Ali EGEMEN - Vergide Basit Usul Kalkıyor 900 Bin Esnaf 4 Gruba Ayrılıyor

Basit usulden önce uygulanan götürü usulde vergilendirilen mükelleflerden tahsil edilen vergi gelirlerinin gelir vergisi içindeki payı binde 8’ler civarındayken basit usulde bu oran binde 2'lere kadar düştü.

 

 

Gelir vergisinde köklü değişiklikler getirecek olan Yeni Gelir Vergisi Yasa Tasarısı çalışmaları Vergi Konseyi’nce yayımlanan “ara rapor” sonrasında hızlandı.

Gelir İdaresi Başkanlığı ile Gelirler Politikaları Genel Müdürlüğünce ortaklaşa yürütülen ve 2007 bütçesinden önce de yasalaşması beklenen tasarıda gelir vergisi sisteminde çok önemli değişiklikler öngörülüyor. Bu değişikliklerden birisi de basit usulde vergileme sisteminde vazgeçilmesi. Yeni tasarıda 800-900 bin esnafı ilgilendiren basit usulde vergilemeden tamamen vazgeçiliyor ve basit usulde vergilendirilen esnaflar 4 ayrı kategoriye ayrılarak yeni usulde vergiye tabi tutulacak.

Gelir Vergisi Kanunu’nda (GVK) 4369 sayılı yasayla değişiklik yapılmış ve daha önce götürü usulde vergilendirilen mükelleflerin basit usulde vergilendirilmesi sağlanmıştı.

01.01.1999’dan itibaren uygulanmaya başlanan basit usulde vergileme ile götürü usulde vergilendirilen mükelleflere belge düzeninin benimsetilmesi ve kayıtdışı ekonominin kayıt altına alınarak vergilendirilmesi hedeflenmişti. Zira götürü usulde vergilenen mükelleflerin gerçek kazançları üzerinden vergiye tabi olmamaları nedeniyle satın aldıkları mal  ve hizmetler için belge alma konusunda isteksiz olmaları ve bu isteksizliğin de kayıtdışılığı besler hale geldiği düşünülüyordu.

Bu gerekçelerden hareketle basit usulde vergileme sistemine geçildi. Basit usulde vergileme sisteminde ticari kazanç; bir hesap dönemi içinde elde edilen hasılat ile giderler ve satılan malların alış bedelleri arasındaki müspet farktan oluşuyor. Bu fark yapılan faaliyetle ilgili olarak Vergi Usul Kanunu (VUK) hükümlerine göre alınması ve verilmesi mecburi olan alış ve giderler ile hasılatlara ilişkin belgelerde yazılı tutarlara göre hesaplanıyor ve bu suretle tespit ve beyan olunan kazanç vergi tarhına esas alınıyor.

 

Kayıtdışı daha da arttı

Bu usulde vergilendirilenler, kazancın tespiti ve VUK’un defter tutma hükümleri hariç, bildirme, vesikalar, muhafaza, ibraz, diğer ödevler ve ceza hükümleri ile usul ve diğer kanunlarda yer alan ikinci sınıf tüccarlar hakkındaki hükümlere tabi bulunuyor.

Bu mükelleflerin, faaliyetlerine ilişkin mal alış ve giderleri ile hasılatlarını gösteren belgeleri ayrı ayrı dosyalarda saklama zorunluluğu bulunuyor. Basit usule tabi mükellefler VUK hükümlerine göre alınılması ve verilmesi icap eden fatura, perakende satış fişi ve benzeri belgeleri mal ve hizmet alımlarında almak, mal ve hizmet satışlarında ise düzenleyip vermek zorunda. İkrazatçı, sarraf, madenci, inşaatçı, sigorta ve ilan işleriyle uğraşanlar gibi bir kısım kişiler basit usulden faydalanamıyor.

Yaklaşık 900 bin mükellefin yararlandığı basit usulde vergileme de defter tutma yükümlülüğünün olmaması; kayıt tutulması, belgelerin muhafazası, beyannamelerin düzenlenmesi gibi konuların meslek odaları tarafından yürütülmesi; KDV mükellefiyetinin bulunmaması; gelir vergisi tevkifatı yapma zorunluluğunun olmaması ve geçici vergi ödenmemesi gibi hususlar basit usulden faydalanmayı mükellefler açısından cazip kılmakta.

Ancak kayıtdışılığın azaltılarak vergi adaletinin sağlanması ve vergi gelirlerinin artırılması amacıyla getirilen bu sistem söz konusu amaçları gerçekleştiremediği gibi zaman zaman tersi sonuçlarda verdi. Basit usulden önce uygulanan götürü usulde vergilendirilen mükelleflerden tahsil edilen vergi gelirlerinin gelir vergisi içindeki payı binde 8’ler civarında gerçekleşirken basit usulde bu oran binde 2 civarlarına düşmüş bulunuyor. Basit usulde vergilendirilen mükellef başına ortalama 80.000 YTL vergi ödendiği de dikkate alındığında sistemin belge düzeninin iyileştirmediği gibi vergi adaletini de büyük ölçüde zedelediği açıkça görülmekte.

 

Yeni Sistemin Özellikleri

Gelir vergisi tasarısında; mevcut basit usule göre vergilendirilen esnaflar 4’e ayrılıyor:

 1- Vergiden muaf esnaf

2- Özel vergileme usulüne tabi küçük esnaf

3- Şehiriçi yolcu taşıma aracı işletenler

4- Gerçek usulde vergilendirilecekler

 

Vergiden Muaf Esnaf

Uygulanmakta olan esnaf muaflığı kapsamı biraz daha genişletilerek yıllık alımları 8.000, satışları 9.000 YTL'yi aşmayan herkes vergiden muaf esnaf kategorisinde değerlendiriliyor. Esnaf Muaflığından yararlanacak olanlar cüz’i bir miktar karşılığı harç ödemek suretiyle “esnaf muaflığı belgesi” alacaklar ve işlemlerinde bu belgeyi ibraz edecekler.

Kapıdan satış yapanlar da bu kapsamda değerlendirilecek. Ayrıca ev hanımlarının makina kuvveti kullanarak yaptıkları bazı işler de muaflık kapsamında değerlendirilecek.

Özel vergileme usulüne tabi küçük esnaf

Bu kapsamdaki küçük esnaf tanımına, asgari ücretin yıllık brüt tutarı baz alınarak;

- Büyükşehir belediye sınırları içinde faaliyette bulunanlar için 2 katı

- Diğer yörelerde faaliyette bulunanlar için 1.5 katı                  

- Kalkınmada öncelikli yörelerde faaliyette bulunanlar için 1 katı olarak belirlenecek matrahlar üzerinden gelir vergisi ödemeleri esası benimseniyor.

Ayrıca, küçük esnafın yıllık alımları tutarını (32.000 YTL) aşmayan; satın aldıkları mallara ilişkin belge tutarı toplamının yüzde 10’u, izleyen yılda, vergiye matrah olacak tutardan indirilmesi hedefleniyor.

Gezici olarak milli piyango bileti satanlar, kapı kapı dolaşmak suretiyle mal satanlar ile hurda toplayıp satanlar stopaj suretiyle vergilendirilecek. Başka bir vergiye tabi olmayacaklar.

Şehiriçi yolcu taşıma aracı işletenlerin vergileme usulü

Şehiriçi yolcu taşıma aracı işletenlerin vergilendirilmesinde araçların plaka, hat ve araç kasko değerleri toplamın yüzde 10’u vergiye matrah olarak alınacak.          

Sürücü için ödenen vergi ve sigorta primleri bu tutardan indirilebilecek.

Mal ve hizmet alımlarına ilişkin belge tutarı toplamının yüzde 10’u, yukarıda belirtilen tutarın yüzde 25 ini geçmemek üzere izleyen yılda vergiye matrah olacak tutardan indirilebilecek.

 

Satışı 36 bin YTL'yi aşmayan esnafa götürü usulüne tabi

Vergiden muaf esnaf

Yıllık alımları 8.000, satışları 9.000 YTL'yi aşmayanlar. Cüz’i bir miktar karşılığı harç ödemek suretiyle “esnaf muaflığı belgesi” alacaklar.

Küçük esnaf

Yıllık alımları 32.000 YTL veya satışları 36.000 YTL'yi aşmayanlar özel vergileme usulü (götürü) ile vergilendirilecek. Yıllık alım tutarı 32.000 YTL'yi aşmayan; satın aldıkları mallara dair belge tutarı toplamının yüzde 10’u, izleyen yılda, vergiye matrah olacak tutardan indirilmesi hedefleniyor.

            - Büyükşehir sınırlarındakiler için 2 katı

            - Diğer yörelerdekiler için için 1.5 katı                  

            - Kalkınmada öncelikli yörelerdekiler için ise 1 katı olarak belirlenecek matrahlar üzerinden gelir vergisi ödemeleri esası benimseniyor.

 

Şehiriçi yolcu taşıyanlar

Araçların plaka, hat ve araç kasko değerleri toplamın yüzde 10’u vergiye matrah olarak alınacak. Sürücü için ödenen vergi ve sigorta primleri bu tutardan indirilebilecek.

Gerçek usulde

Yıllık satış tutarları 36.000 YTL’yi aşanlar gerçek usulde vergilendirilecek.

(Kaynak: Referans Gazetesi | 25.09.2006)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.