Mustafa TAN - Nobel Ödülünden Vergi Alınır Mı?

Nobel ödülü, fizik, kimya, fizyoloji, tıp alanında önemli icat yapanları, edebiyat ve iktisat alanında, insanlığa hizmet edenleri ödüllendirmek amacıyla verilmektedir. Ödüle hak kazanan hem prestij kazanıyor, aynı zamanda para ödülünün de sahibi oluyor.

 

Bu yılki Nobel Edebiyat Ödülü ise 12 Ekim 2006’da "kentinin melankolik ruhunun izlerini sürerken kültürlerin birbiriyle çatışması ve örülmesi için yeni simgeler bulan" Orhan Pamuk'a verilmiştir. Pamuk, Nobel Edebiyat Ödülü yanında 1,4 milyon dolar ve altın madalyanın da sahibi olacaktır. Ödül töreni nin 10 Aralık 2006 tarihinde Stockholm'de düzenleneceği belirtiliyor.

Ödül, kamuoyunda tartışılmaktadır. Ancak biz konuyu para ödülü üzerinden alınacak vergi boyutuyla ele almak istiyoruz.

 

Gelir vergisine tabi mi?

Türk vergi sisteminde gelirin türü, tabi olacağı vergilendirme rejiminde son derece önemlidir. Elde edilen gelirin türünün yanlış belirlenmesi, eksik veya fazla vergi ödenmesine, bazen ödenmemesi gereken bir verginin ödenmesine neden olabilir.

Bir gelir üzerinden vergi alabilmek için öncelikle, bu gelirin verginin konusuna girmesi gerekir. Verginin konusuna girmek de yeterli  olmayıp, geliri elde edenin vergiden muaf olmaması, gelirin ise vergiden istisna olmaması da gerekir. 

Yazar, mucit, ressam, bestekar, şair gibi meslek erbapları vergi sistemimizde serbest meslek erbabı olarak kabul edilir. Bunların eserlerini satmaları, eserleri üzerindeki haklarını devretmeleri veya kiralamaları sonucu elde ettikleri kazançlar serbest meslek kazancı olmakla birlikte vergiden istisnadır. Bu satış, devir ve kiralamalar karşılığı alınan tutarlar üzerinden yüzde 17 oranında vergi kesintisi yapılabilmektedir. Bu gelirler için ayrıca beyanname verilmesine gerek bulunmamaktadır.

Nobel ödülü dolayısıyla yazar Orhan Pamuk tarafından alınacak olan 1,4 milyon dolar ödül için Gelir Vergisi Kanunu’nun 18’inci maddesindeki istisna uygulanamayacaktır. Çünkü maddedeki istisna yazarların eserlerini satmaları veya eser üzerindeki hakları devretmeleri veya kiralamaları halinde söz konusudur. Oysa  Nobel ödülünde, eser üzerinde gerçekleşen böyle bir tasarruf yoktur. Tamamıyla yazarların edebiyat alanında ortaya koydukları yeniliklerin takip edilip, adaylar arasından komisyon tarafından uygun görülen bir yazarın ödüllendirilmesi söz konusudur.

Nobel ödülü  ile alınacak para ödülü üzerinden gelir vergisi alınamayacaktır. Çünkü bu ödül bizce gelir vergisinin konusuna girmemektedir. Bunun yanında ödülün Gelir Vergisi Kanunu'ndaki teşvik gayesiyle verilen ikramiye kapsamında da değerlendirilemeyeceği düşüncesindeyiz.

 

İvazsız intikal mi?  

Türk vatandaşlığında bulunan şahısların yabancı ülkelerde ivazsız bir tarzda iktisap edecekleri mallar veraset ve intikal vergisinin konusuna girmektedir. Buradaki mal tabiri; mülkiyete konu olabilen menkul ve gayrimenkullerle, sair bütün hakları ve alacakları ifade etmektedir. 

Nobel ödülünün, herhangi bir ivaz karşılığında verilmediği düşüncesindeyiz. Yazarın bu ödülü alması için ekstra bir çaba sarf etmesine gerek yoktur. Ayrıca akademiye  karşı herhangi bir sorumluluğu ve bağlılığı da söz konusu değildir. Yazar, rutin faaliyetini icra etmekte, daha sonra birçok yazar arasında yapılan değerlendirmede, edebiyat alanına yenilik getirdiği gerekçesiyle ödüllendirilmektedir. Son olarak, bu ödül gelir vergisinin konusuna da girmediğinden intikal vergisi açısından önemli bir diğer şart da oluşmuş olmaktadır.

Bu nedenle 1,4 milyon dolar para ödülü ve altın madalyanın ivazsız intikal olduğu ve veraset ve intikal vergisine tabi tutulması gerektiği kanaatindeyiz. Ancak bu gelirin 1.919 YTL’si vergiden istisnadır. Para ödülünün verileceği 12 Ekim itibariyle belli olmuş olsa bile reddi mümkün olduğundan hukuken tasarruf edilinceye kadar verginin doğmayacağını düşünüyoruz. Dolayısıyla  para ödülü, törenin yapılacağı 10 Aralık 2006 tarihindeki Merkez Bankası döviz alış kuru üzerinden yerli para birimine çevrilecek, altın madalyanın ise emsal bedeli bulunacaktır. Bu iki tutarın toplamından 1.919 YTL’nin düşülmesi ve kalan tutarın  bir ay içinde beyan edilmesi gerek mektedir. 2006 yılı istisna  tutarı ve tarifesi dikkate alındığında sadece 1,4 milyon dolar (1$=1,5 YTL) ödül için yaklaşık 447 bin YTL tutarında intikal vergisinin üç yılda mayıs ve kasım aylarında altı eşit taksitte ödenmesi gerekiyor.

Yazar tarafından, vergi dairesine 25  Ocak 2006 tarihine kadar beyanname verilmez ise, vergi dairesi tarafından 15 günlük süre verilerek beyana davet edilmesi gerekecektir. Bu süre içinde beyanname verilmez ise verginin cezalı olarak ödenmesi gerekiyor.  Şayet vergi dairesi tarafından beyana davet yapılmaz ise hem vergi hem de ceza talep edilemeyecektir.(Bkz. VUK 342. md.)

 

 

(Mustafa Tan: Gelirler Kontrolörü, Vergi Sorunları Dergisi Yazı İşleri Md.)

(Kaynak: Referans Gazetesi | 19.10.2006)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.