Kanun Yasak Diyor, Bankalar Sokakta Kredi Kartı Pazarlıyor

Başta alışveriş merkezleri olmak üzere işlek caddeler ve metro girişlerinde kurulan tezgâhlarda sadece nüfus kâğıdı fotokopisi karşılığında kredi kartı pazarlanıyor. Bununla da yetinmeyen bankalar, telefonla aradıkları kişilere, 'Kredi kartı almak ister misiniz?' sorusunu yöneltiyor. Sektöre çekidüzen vermek amacıyla Mart 2006'da çıkarılan 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu'na göre talepte bulunmayan ve sözleşme imzalamayan kişiler adına hiçbir surette kart düzenlenemiyor. Kanun, genel müdürlük ve şube haricinde talep toplanabilecek yerler için de Türkiye Bankalar Birliği ve Türkiye Katılım Bankalar Birliği'ni yetkili kılıyor. Ancak yasaya rağmen bazı özel bankalar alışveriş merkezleri yöneticilerinden izin alarak açtıkları stantlarda kart başvurusu kabul ediyor. Benzer uygulamalara sokaklarda da rastlamak mümkün. Kanunun uygulama safhasında gerekli denetimlerin devam ettiğini belirten Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) Başkanı Tevfik Bilgin, "Suistimal varsa gerekeni yaparız." diyor. Bilgin, tebdil-i kıyafetle kredi kartı pazarlayan bankaları tespit etmiş uyarmıştı.

Tüketiciler Birliği Başkanı Bülent Deniz ise kanunun ihlal edildiği görüşünde. "Asgari ödeme tutarının 20'ye çıkarılması bankaları yeniden bu yola sevk etti. Son zamanlarda stantlar mantar gibi çoğalıyor." diyen Deniz, tezlerini ispat etmek için üzerinde çekildiği gün, tarih ve saatin de yazılı oluduğu fotoğrafları BDDK Başkanı Bilgin'e göndereceklerini söylüyor. Bazı bankaların telefonla pazarlama yöntemine başvurduğuna işaret eden Deniz, "Telefonda ve sokakta yapılan kart bombardımanı insanları rahatsız ediyor." diye konuşuyor. Deniz, asgari ödeme tutarının yükseltimesinin de mağduriyetleri artıracağını belirtiyor. Dernek sokakta kart üyeliği devam ederse savcılıklara suç duyurusunda bulunacak.

'Bu alışverişi ben mi yaptım?'

Merkez Bankası verilerine göre, ferdi kredi ve kredi kartları borçlarını ödemeyenlerin sayısı, ağustos itibarıyla yüzde 3,7 artarak 185 bin 605 kişiye çıktı. Temmuzda ise 178 bin 975 borçlu kara listede yer alıyordu. Yılın 8 ayında ise ferdi kredi borcunu ödemeyenlerin sayısı 19 bin 346, kredi kartı borcunu ödemeyenlerin sayısı 166 bin 259 olarak gerçekleşti. 2005 sonunda kredi kartı harcamaları 17 milyar YTL iken 4 Ağustos 2006 itibarıyla aynı rakam 19,8 milyar YTL oldu. Borçlu sayısında hızlı artış yaşanmadığına dikkat çeken BDDK Başkanı, bunu sokaklarda kart dağıtımına sınırlama getirilmesine bağlıyor. Kredi kartlarında temerrüde düşme oranının yüzde 7 olduğu bilgisini veren Bilgin, taksitli kartlarda geçmişte yaşanan riskin sürdüğüne değiniyor. Firmaların bankalarla işbirliği yaparak çok uzun vadeli taksitler yaptığına işaret eden Bilgin şöyle konuşuyor: "34'e 12'ye bölünen taksitler, şimdi al 6 ay sonra öde kampanyaları tüketimi körüklüyor. İnsanımızın büyük bir kısmı zamanla aldığı şeyi de unutuyor. Taksit gelince 'ben bu kadar alışverişi ne zaman yaptım' diyor."

Bankacılık Üst Kurulu Başkanı Bilgin, üniversite çağında daha kişiliği yeni oturan gençlere anne babasına bile haber vermeden kredi kartı dağıtılmasını da eleştiriyor. Portföyü yüksek göstermek için süslü püslü kartlar hazırlandığını söyleyen Bilgin, borç ödememe oranında düzenli geliri olmayanlara yüksek limitli kredi kartı verilmesinin etkili olduğunu bildiriyor. Bilgin'e göre, intiharlarla gündeme gelen kredi kartı mağduriyetlerinde tüketici kadar haksız pazarlama yöntemleri kullanan bankaların da sorumluluğu var.