Maliye'den görüş almak için para istenmesi vergi mükellefini zor durumda bırakır / Ahmet Yavuz

Geçen hafta kısmen değindiğim vergi inceleme ve denetim birimlerine ilişkin düzenlemeler, ilgili birimlerin tepkileri doğrultusunda değişecek gibi görünüyor. Buna mukabil bazı konularda getirilmeye çalışılan hükümlerin ise olduğu gibi kanunlaşması bekleniyor. Bunlardan biri de mukteza (özelge) sistemine yakın zamanda getirilmeye çalışılan yeniliklerin kanun hükmüne dönüştürülmesi.

Vergi Usul Kanunu'na göre mükellefler idareden vergi durumları veya vergi uygulamaları bakımından müphem ve tereddüdü mucip gördükleri hususlar hakkında izahat isteyebiliyor. Yetkili makamlar yazıyla istenecek izahatı, yazı veya sirkülerle cevaplamak zorunda. Cevaplara göre hareket eden mükelleflerin bu işlemleri daha sonra yapılacak incelemelerde tenkit konusu edilse bile ceza kesilmemesi gerekiyor. Fakat bazı inceleme elemanları idare tarafından verilen muktezanın kendilerini bağlamadığını söyleyerek hem uygulamayı vergi kanunları açısından tenkit edebiliyor, hem de vergi zıyaı cezası öngörebiliyor. Tabii olarak bu durum idareye olan güveni sarsıyor ve mükelleflerle idare arasında uyuşmazlıklara sebep oluyor. Yeni dönemde muktezanın bir avantajı daha olacak. Halihazırdaki mevzuatta idareden alınan görüş doğrultusunda yapılan işlem daha sonra yapılan incelemede tenkit konusu edilirse ceza kesilmiyor, ancak tarh edilen vergiye gecikme faizi hesaplanıyor. Getirilecek hükümle gecikme faizi hesaplamasına da son verilecek. Üstelik incelemeler sonrasında tanzim edilen raporlar, değerlendirme komisyonları tarafından vergi kanunları ile bunlara ilişkin kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ ve sirkülerin yanı sıra özelgelere de uygunluğu yönünden değerlendirilecek. Rapor değerlendirme komisyonları, yaptıkları değerlendirme sırasında, verilmiş bir muktezanın hatalı olduğu kanaatine varırsa bu mukteza oluşturulacak yeni bir komisyonda değerlendirilecek. Bu komisyonca verilen kararlar, ilgili rapor değerlendirme komisyonuyla incelemeye yetkili olanı bağlayacak. Yani kısacası artık inceleme elemanları "Ben bu muktezaya katılmıyorum. Ben eleştirimi yapar, raporumu yazarım. Mükellef gitsin derdini uzlaşma komisyonuna veya mahkemeye anlatsın" diyemeyecek.

Denetim elemanlarının yukarıda bahsettiğim yaklaşımında kişiye özel muktezaların verildiği görüşü etkili. Ancak Gelir İdaresi, bir süredir bu tür suistimallerin önüne geçmek için görüş taleplerinin merkezde kurulacak bir komisyon tarafından karşılanmasına karar verdi. Mükelleflerin taşrada talep ettikleri görüşler sistem üzerinden merkeze iletiliyor. Merkezdeki komisyonda oluşan görüş, yine taşra birimi tarafından mükellefe tebliğ ediliyor. Zamanla komisyonca verilen görüşler bir havuzda toplanacak ve aynı konuda istenen görüşler merkeze gönderilmeden, havuzdaki bilgilerden hareketle taşra birimi tarafından mükellefe bildirilecek.

Sistem bu şekilde düşünülmüş olmakla beraber mükelleflerin görüş taleplerindeki yığılma tıkanmaya sebep oldu. Belki de bu tıkanıklığı aşmak ve görüş taleplerini azaltmak için kanun tasarısında görüş taleplerinin belirli bir ücrete tabi tutulması tasarlanıyor. Bu yola gidilmesinin bir sebebi de mükelleflerin mukteza sistemini vergi planlaması için kullanmaları. Bazı mükellefler yapacakları her hamleyi, 2-3 yıl sonrayı gözeterek idareye danışarak yapma eğiliminde. Gelir İdaresi de artık ücretsiz danışmanlık vermek istemiyor. Ben yine de Meclis'teki görüşmelerde mukteza için harç talep edilmesi hükmünün kaldırılacağını düşünüyorum.

1.000 vergi denetmeni Ankara'da toplandı

Geçen hafta tasarıda yer alan denetim ve inceleme birimlerine ilişkin düzenlemelerden bahsederek bu birimlerde yer alanların hoşnutsuzluğunu ve tasarıdaki tutarsızlıkları dile getirmiştim. Yazıma bazı olumsuz mesajların yanı sıra birçok teşekkür e-maili aldım. Bütün bu olumlu dönüşler ve gösterilen organize tepki tasarının bazı sosyal sıkıntıları görmezden geldiğinin en açık işareti. Denetim elemanlığı yaptıkları için protesto eylemlerini kendilerine yakıştırmayan vergi denetmenleri, bıçağın kemiğe dayandığını göstermek için her şeyi göze alarak bu eylemi yaptıklarını dile getiriyor. Yurdun farklı noktalarında görev yapan 1.000 civarındaki vergi denetmeni Gelir İdaresi Başkanlığı önünde toplanarak basın açıklaması yaptı. Denetmenler daha önce de bazı gazetelere tam sayfa ilan vererek seslerini duyurmaya çalışmıştı.