası

Vergi kanunlarımız uyarınca gerek mükellef olsun gerek olmasın kamu kurumları ile gerçek ve tüzel kişiler vergi inceleme elemanları veya maliye idaresi tarafından istenen bilgileri vermek zorundadır. Vergi Usul Kanununda genel düzenleme bu şekilde olmakla birlikte, talep edilemeyecek bilgiler de bulunmaktadır.

 

Avukatlardan müvekkillerinin davaya ilişkin özel bilgileri, doktorlardan hastaların hastalıklarına ilişkin özel bilgiler, PTT’den haberleşmeye ilişkin özel kayıtlar talep edilemeyecek bilgiler arasındadır.(VUK md. 151)

Bilgi verme ile yükümlü olanların kapsamı bu kadar geniş olmakla birlikte, bilgi almak aslında bazen o kadar kolay olmuyor. Yani biz de bu bilgi yok, bu bilgiyi veremeyiz, çıkaramayız gibi cevaplar almak mümkün. Bu cevapların karşılığında ceza kesileceği akla gelebilir. Ancak ceza miktarı ile bilginin sonucu bazen cezayı daha tercih edilebilir hale getirebilmektedir. Bazen mükellefler verilecek olan bilgiler karşılığında cezalı vergi isteneceğini düşünüyorlarsa, bilgi vermek yerine sabit cezayı ödemeyi tercih edebilmektedir.

 

İstem yazılı ve sözlü olabilir

Bilgi istemleri yazılı veya sözlü olabilir. Sözlü istem sonucunda bilgi verilmemiş ise, ilgiliden yazı ile bilgi istenir.

Bilgi isteme yazılarında, ilgililere idarece belli bir süre verilir. Kanuni süre en az 15 gündür. Ancak bu süreden daha az süre de verilebilir. Kanuni sürenin altında süre verilmiş ise, bilgi verilmemesi halinde ceza uygulanamaz. Çünkü usul olarak en az 15 günlük sürenin verilmesi gerekmektedir. 

Ayrıca bilgi istem yazılarında verilen süre içinde bilgi verilmemesi veya eksik, yanlış bilgi verilmesi halinde haklarında cezai işlem yapılacağı da bildirilmek zorundadır. 

 

Cezası nedir?

Maliye idaresinden gelen yazılar  genelde isimleri değiştirilmiş matbu bir evrak, klişeleşmiş bazı cümlelerden oluşur. Genel bilgi yerine özel bir takım bilgi ve belge talep edilmiş ise içerik değişebilir. Ancak giriş ve sonuç aynıdır. Çünkü cezai işlem yapılabilmesi için yasal şartlar bunu gerektirmektedir.

Bilgi istenilen kişi veya kurum, bilgiyi eksiksiz verebileceği gibi, hiç cevap vermeyebilir, eksik veya yanlış bilgi de verebilir. Bilgi vermeme, eksik veya yanlış bilgi verme durumunda, kurumlara, birinci sınıf tüccarlara ve serbest meslek erbabına 1.290 YTL ceza kesilecektir. İkinci sınıf tüccarlar, deftere tabi çiftçiler ve basit usulde vergilendirilenlerde bu ceza 600 YTL,  sayılanlar dışındakilere 290 YTL ceza uygulanacaktır.

Bu ceza inceleme aşamasında kesilmiş ise Tarhiyat Öncesi Uzlaşma kapsamına giriyor. Yani uzlaşma toplantısı ile indirimi mümkün.

Usulsüzlük cezaları için vergi dairesi ile Tarhiyat Sonrası Uzlaşma yapılması mümkün değildir. Bu durumda vergi dairesine başvurarak üçte bir indirimle ödeme imkanı bulunmaktadır.

İlk  defada bilgi alınamadığı veya eksik alındığı durumda, ikinci defa yazı ile bilgi istenecektir. Ancak mükellefin sınıfına göre yukarıdaki cezalardan biri kesilecektir.  Bu durumda da sonuç değişmez ise yukarıdaki cezalar iki kat olarak uygulanacaktır. Uzlaşma ve indirim hakları bu durumda da geçerli olacaktır.

 

Değişken ceza gerekli

Vergilendirmeye ilişkin usul ve ceza hükümlerinin yer aldığı Vergi Usul Kanunu, kanunen uyulacak zorunlulukları ve cezai yaptırımlarını düzenlemiştir. Bilgi istemlerinde cezalar bunlar olmakla birlikte bilginin değeri daha fazla olabilir. Vergi inceleme elemanlarına inceleme sırasında eksik bilgi verilmesi, bazı bilgilerin gizlenmesi veya hiç bilgi verilmemesi durumu ile karşılaşılabilir. Ya da sektörel olarak yapılan bir araştırmada, bazı firmaların isimlerinin gizlenmesi söz konusu olabilir. Çapraz kontrollerde bu tür durumların tespitinde yukarıdaki cezalar haricinde işlem yapılamayacaktır.

Vergisel istatistiklerin ve sağlıklı bir veri ambarının kurulması, incelemelerin seyrinin daha hızlı cereyan etmesi için, gerek mali idareye gerekse inceleme elemanlarına sağlıklı veri akışının olması gerekiyor. Ancak mevcut yasal düzenlemede bilgi vermemenin veya eksik bilgi vermenin yaptırımı miktar olarak son derece  küçük. Aynı gruptaki mükellefler için de aynı ceza öneriliyor. Oysa ekonomik hacimlere göre değişen ceza sistemi daha caydırıcı ve adil olacaktır.

Bunun yanında mevcut sistemde ikinci defa da bilgi verilmez ise üçüncü defa ne yapılacaktır? Bu sistemin düzenlenmesi ve ikinci defadan sonraki taleplerde daha ağır yaptırımların uygulanması gerektiğini düşünüyoruz.

 

 

(Mustafa TAN: Gelirler Kontrolörü, Vergi Sorunları Dergisi Yazı İşleri Md)

(Kaynak: Referans Gazetesi | 26.10.2006)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.