Ücret gelirleri ve beyana tabi ücretler / Veysi Seviğ

Ücret, niteliği itibariyle bedensel ve/veya zihinsel bir emek karşılığında elde edilen hasılayı ifade eder. (Beyanname Düzenleme Kılavuzu, HUD Yayınları, 2010, sf: 99) İşverenler ise hizmet erbabını işe alan, emir ve talimatların dahilinde çalıştıran gerçek ve tüzel kişilerdir. (Gelir Vergisi Yasası Md: 63)
Ücretin gerçek ve safi değeri, işveren tarafından verilen para ve ayınlarla sağlanan menfaatler toplamından, Gelir Vergisi Yasası'nın 63'üncü maddesinde yer alan indirimler düşüldükten sonra kalan miktardır.
Ücret olarak kabul edilen ödemeler ve sağlanan menfaatler ise Gelir Vergisi Yasası'nın 61'inci maddesinde belirlenmiş bulunmaktadır. Bir başka anlatımla ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.
Ücretin, ödenek, tazminat, kasa tazminatı, mali sorumluluk tazminatı, tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak koşulu ile kazancın belli bir yüzdesi olarak belirlenmiş olması, onun mahiyetini değiştirmemektedir.
Gelir Vergisi Yasası'nın 61'inci maddesi uyarınca, aşağıdaki ödemeler de ücret olarak kabul edilmektedir.
* Sözü edilen yasanın 23/1 maddesi uyarınca istisna haddi dışında kalan emeklilik, maluliyet, dul ve yetim aylıkları,
* Evvelce yapılmış veya gelecekte yapılacak hizmetler karşılığında verilen para ve ayınlarla sağlanan menfaatler,
* Türkiye Büyük Millet Meclisi, il genel meclisi ve belediye meclisi üyeleri ile özel yasalarına veya idari kararlara göre kurulan daimi veya geçici bütün komisyonların üyelerine ve bunlara benzer kimselere bu sıfatları dolayısıyla ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler,
* Yönetim ve denetim kurulları başkanı ve üyeleriyle tasfiye memurlarına bu sıfatları dolayısıyla ödenen ve sağlanan para, ayın ve menfaatler,
* Bilirkişilere, resmi arabuluculara, eksperlere, spor hakemlerine ve her türlü yarışma jüri üyelerine ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler,
* Sporculara transfer ücreti veya sair adlarla yapılan ödemeler ve sağlanan menfaatler,
Dolayısıyla bir ödemenin veya sağlanan bir menfaatin ücret olup olmadığını saptamak için, yukarıdaki tanımın kapsadığı unsurların var olup olmadığına ve yine yukarıda belirtilen ödemelerden olup olmadığına bakılacaktır.
Yasal düzenleme gereği olarak ücretin üç temel unsuru bulunmaktadır. Bu unsurlar;
* Bir işverene tabi (bağlı) olmak,
* Bir işyerinde çalışmak,
* Hizmet karşılığı olarak bir ödemenin yapılmış olmasıdır.
Ücretler genel olarak işveren tarafından Gelir Vergisi tevkifatına tabi tutulmaktadır. Gerçekte ücretler, vergilendirme bakımından diğer ücretler ile gerçek usulde vergilendirilen ücretler olarak ikiye ayrılmaktadır.
İşverenler ücret ödemeleri sırasında hizmet erbabının ücretine ait vergileri keserek muhtasar beyanname ile vergi dairesine beyan etmek ve kesinti suretiyle alıkoyduğu vergileri ödemekle yükümlüdür.
Vergi Usul Yasası'nın 238'inci maddesi gereği olarak işverenler bir ay içinde ödedikleri ücretler için ücret bordrosu düzenlemek zorundadırlar. Gelir Vergisi Yasası uyarınca da vergiden istisna edilen ücretlerle "diğer ücretler" üzerinden vergiye tabi hizmet erbabına yapılan ücret ödemeleri için bordro düzenlenmemektedir.
Diğer yandan ücretleri, diğer ücretler usulünde saptanacak olan hizmet erbabı vergi karnesi almak zorundadır. Bu bağlamda mükellefler, vergi karnelerine kendileri tarafından yazılması gereken kısımlarını doldurduktan sonra vergi bakımından durumlarını kayıt ve tescil ve karneye işaret ettirmek üzere bağlı bulundukları vergi dairesine ibraz edeceklerdir. Ücretleri bu usulde belirlenenlerin doldurdukları karneyi vergi dairesine ibraz etmeleri veya içinde bulundukları durum değişikliklerini karneye işaret ettirmelerinin süresi, işe başladıkları veya değişikliğin gerçekleştiği tarihten başlayarak bir aydır.
Gelir Vergisi Yasası'nın 95'inci maddesi uyarınca aşağıda yazılı hizmet erbabının ücretleri hakkında vergi tevkifatı yapılmamaktadır.
* Ücretlerini yabancı bir ülkedeki işverenden doğrudan doğruya alan hizmet erbabı,
* Gelir Vergisi Yasası'nın 16'ncı maddesinde yabancı elçilik ve konsolosluklarda çalışmakta olan, diplomatik muafiyetten faydalanamayan memur ve hizmetliler,
* Maliye Bakanlığı tarafından yıllık beyannameyle bildirilmesine gerek görülenler,
için yıllık beyanname verilmektedir.
Diğer yandan Gelir Vergisi Yasası'nın 86/1-b maddesi uyarınca birden fazla işverenden ücret alan ve birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerin toplamı, sözü edilen yasanın 103'üncü maddesinde yer alan tarifenin ikinci gelir dilimindeki tutarı aşmayan mükelleflerin tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretleri beyanname kapsamı dışında tutulmuştur. Buna göre, birden sonraki işverenden aldıkları ücretleri toplamı Gelir Vergisi Yasası'nın 103'üncü maddesinde yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşması durumunda ücretlerin tamamı yıllık beyannameye dahil edilecektir. Bu miktar 2009 ve 2010 yılları için 22.000 TL'dir.

(Kaynak: Referans Gazetesi | 23.03.2010)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.