Ziya PERVER - İşyerinin Farklı Bölümünde Çalışmayı Kabul Etmeyen, İşten...

Şirketin personel işleri servisine gittim, görevli hiçbir şey sormadan, '25. maddeden sizi işten çıkardım.' dedi. Ben de 'Tamam' deyip tazminatımı almak istedim. 25. maddeden işten çıkarılan kişinin tazminat alamayacağını söyledi. Bana imzalamam için kâğıtlar verdi ama hiçbirine imza atmadım. 'O halde giriş kartını bırak bir daha gelme.' dediler. Askerlik muayenem yapıldı, çağrıldığım anda askere gideceğim. 20 aydan beri çalıştığım bu işyerinden ayda 385 Yeni Türk Lirası net ücret alıyordum. İşin yokluğundan ziyade bizi işten atmak için bahaneler ileri sürdüklerini düşünüyorum. Zira, ben ilikçi olarak çalışıyorum; becerimle, bilgimle hiç ilgisi olmayan üretim departmanına göndermek istediler. Ben de hiç anlamadığım bir alan olduğu için kabul etmedim. Zorla orada çalıştırmak istediler. Zaten askere gideceğimi bildikleri için bilerek üretim alanına kaydırmak istiyor, işten atmak için bahane buluyorlar. Bugün başka bir işe başlamak için çalışma belgesi istedim ama vermediler. İhtarname istedim daha ihtarnamemi bile göndermediler. Ne yapmalıyım? Mesut Deniz

İşvereninizle aranızda yazılı olması gereken hizmet akdine göre sadece ilik işinde çalışır, başka işlerde çalışamaz gibi bir ibare yoksa (ki genelde olmaz) o anda sizin bölümünüzde iş olmadığından bahisle sizi aynı işyerinin başka bir bölümünde çalıştırabilirler. Bu durumda da gösterilen bölüme gitmezseniz sizi 4857 Sayılı İş Kanunu'nun 25'inci maddesinin (II) bendine göre derhal haklı sebeple yani ihbar öneli ve kıdem tazminatı vermeksizin işten atma hakları ortaya çıkar. Ancak, 4857/25'inci maddenin (II) bendine göre işten atabilmek için gerekli olan yazılı tutanaklar ve ihbarnamelerin size bir şekilde tebliği gereklidir. Siz işyerinde imza atmadığınıza göre noter aracılığıyla ikamet adresine gönderilmesi gerekir. Bu arada başka bir işe girmek için çalışma belgesi isteğinizi ise işveren 4857 Sayılı Kanun'un 28'inci maddesine göre derhal size vermekle mükellef olup bu belgeyi vermemesi sebebiyle zarar görmüşseniz de işveren hakkında tazminat davası açabilirsiniz. Askerlik durumunuza gelince, gerçekten askere yakın bir zamanda (1-2 ay gibi) gidecekseniz 'işten atıldım veya işten attılar' dediğiniz bu işyerinden 'askere gitmek için 1-2 ay önce ayrıldım' diyerek kıdem tazminatınızı alabilirsiniz. Bu konu ilgili olarak aşağıda vereceğim yargı kararında da görüleceği üzere işten ayrıldıktan sonraki makul bir süre içinde askere giden işçiye (askere gitmek amacıyla işinden ayrıldığı kanaati ile) işverenin kıdem tazminatı ödemesi gerektiğine karar verilmiştir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi'nin Esas, 1993/10594, Karar 1994/3038 ve 01.03.1994 tarihli kararına göre, "İşten ayrılışından üç ay sonra zorunlu askerlik hizmetine başlayan işçinin, işten askerlik nedeniyle ayrıldığının kabulü ve bu şekilde biten sürenin kıdem tazminatı hesabında dikkate alınması gerekir."

İnşaat yaptıran, SSK'ya ne kadar prim öder?

Bir derneğim var, üç katlı bir bina yaptırıyor. Her katı 165 metrekare olmak üzere toplam 495 metrekare. Yapılan bir inşaat için SSK'ya ne kadar işçi ücreti ödenmesi gerekir? Bu konusunda yapılması gereken işlemleri açıklar mısınız? Öncelikle bina maliyet bedeli nasıl ve hangi mevzuat ile belirlenip işleme konuyor? Gegder

SSK'nın 506 Sayılı Kanun'un 79 ve 130'uncu maddeleri gereğince uyguladığı asgari işçilik ücreti uygulaması gereğince inşaatınızı başladığınız yıl bitirirseniz o yılın, iki yıl veya daha fazla devam ederse bitirdiğiniz yıldan bir önceki yılın metrekare birim maliyet bedeli ile çarpımı kadar bina maliyeti vardır. (Bu birim maliyetler Bayındırlık Bakanlığı'nca yayınlanır, SSK tarafından da genelgeyle duyurulur). Mesela inşaata 2006'da başladıysanız 2007 yılı sonuna kadar tamamlanırsa 2006 yılı metrekare birim maliyetleri dikkate alınır. Sizin inşaatınız (ruhsatınız da yazar) 3A olmalı. 3A'nın (kalorifersiz-asansörsüz konut) 2006 yılı birim metrekare bedeli 334 YTL'dir. (Kaloriferli ise 3B yani 381 YTL olur) Bu durumda binanın toplam maliyeti 495 X 334 = 165.330 yeni lira olup, SSK'ya bildirmeniz gereken en az işçi ücreti bu rakamın (SSK Müdürlüğü ile uzlaşıldığında) yüzde 6,75'i yani 11.160 YTL kadardır. Yani, işçilere verdim dediğiniz ücretlerin toplamı en az 11 bin 160 YTL. SSK'ya ödediğiniz primlerin toplamı da bu rakamın yüzde 35,5'i diğer bir ifadeyle 3 bin 960 YTL olmalıdır.

Okurlara kısa cevaplar

Ahmet Öksüz: Vergi mükellefi olup Bağ-Kur'lu olmanız gereken dönemlerde SSK'ya isteğe bağlı olarak ödediğiniz süreler geçerli değil. Bu durumda Bağ-Kur'un çıkardığı borcu ödemeniz gerekir. Ancak, 5458 Sayılı Kanun'un 16. maddesi gereğince SSK'ya isteğe bağlı ödediklerinizin, Bağ-Kur borcunuzun ana parasından indirilmesi gerekir ki bu halde hemen hemen Bağ-Kur'a hiç para ödemeden emekli olursunuz. Ancak, Bağ-Kur'dan emekli olmak için en az 5 bin 400 gününüzün olması şart.

Murat Ilgaz: Kamuoyunda bilinen adıyla 65 yaş aylığı ve kanuni tabirle 2022 Sayılı Kanun aylığı çocuklara geçmez. Bu, emekli aylığı değil, düşkünlere verilen aylıktır. Bundan çeyiz parası da olmaz.

Abdüsselam Aslan: 3 Ekim 1965 doğumlu olup 1 Temmuz 1983 SSK başlangıcı ve var olan 3800 gün sayısı ile bundan sonra prim ödemeseniz dahi 60 yaşında emekli olursunuz. Prim ödemeye devam ederseniz 5 bin 150 gün sayısı ile 47 yaşında (03.10. 2012) emekli olursunuz. Bundan sonra Bağ-Kur'lu olursanız bu kez 56 yaşında en az 9 bin günle veya 5 bin 400 günle 58 yaşında emekli olursunuz.

Serdar Kurt: 1994 yılında vefat eden babanızın var olan 441 gün sayısına 2007'de 500 günlük askerlik borçlanması yaparak 900 güne çıkarırsanız annenize veya varsa kız kardeşlerinize dul-yetim aylığı bağlanır.

Mahmud Kadıgiller: 2006 ya da 2007 yılında emekli olmanız arasında hiç fark olmaz. 2007 yılını tam çalışır da 2008 yılı başında emekli olursanız fark eder.

Mehmet Kalın: Askerde vefat eden dedeniz için TC Emekli Sandığı'ndan nineniz için aylık talebinde bulunabilirsiniz; ama dedenizle ilgili bilgi-belge bulabilmekte güçlük yaşarsınız. Ancak, denemekte fayda var. Babanız ise 10 Şubat 1953 doğum tarihiyle 1 Ocak 1993'ten beri prim ödediği Tarım Bağ-Kur'dan (yaptığınız askerlik borçlanması dahil) en az 15 tam yıl prim ödemek şartıyla 57 yaşında, 10 Şubat 2010 günü kısmi aylıkla emekli olur.

Ramazan Güler: 1971 yılı doğum tarihi ve 1997 memuriyet başlangıcınızla (askerlik dahil 10 yıllık hizmetinizle) memuriyete devam ederseniz daha önceki SSK prim ödeme günleri ve askerlik süreniz dahil 55 yaşında en az 9 bin gün sayısı ile emekli olursunuz. Bundan sonra SSK'ya geçerseniz ve geçtikten sonra en az 1.260 gün prim öderseniz 1988 başlangıcıyla (yazmamışsınız; ama 23.05.1988'den önce başladınız varsaydım, en geç 46 yaşında SSK'ya geçmelisiniz) 50 yaşında en az 5 bin 375 gün sayısı ile SSK'dan (4/b-yani işçilikten) emekli olursunuz.