Kesinleşmemiş Alacaklarda Yapılandırma / Prof. Dr. Metin Taş, Sezgin Özcan

Hükümetin geçtiğimiz günlerde TBMM'ye gönderdiği ve içinde yeniden yapılandırmayı barındıran 'Torba Tasarı' kesinleşmemiş kamu alacakları hakkında da düzenlemeler içeriyor. Alacakların niteliğine göre mükelleflerin cezaları silinebilirken, alacakların aslında da indirime gidilebiliyor

Kanunun yayınlandığı tarihte 'dava açma süresi geçmemiş' olan,İlk derece mahkemesinde 'dava açılmış' olup davası henüz sonuçlanmayan;
İkmalen, re'sen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklar için, vergi asıllarının yarısına Kanunun yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar eklenecek. Bu şekilde hesaplanan tutarın belirtilen süre ve şekilde ödenmesi halinde, vergi aslının diğer yarısı, buna bağlı olarak hesaplanan faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı ile vergi aslına bağlı olarak kesilen para cezaları silinecek.

Örnek 1- Mükellefe 2008 yılına ilişkin olarak yapılan inceleme sonucuna göre 15.000 TL ikmalen gelir vergisi tarhiyatı yapılmış ve 15.000 TL de vergi ziyaı cezası kesilmiş ve buna ilişkin ihbarname tebliğ edilmiştir. Başvuru tarihinde dava açma süresi geçmemiş olduğunu veya açılmış olan davanın ilk derece mahkemesinde karara bağlanmamış olduğunu varsayalım. Bu durumda, mükellefe kesilen 15.000 TL tutarındaki vergi ziyaı cezasının tamamı silinecek. İkmalen tarh edilen 15.000 TL tutarındaki gelir vergisinin ise yarısı silinecek, diğer yarısı olan 7.500 TL ve bunun üzerinden vadesine göre ÜFE'ye göre hesaplanacak tutar ödenecek.Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla 'uzlaşma' hükümlerinden yararlanılmak üzere başvuruda bulunulmuş, uzlaşma günü verilmemiş veya uzlaşma günü gelmemiş ya da uzlaşma sağlanamamış ancak, dava açma süresi geçmemiş alacaklar da bu kapsamda yer alıyor.

VERGİ MAHKEMESİNDE KARARA BAĞLANANLAR
Kesinleşmemiş olmakla birlikte yargılaması devam eden alacaklarda yapılandırma, yargı organlarınca verilen son kararın niteliğine göre değişkenlik taşıyor. Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla bölge idare mahkemeleri veya Danıştay nezdinde ilgisine göre itiraz veya temyiz süreleri geçmemiş ya da itiraz veya temyiz yoluna başvurulmuş ya da karar düzeltme talep süresi geçmemiş veya karar düzeltme yoluna başvurulmuş olan ikmalen, re'sen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklarda, bu maddeye göre ödenecek alacak asıllarının tespitinde, bu Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla tarhiyatın/tahakkukun bulunduğu en son safhadaki tutar esas alınacak.

İdare Lehine Karar Verilmesi Halinde
Kanunun yayımlandığı tarihten önce verilmiş en son kararın idare lehine olması halinde, verginin (gümrük vergileri de kapsamda) tamamı ve bunun üzerinden TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın ödenmesi halinde;
Vergi aslı üzerinden hesaplanmış olan faiz, gecikme faizi ve gecikme zammının ve vergi aslına bağlı olarak kesilen cezaların tamamı silinecek.
Örnek 3- Örnek 1'de yer alan işlemin dava konusu edildiğini ve vergi mahkemesi kararının mükellefin aleyhine olduğunu ve mükellefin kararı temyiz ettiğini varsayalım. Bu durumda, yapılandırmadan yararlanmak isteyen mükellef; 15.000 TL vergi aslı ve bu miktar üzerinden ÜFE'ye göre hesaplanacak olan tutarı ödeyecektir. Vergi aslı üzerinden hesaplanan gecikme faizi ve 15.000 TL tutarındaki vergi ziyaı cezası ise silinecektir.

Mükellef Lehine Karar Verilmesi Halinde
Kanunun yayımlandığı tarihten önce verilmiş en son kararın mükellef lehine olması halinde, verginin (gümrük vergileri de kapsamda) yüzde 20'si ve bu miktar üzerinden TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın ödenmesi halinde;
l VERGİ aslının yüzde 80'i silinecek l VERGİ aslı üzerinden hesaplanmış olan faiz, gecikme faizi ve gecikme zammının tamamı silinecek. l VERGİ aslına bağlı olarak kesilen cezaların tamamı silinecek.
Örnek 2- Örnek 1'de yer alan işlemin dava konusu edildiğini ve vergi mahkemesinde mükellef lehine karar verildiğini, idarenin kararı temyiz ettiğini varsayalım.
Bu durumda, yapılandırmadan yararlanmak isteyen mükellef; 3.000 TL vergi aslı ve bu miktar üzerinden ÜFE'ye göre hesaplanacak olan tutarı ödeyecek. Vergi aslının 12.000 TL'si, vergi aslı üzerinden hesaplanan gecikme faizi ve 15.000 TL tutarındaki vergi ziyaı cezası ise silinecek.

ÜST DERECE KARARLARINDAKİ DURUM
Yukarıda; dava açma süresi geçmemiş olanlar, vergi mahkemesinin karara bağladığı ya da bağlamadığıı durumlara ilişkin düzenlemeler hakkında bilgi verildi.
Tasarıda üst derece mahkemelerinin karar vermesi haline yönelik hükümler de bulunuyor. Üst derece mahkemesinin vergi mahkemesinin kararını onaması halinde, karar düzeltme başvuru süresi geçmemişse, kararın niteliğine göre, yukarıdaki açıklamalar geçerli. Üst derece mahkemesinin verdiği karar, vergi mahkemesinin kararını 'bozma' yönünde olabileceği gibi, kısmen onama 'kısmen bozma' yönünde de olabilir.

Bozma Kararı Verilmesi
Tasarının 3. maddesine göre; verilen en son kararın bozma kararı olması durumunda; dava açma süresi geçmemiş veya dava açılmış olmakla birlikte vergi mahkemesince karar verilmemiş uyuşmazlıklara ilişkin esaslar uygulanacak (Örnek 1'de anlatılan durum). Yani, bu durumda yapılandırmadan yararlanmak isteyen mükellef; Vergi asıllarının yarısını ve Kanunun yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE değişimi esas alınarak hesaplanacak tutarı ödeyecek.
Vergi aslının diğer yarısı,
Faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı ve vergi aslına bağlı olarak kesilen para cezaları silinecek.
Kısmen Bozma Kararı Verilmesi
Verilen en son kararın kısmen bozma kararı olması durumunda iki farklı sisteme göre uygulama yapılacak.

Onanan kısım için
Verginin tamamı ve bunun üzerinden TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın ödenmesi halinde; Vergi aslı üzerinden hesaplanmış olan faiz, gecikme faizi ve gecikme zammının tamamı silinecek, Vergi aslına bağlı olarak kesilen cezaların tamamı silinecek.

Bozulan kısım için
Vergi asıllarının yarısını ve Kanunun yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarı ödeyecek. Vergi aslının diğer yarısı,
Buna bağlı olarak hesaplanan faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı ve Vergi aslına bağlı olarak kesilen para cezaları silinecek.

SADECE CEZALARIN DAVA KONUSU EDİLMİŞ OLMASI HALİ
Asla Bağlı Olan Cezalar
Tasarı ile vergi asıllarını dava konusu etmeyip sadece vergi aslına bağlı olarak kesilen cezaları dava konusu eden mükellefler için bu cezalardan tamamen kurtulma imkanı sağlanıyor.
Eğer mükellef vergi aslını dava konusu etmeyip sadece vergi aslına bağlı olarak kesilen cezaları dava konusu etmişse, vergi aslını Kanunun yayınlanma tarihinden önce ödemişse veya Kanun'da belirtilen süre ve şekilde ödemek için başvurursa dava konusu edilen asla bağlı cezaların tamamının ve cezaya bağlı gecikme zammının tahsilinden vazgeçilecek. Bu olanak gümrük vergileri için de söz konusu.
“Pişmanlıkla” verilen beyannamelerde “ödeme yönünden” şartların ihlal edildiği beyannamelerden, Kanunun yayınlandığı tarih itibarıyla dava açma süresi geçmemiş olanlar da bu kapsamda yer alıyor.
Asla Bağlı Olmayan Cezalar
Asla bağlı olmaksızın kesilen vergi ve gümrük cezalarında ise yapılandırma, bulunduğu aşamaya göre farklı olarak uygulanacak. Buna göre;
Dava açma süresi geçmemiş olanlarla dava açılmış olmakla birlikte ilk derece mahkemesince karara bağlanmamış olanlarda cezanın yüzde 25'inin ödenmesi şartıyla, kalan yüzde 75'i silinecek,
Dava aşamasında olup ilk derece mahkemesi kararının mükellef lehine olduğu durumlarda cezanın yüzde 10'unun ödenmesi şartıyla, kalan yüzde 90'ı silinecek,
Dava aşamasında olup ilk derece mahkemesi kararının idare lehine olduğu durumlarda cezanın yüzde 25'inin ödenmesi şartıyla, kalan yüzde 75'i silinecek.
Burada açıklanan esaslar, iştirak, teşvik ve yardım nedeniyle kesilen vergi cezaları için de geçerli.

DİĞER CEZALARDA DURUM
TasarIda, kapsamda yer alan, Askerlik Kanunu, Karayolları Trafik Kanunu, Nüfus Hizmetleri Kanunu gibi kanunlara dayalı olarak kesilen cezaların dava konusu edilmiş olması hali de ayrıca düzenlenmiş durumda. Bu cezalar; yoklama kaçaklarına verilen para cezaları, seçimlerde ve referandumda oy kullanmayanlara verilen cezalar, trafik cezaları, yerleşim yeri değişikliğini bildirmeyenlere verilecek cezalar ve diğer cezalardan oluşuyor.
Dava açma süresi geçmemiş olanlarla dava açılmış olmakla birlikte ilk derece mahkemesince karara bağlanmamış olanlarda cezanın yüzde 50'sinin ve bunun üzerinden TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın ödenmesi şartıyla, kalan yüzde 50'si ve ceza üzerinden hesaplanan faizler silinecek,
Dava aşamasında olup ilk derece mahkemesi kararının kişi lehine olduğu durumlarda cezanın yüzde 20'sinin ve bunun üzerinden TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın ödenmesi şartıyla, kalan yüzde 80'i ve ceza üzerinden hesaplanan faizler silinecek,
Dava aşamasında olup ilk derece mahkemesi kararının idare lehine olduğu durumlarda cezanın yüzde 50'sinin ve bunun üzerinden TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın ödenmesi şartıyla, kalan yüzde 50'si ve ceza üzerinden hesaplanan faizler silinecek.

ÖDEMELERİNİN AKSAMAMASI GEREKİYOR
Hem kesinleşmiş alacaklar hem de kesinleşmemiş (ihtilaflı) alacaklar için tasarıda, ödemelerin aksamamasını sağlamak üzere hükümler yer alıyor. Buna göre;
Yıllık gelir veya kurumlar vergilerini, gelir (stopaj) vergisi, kurum (stopaj) vergisi, katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi için yapılandırma başvurusunda bulunan mükelleflerin, taksit ödeme süresince bu vergi türleri ile ilgili verilen beyannameler üzerine tahakkuk eden vergileri çok zor durum olmaksızın her bir vergi türü itibarıyla bir takvim yılında ikiden fazla vadesinde ödememeleri halinde, yapılandırılan borçlarına ilişkin kalan taksitlerini ödeme haklarını kaybedecekler.
Ayrıca, yapılandırmadan yararlanmak için başvuruda bulunan ve taksitli ödemeyi seçenlerin; yapılandırılan borçlarını da aksatmamaları gerekiyor. Belirtilen ödeme şartını yerine getirmeyenler için yapılandırma iptal edilecek ve ilk tarhiyata/tahakkuka göre belirlenen alacaklar başka bir işleme gerek olmaksızın takip edilecek.
Kesinleşmemiş olan alacaklar için de yapılandırmadan yararlanmanın temel şartı; dava açılmamış olması, açılmış olan davalardan vazgeçilmiş olması ve diğer kanun yollarına başvurulmamış olması.

YARIN
İnceleme aşamasında olan vergilerde yeniden yapılandırma nasıl düzenleniyor? Vergi incelemesine başlama ne anlama geliyor? Pişman olanlar ceza alacak mı?

(Kaynak: Akşam Gazetesi | 03.12.2010)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.