Dr. Veysi SEVİĞ - Enflasyon Düzeltmesi Olumlu Fark Hesapları

Ülkemizde geçmişte uzun yıllar süregelen enflasyon olgusundan sonra yapılan yasal düzenlemeler ile mali tabloların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması uygulamada bazı sorunları da beraberinde getirmiştir.

Mevcut yasal düzenlemeler çerçevesinde tebliğ ve sirkülerle yapılan yönlendirmeler uyarınca enflasyon düzeltmeleri, ilgili kıymetlere ait fark hesaplarına ve enflasyon düzeltme hesaplarına kayıt edilmiştir.

Bu bağlamda enflasyon fark hesapları, parasal olmayan kıymetlerin düzeltme işlemi sonrası değeri ile düzeltme öncesi değeri arasındaki farkların kaydedildiği tali hesaplar olarak kullanılmış ve enflasyon düzeltme hesabı ile karşılıklı olarak çalıştırılmıştır.

Enflasyon düzeltme hesabı ise parasal olmayan kıymetlerin düzeltilmesi sonucu oluşan farkların kaydedildiği hesap olarak kullanılmıştır. Parasal olmayan varlıkların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan farklar ise borcuna kaydedilmiştir. Bu bağlamda enflasyon düzeltme hesabının bakiyesi geçmiş yıl kâr/zarar hesabına aktarılmak suretiyle hesaben kapatılması öngörülmüştür.

Vergi Usul Yasası'nın 25'inci maddesinin (g) bendi uyarınca 31.12.2003 tarihli bilançonun düzeltilmiş aktif toplamından düzeltilmiş sermaye, düzeltilmiş hisse senetleri ihraç primleri ve düzeltilmiş hisse senedi ithal zamları ile borç toplamının çıkarılması sonucu bulunan farkın geçmiş yıl kârının vergiye tabi tutulmayacağı, geçmiş yıl zararının ise zarar olarak kabul edilmeyeceği ifade edilmiştir.

Parasal olmayan pasif kalemler arasında yer alan "avans ve depozitolar, hakedişler, kâr yedekleri ve özel fonlar (Sabit Kıymet Yenileme Fonu gibi)" hariç olmak üzere; pasif kalemlere ait enflasyon fark hesapları, herhangi bir suretle başka hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde, bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin, bu dönemde vergiye tabi tutulmaktadır. Ancak öz sermaye kalemlerine ait enflasyon fark hesapları, kurumlar vergisi mükellefleri tarafından sermayeye ilave edilmesi halinde bu durum kâr dağıtımı sayılmamaktadır.

Uygulamada; 502 sermaye düzeltmesi olumlu farkı ile 580 geçmiş yıllar zararları hesaplarında yer alan tutarların birbirine mahsup edilip edilmeyeceği konusu ile 502 sermaye düzeltmesi olumlu farkının, 679 diğer olağan dışı gelirler ve kârlar ile 689 diğer olağandışı giderler ve zararlar hesabına aktarılıp aktarılmayacağı, duraksama konusu olmaktadır.

Bilindiği üzere; Vergi Usul Yasası'nın mükerrer 298'inci maddesinin A/5 bendinin beşinci paragrafında yer alan düzenleme gereği olarak "pasif kalemlere ait enflasyon fark hesapları, herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde, bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin, bu dönemde vergiye tabi tutulur. Ancak öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farkları düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebilir veya kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave edilebilir; bu işlemler kâr dağıtımı sayılmaz. "Bu düzenlemenin benzeri geçici 25'inci maddenin (g) fıkrasının ikinci paragrafında da yer almaktadır.

Mevcut düzenlemeler dikkate alındığında, sermaye düzeltmesi olumlu farkının, düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilmesi mümkündür. Bu bağlamda yapılan bu tür işlemler kâr dağıtımı sayılmayacağından vergiye tabi olmayacaktır.

Ancak, öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farklarının muhasebe kayıtlarında 679 diğer olağandışı gelirler ve kârlar ile 689 diğer olağandışı gelirler ve zararlar hesabına aktarılması mümkün olmakla birlikte, bu durum enflasyon fark hesaplarının başka bir hesaba nakledilmesi olarak kabul edilerek, bu işlemin yapıldığı dönemin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin, vergiye tabi tutulmaktadır. (*)

Konuya ilişkin olarak İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen bir Özelge'de yer alan yukarıdaki görüş, bu tür hesapların işletilmesindeki özelliği göstermektedir.

Tüm bu açıklamalardan anlaşılacağı üzere "sermaye düzeltmesi olumlu farkının, düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup" edilebilmektedir.

(*) İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı'nın 11.07.2006 gün ve B.07.1.GİB,4.34.19.02/VUK-1/mük-298-12305 sayılı Özelgesi (söz konusu Özelge "Diyalog" Dergisi'nin Ekim 2006 sayısında yayımlanmış bulunmaktadır.

(Kaynak: Dünya Gazetesi | 12.10.2006)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.