Dr. Veysi SEVİĞ - Menkul kıymet alım-satımında zarar mahsubu ve beyan

Gelir Vergisi Yasası'nın 67'nci maddesinin (11) numaralı fıkrası uyarınca "dar mükellefler de dahil olmak üzere, bu madde kapsamında tevkifata tabi tutulan ve yıllık veya münferit beyanname ile beyan edilmeyeceği belirtilen menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkartılmasından doğan kazançlar için takvim yılı itibariyle yıllık beyanname" verilebilecektir. Bu bağlamda beyan edilen gelirden, aynı türden menkul kıymetler için yıl içinde oluşan zararların tamamı mahsup edilebilecektir.

Bilindiği üzere 5527 sayılı "Gelir Vergisi Yasası'nda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yasa" ile yapılan düzenlemeden önce söz konusu yasanın geçici 67'nci maddesi kapsamında tevkifata tabi tutulan ve yıllık veya münferit beyanname ile beyan edilmeyeceği belirtilen menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından doğan kazançlar için takvim yılı itibariyle verilecek yıllık beyannamede beyan edilecek gelire yüzde 15'lik tek oran uygulanması öngörülmüştür.

Ancak; 5527 sayılı yasa ile bu oran yüzde 10'a indirilmiş olup, bu oran 23.07.2006 tarihinden itibaren geçerli olmuştur. (Bakanlar Kurulu'nun konuya ilişkin 2006/10731 sayılı kararı).

Buna göre; konuya ilişkin olarak 23.07.2006 tarihine kadar uygulanan tevkifat oranı yüzde 15 iken bu oran, yüzde 10'a indirilmiş olduğundan, yıllık beyanda uygulanacak tevkifat oranı duraksama yaratmıştır.

Örneğin Bay Ali Yıldırım'ın 2006 yılında bir banka aracılığıyla yapmış olduğu menkul kıymet alım-satımına ilişkin bilgiler aşağıdaki gibi olduğunda yapılacak beyan nasıl olacak ve beyana uygulanacak oran nasıl belirlenecektir?

 

İşlem Menkul kıymet Tevkifat Tevkifat Vergi

tarihi türü Kâr Zarar matrahı oranı % YTL

Mart / 2006 Hisse senedi 500 500 15 75

Nisan Hisse senedi 1.000 1.000 15 150

Mayıs 500 - - -

Ağustos Devlet tahvili 200 200 10 20

Eylül Devlet tahvili 200 - - -

Yukarıda yer alan Bay Ahmet Yıldırım'a ait ihtiyari beyannamenin verilmesi halinde, aynı türden menkul kıymetlere ilişkin yıl içinde oluşan zararlar mahsup edilebilecektir. Bu nedenle, hisse senetleri ile tahvillerin alım-satımından doğan kâr/zarar işlemlerinin kendi içersinde mahsubu sonucu vergiye tabi kazanç belirlenecektir.

Söz konusu mükellef 2006 yılında hisse senedi satışından dolayı (500 + 1.000 - 500 =) 1.000.-YTL kazanç elde etmiş olup, bu kazancından dolayı 500.-YTL'lik zarar olmasına rağmen (75 + 150 =) 225.-YTL gelir vergisi ödemiş olup, bu işlemlerden dolayı (225 - 150=) 75.-YTL gelir vergisi kesintisini fazla ödemiştir. Aynı şekilde tahvil alım-satımından dolayı kazancı olmamasına rağmen satış aşamasında ödemiş bulunduğu 20.-YTL gelir vergisi nedeniyle alacaklı olup, beyanname vermek suretiyle (75 + 20 =) 95.-YTL alacaklı konuma gelecektir.

Bu durumda 257 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği'nin "2.4.1.12 İhtiyati Beyan" bölümünde yapılan açıklamalar çerçevesinde beyan edilen gelir üzerinden hesaplanan vergiden yıl içinde tevkif edilen vergilerin mahsubu sonucunda kalan tutarlar genel hükümlere uygun olarak ret ve iade edilebilecektir. Mahsup ve iadenin yapılabilmesi için tevkif yoluyla kesilen vergilerin beyannameye dahil edilen kazançlara ilişkin olması gerekmektedir.

Diğer yandan söz konusu tebliğ ile yapılan açıklamaya göre, beyan yoluyla mahsup edilemeyen zararların başka gelir unsurlarındaki kazanca mahsubu yapılamıyacağı gibi ertesi yıllara da devredilemeyecektir.

Ayrıca Gelir Vergisi Yasası'nın 67'nci maddesinin 11'inci fıkrası ile getirilen beyan olanağı sadece menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının alım-satımına ilişkin olarak yapılacak olup, faiz ve itfa gelirlerinin beyanı söz konusu olmayacaktır.

Yapılan bu uygulama ile menkul kıymet alım-satımından zarar edenlerin tevkifat uygulaması nedeniyle ayrıca bir yük altında kalmamaları sağlanmış olmaktadır.

(Kaynak: Dünya Gazetesi | 04.10.2006)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.