Şirket ve ortakların ayrı(!) varlıkları / İsmail Kökbulut

Muhasebe ve vergi uygulamalarının temel prensiplerinden birisi, şirketin malvarlığı ile şirket sahiplerinin malvarlığının ayrı kabul edilmesi.

Yani şirket ayrı bir tüzel kişilik, ortaklar ayı bir gerçek veya tüzel kişilik. Dolayısıyla şirketin parası ortağa bedava aktarılamıyor.

Vergi kanunlarına göre ortak şirketin parasını çekerse, kâr payı stopajı ödenmesi gerekiyor. Ortak şirketten para yerine daha başka değerli ürünler de alabilir. Bu gibi hallerde de yine vergi ödenmesi gerekiyor.

Fakat ülkemizde durum biraz değişik işliyor. Şirketlerin büyük bir bölümü aile şirketi niteliğinde. Şirket malvarlığı ile ortakların malvarlığı ayrımı genellikle yapılmıyor. Yani ortaklar şirketlerinden kâr dağıtımı yapılmaksızın doğrudan para çekiyor. Veyahut da şirketin mallarını kendi malvarlığına geçirebiliyor.

Yani şirketlerimizin ve ortaklarının önemli bir kısmı vergi ve muhasebe uygulamalarının temel prensiplerinden bir tanesine genellikle uymuyor. Bu durum vergi incelemelerinde tespit edildiği vakit, yüklü vergi cezalarıyla karşı karşıya kalınabiliyor.

Bu riskle karşılaşmak istemiyorsanız malvarlığı ayrımına dikkat etmeniz şart. Şirket malvarlığı ortaklara genellikle 2 yoldan geçebiliyor.

1- Ortaklar şirketin kasa veya bankadaki parasını çekebilir

Esasen kasa veya bankadaki paranın ortaklarca çekilmesinin önünde herhangi bir yasal engel yok. Sadece olayın bazı vergisel sonuçları var. Şirketin parası ortaklarca, borç amacı dışında, çekiliyorsa bu olayın kâr dağıtımından hiçbir farkı yoktur. Dolayısıyla ortaklara aktarılan paranın brütleştirilip %15 oranında Gelir Vergisi stopajı yapılıp ödenmesi gerekiyor.

Fakat birçok işletme, ortaklarına verdiği bu paraları kayıtlarına almıyor. Yani ortaklara ödenen paralar hâlâ kasadaymış gibi gösteriliyor. Sonuçta kasa hesabı yüksek borç bakiyesi veriyor ve vergi inceleme elemanları bu durumu rahatlıkla tespit edip cezalı tarhiyatlar yapıyor.

2- Ortaklar şirketin malını çekebilir

Bazen ortaklar şirketten para çekmek yerine, ihtiyaçlarını giderecek şirket mallarını da alabiliyorlar. Mesela otomobil veya buzdolabı satan bir şirketin ortakları, şirket adına kayıtlı otomobil veya buzdolabını kendi uhdesine geçirebilir. Bu durumun önünde de herhangi bir yasal engel yok. Sadece vergisel yükümlülükler var.

Bu gibi haller, vergi kanunlarında işletmeden çekiş olarak nitelendiriliyor. Sonucu ise satış işlemi ile aynı. Yani şirket, ortaklarının stoklardan çektiği ve parasını ödemediği otomobil veya buzdolabını ortağına satmış gibi işlem yapmak zorunda. Fiyat olarak da emsal satış fiyatı ne ise tespit edip o fiyatı uygulamak durumunda. Mesela bir ortak şirketinden 2.000 TL emsal satış fiyatı olan bir buzdolabını alırsa, şirket 2.000 TL'lik buzdolabı satmış gibi kayıt yapmak ve vergisini hesaplamak zorunda.

Netice itibarıyla şirketler ile ortaklar ayrı malvarlıklarına sahipler. Dolayısıyla bu ayrımın iyi bilinmesi gerekiyor. Şirket malvarlığı ortağa geçebiliyor, fakat vergisel bazı yükümlülükler doğurarak.

 

(Kaynak: Bugün Gazetesi | 10.05.2010)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.