Şirket manzaraları / Veysi Seviğ

Ülkemizde faaliyet göstermeyen şirket sayısı her geçen gün sayıca artmaktadır. Bunun temel nedeni daha çok bilinçsizce kurulan şirketlerde şirket ortaklarının şirketle ilgilenmemeleri, yaşanan ekonomik kriz nedeniyle şirkete giderek ilgilerini ve ilişkilerini azaltarak, şirket tüzelkişiliğinden uzaklaşmalarıdır.
Şirket kuruluşlarının hukuki açıdan kolay olması, yasal olarak şirket kuruluşu için konulması öngörülen sermaye miktarlarının düşük tutulmuş bulunması, ayrıca sermaye şirketlerinde geaçerli olan sınırlı sorumluluk ülkemizde şirket olarak ekonomik yaşama dahil olmayı cazip hale getirmiş bulunmaktadır.
Mevcut yasal düzenlemeler çerçevesinde limited şirket kurmak için 5000 lira, anonim şirket kurmak için de 50 bin lira ile sermaye taahhüdünde bulunmak yeterlidir. Sermaye taahhüdünün başlangıçta dörtte birinin şirket kuruluşunun ticaret siciline tescil tarihini izleyen üç ay içinde bakiye ödenmemiş sermaye kısmının da tescil tarihinden itibaren üç yılı içinde ödenmesi mümkündür.
Gerek limited şirketler ve gerekse anonim şirketler, sermayelerinin misli ile borçlanabilmekte, ancak bu borçlarını ödemedikleri takdirde yasal düzenleme gereği koymayı taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlı sorumlu olmaktadırlar.
Örneğin 5000 TL sermaye ile kurulan bir limited şirketin piyasaya olan borcunun 500.000 TL olduğunu varsayacak olursak, söz konusu şirket piyasaya sermayesi kadar ödeme yaparak bu borcundan kurtulma olanağı vardır. Şirket malvarlığının yetersizliği nedeniyle ödenmeyen borçtan dolayı şirket ortaklarının üzerine ödenmeyen borç için gidilmesi hukuken istisnalar hariç mümkün değildir.
Bazı hallerde şirket kuruluşlarında kurucu ortak olarak belirlenenler ile yine bazı hallerde şirket hisselerinin devri suretiyle yeni ortak olarak dahil edilenler bazı sürprizlerle karşılaşabilmektedirler.
Mevcut yasal düzenlemeler gereği olarak anonim şirketlerde yönetim kurulu üyelerinin vergi borçlarından birlikte (müteselsilen) ve sınırsız olarak sorumludurlar. Limited şirketlerde ise her ortak sermayedeki payı oranında şirketin vergi borcundan dolayı sorumlu tutulmaktadır.
Anonim şirketlerde hisse devri limited şirket ortaklarının pay devri koşullarında daha kolaydır. Limited şirketlerde ise ortaklık payının devri bazı hallerde mümkün değildir.
Limited şirketlerde ortaklıktan çıkmak ve/veya ayrılmak bazı hallerde imkânsız olabilmektedir.
Türk Ticaret Yasası'nın 551'inci maddesi uyarınca "şirket mukavelesiyle ortaklara şirketten çıkma hakkı verilebileceği gibi bu hakkın kullanılması muayyen şartlara da tabi tutulabilir."
"Her ortak, muhik (geçerli) sebeplere dayanmak şartıyla şirketten çıkmasına müsaade edilmesini veya şirketin feshini mahkemeden talep edebilir." Buna göre limited şirketlerde ortaklar dilediği vakit ortaklıktan ayrılamazlar. Bu bağlamda da limited şirket ortağı ortaklık payını bir başkasına devretmek istese dahi, bu isteminin diğer ortaklarca kabulü halinde uygulanması mümkün olabilmektedir.
Sözü edilen yasa maddesinin üçüncü fıkrası hükmü gereği olarak "Esas sermayenin yarısından fazlasına sahip bulunan ortakların mutlak ekseriyeti tarafından muvafakat edilmek şartıyla, şirket, muhik sebeplerden dolayı bir ortağın şirketten çıkarılmasını mahkemeden isteyebilir."
Bir ortağın şirketten çıkması veya çıkarılması ancak esas sermayenin azaltılması hakkındaki hükümlere riayet şartıyla muteberdir. Şu kadar ki, ayrılan ortağın hakları, şirketin esas sermayesinin itibari miktarını geçen mallardan ödenir. Bu ödemenin yapılabilmesi için şirket varlıklarının ödemeyi yapmaya yeterli olması gerekmektedir.
Uygulamada ortak tarafından açılan ortaklıktan çıkma davası üzerine mahkemece verilecek çıkmanın kabulü kararı yenilik doğuran nitelik taşır. Çıkan ortağa ödenen sermaye payı Türk Ticaret Yasası'nın 551'inci maddesinde belirtilen usullerle karşılanıyorsa sermaye azaltılmasına gerek bulunmamaktadır.
Çıkan ortağın hakkı; çıkma davasının açıldığı tarihteki ortaklık malvarlığı dikkate alınarak hesaplanır.
Limited şirket ortağı istediği vakit şirket ortaklığından, yasal düzenleme gereği çıkmamaktadır. Bu durum limited şirket ortağının ortaklık payına göre vergisel sorumluluğunun devam etmesine neden olmaktadır.
Anonim şirketlerde ise vergisel sorumluluk yönetim kurulu üyelerine ait olduğu için diğer ortakların vergisel yükümlülüklerden dolayı sorumlu tutulması söz konusu olmamaktadır.
Uygulamada birçok kişinin anonim şirket yönetim kurulu üyesi olmaları nedeniyle ödenmemiş şirket vergi borçlarından dolayı mevcut varlıklarının tümünün elinden alındığına, buna karşılık söz konusu şirketin varlıklarını kendi çıkarlarına kullananların ise mevcut durumdan dolayı sadece ortak sıfatına sahip olmaları nedeniyle herhangi bir sorumluluk yüklenmeden yaşamlarını sürdürdükleri gözlenmektedir.

(Kaynak: Referans Gazetesi | 05.12.2009)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.