Ali EGEMEN - Çok kazanan serbest meslek sahibinin vergisi artıyor

Gelir Kanunu tasarısı ile birlikte telif kazançları istisnası yeniden düzenleniyor. Tasarı, yüksek kazanç elde eden serbest meslek sahiplerinin artan oran tarifesi üzerinden vergilendirilmesini amaçlıyor.

 

Gelir Vergisi uygulamalarında köklü değişiklikler getirmesi beklenen yeni Gelir Vergisi Kanunu (GVK) tasarısıyla gündeme gelen konulardan birisi de serbest meslek kazançlarına uygulanmakta olan istisnalarla ilgili. 2006 sonuna kadar yasalaşması beklenen yeni GVK'da vergi tabanının genişletilmesi önemli bir hareket noktası kabul ediliyor. Bu çerçevede başta ücret ve serbest meslek kazançları olmak üzere, birçok kazanç türünde yer alan muaflık ve istisnalara ilişkin yeni düzenlemelere gidiliyor.

Mevcut uygulamada GVK’nın 18. maddesi uyarınca; müellif, mütercim, heykeltıraş, hattat, ressam, bestekâr, bilgisayar programcısı ve mucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının şiir, hikâye, roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeleri, bilgisayar yazılımı, röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video band, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserlerini gazete, dergi, bilgisayar ve internet ortamı, radyo, televizyon ve videoda yayımlamak veya kitap, CD, disket, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarını satmak veya bunlar üzerindeki mevcut haklarını devir ve temlik etmek veya kiralamak suretiyle elde ettikleri hasılat Gelir Vergisi'nden müstesna tutulmuş durumda.

Ancak istisnadan faydalanabilmek için bu eserlerin 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Hakkında Kanun hükümlerine göre eser niteliğinde olması, ihtira beratlarının da tescil edilmiş olması gerekiyor.

Ayrıca istisnadan sadece müellif, mütercim, heykeltıraş, hattat, ressam, bestekâr ve mucitlerin kendileri ile kanuni mirasçıları yararlanabilir. İstisna kapsamına da şiir, hikâye, roman, makale, bilimsel araştırma ve inceleme, bilgisayar yazılımı, röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video bant ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserler ve ihtira beratı giriyor. Bu faaliyetlerden elde edilen gelirin tutarı ne olursa olsun istisnadan faydalanabiliyor. Fakat bu istisna GVK’nın 94. maddesi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiyi kapsamadığından hasılat üzerinden ödemeyi yapanlarca yüzde 17 oranında vergi tevkifatı yapılacak. İstisnadan faydalanılması bakımından faaliyetin devamlı veya arızi olarak yapılmasının bir önemi bulunmuyor. Ama istisnadan faydalanılabilmesi için maddede sayılan kişilerin bu faaliyetlerini bir işverene bağlı olmaksızın yapmaları gerekiyor. Aksi durumda elde edilen kazanç serbest meslek kazancı değil, ücret olarak vergilendirilecektir. Bir işyeri açmaksızın mutat meslek olarak bu faaliyetlerde bulunanların defter tutma, belge düzenleme ve beyanname verme yükümlülükleri de bulunmuyor.

 

 

Tasarı neler getiriyor

Bu istisnadan tutarı ne olursa olsun yararlanılmakta ve yüzde 17 oranındaki vergi kesintisi nihai vergi olmakta. Yeni tasarıda; bir yandan bu istisnadan yaygın olarak faydalanan köşe yazarları, sanatçılar ve bestekâr gibi kişilerin mevcut durumdakinden daha fazla bir vergi yüküyle karşı karşıya bırakılmaması, diğer yandan da çok büyük oranda bu tür gelirleri elde edenlerin artan oranlı vergi tarifesi üzerinden vergilendirilmesi amaçlanıyor. Bir yandan yüksek düzeyde bu tür gelir elde edenlerin daha fazla oranda vergilendirilmesi diğer yandan orta düzeyde gelir elde edenlerin daha fazla bir vergi yüküyle karşılaşmamaları için iki ayrı yöntem uygulanabilir.

Bu yöntemlerden birincisi istisnanın tamamen kaldırılarak normal Gelir Vergisi tarifesine göre vergileme yapılması. Gelir Vergisi tarifesinin artan oranlı olduğu dikkate alındığında bu yöntemde geliri az olan serbest meslek erbabı yüzde 17’den daha az bir oranda vergi yüküyle karşılaşırken yüksek tutarlarda bu tür gelir elde edenlerin vergi yükü yüzde 17’nin epey üzerine çıkabilecek. 

İkinci yöntem istisnanın aynı şekilde uygulanmaya devam etmesini ancak elde edilen bu gelirlerin Gelir Vergisi tarifesinin birinci ve ikinci gelir dilimleri toplamını aşması halinde ayrıca yıllık beyanname ile beyan edilmesini öngörüyor.

Bu yöntemde de yine belli tutarın altında gelir elde edenler aynı oranda (yüzde 17) vergi yüküyle karşı karşıya bulunurlarken bu tutarın üstünde gelir elde edenler artan oranlı tarife üzerinden vergilendirilerek mevcut durumdan daha fazla vergi ödemek durumunda olacaklar. Bu durumda örneğin, yıllık 20.000 YTL gelir elde eden bir köşe yazarı birinci yöntemde yüzde 18.95 oranında bir vergiye tabi olurken 150.000 YTL gelir elde eden bir yazar yüzde 31,8 oranında bir vergilemeye tabi olacak. İkinci yöntemde zaten 25.000 YTL’nin altında gelir elde edenler için vergi yükü açısından bir farklılık bulunmuyor. Üstünde gelir elde edenler yine artan oranlı tarife nedeniyle vergi yüklerinde benzer bir artışla karşı karşıya kalacaklar.

Esasen serbest meslek kazançlarına yönelik getirilmesi düşünülen değişiklik tamamen üst düzeyde gelir elde eden bir kısım serbest meslek erbabının artan oranlı tarife üzerinden vergilendirilmesine yönelik. Zaten mevcut düzenlemenin yer aldığı GVK’nın 18. maddesinin 1999'da geçerli olan halinde de bu istisnadan faydalanılabilecek bir üst sınır tespit edilmiş ancak 2000'de kaldırılmıştı.  

 

Yasa değişikliği üst düzeyde kazananları etkiliyor

Birinci yöntem

* Yıllık 20.000 YTL kazanan köşe yazarı yüzde 18,95 oranında bir vergiye tabi olacak.

* Yıllık 150.000 YTL kazanan bir yazar yüzde 31,8 oranında bir vergiye tabi olacak.

 

İkinci yöntem

* 25.000 YTL’nin altında kazananlar için vergi yükünde bir farklılık olmayacak.

* 25.00 YTL'nin üstünde kazananların ise artan oranlı tarife nedeniyle vergi yükleri artacak.

(Kaynak: Referans Gazetesi | 16.10.2006)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.