Dr. Bumin DOĞRUSÖZ - Kurumlara örtülü kazanç dağıtma serbestisi

Türk Ticaret Kanunu'nun 466/3. maddesi uyarınca "safi kârdan" birinci tertip yedek akçe ayrıldıktan sonra pay sahipleri için yüzde 5 kâr payı hesaplanır, bundan sonra da pay sahipleriyle kâra iştirak eden kimselere dağıtılması kararlaştırılmış olan kısmın onda biri kadar da ikinci tertip yedek akçe ayrıca ayrılır.

Bir başka anlatımla Türk Ticaret Kanunu uyarınca anonim ve limitet şirketlerde dağıtılmasına karar verilen kâr payının ortağın eline geçecek kısmının onda biri kadar da ikinci tertip yedek akçe ayrılması gerekmektedir. Bu nedenle söz konusu şirketlerde dağıtımına karar verilen kârın onbirde biri şirket bünyesinde ikinci tertip yedek akçe olarak kalmaktadır. Örneğin bir anonim şirkette ortaklara dağıtımına karar verilen kâr payı eğer 100.-YTL ise bu takdirde söz konusu paydan ortaklara ödenmesi gereken kâr payı (100/11 x10=) 90.91.-YTL olacak buna karşılık bu kâr payı üzerinden 9.09.-YTL ikinci tertip yedek akçe ayrılacaktır.

Ancak bu miktarın ortaklara net olarak ödenmesi mümkün değildir. Çünkü Bakanlar Kurulu'nun 2006/10731 sayılı kararı ile 23.07.2006 tarihinden itibaren dağıtımı yapılacak kâr payları üzerinden yüzde 15 oranında tevkifat yapılması öngörülmüş bulunmaktadır.

Bu durum karşısında ikinci tertip yedek akçe hesaplamasından sonra 100.-YTL'lik kâr payından ortağın eline 90.91.-YTL olarak geçmesi gereken kâr payı üzerinden ayrıca yüzde 15 oranında gelir vergisi kesintisi yapılması gerekmektedir. Dolayısıyla (90.91 x 0.15=) 13.64.-YTL olarak hesaplanacak gelir vergisinin bu miktardan düşülerek ortağın eline net olarak (90.91 - 13.64=) 77.27 geçmesi gerekmektedir.

Dağıtılacak kâr payı üzerinden yapılacak vergi kesintisi hesaplanırken konuya ilişkin olarak Gelir Vergisi Yasası'nın geçici 62'nci maddesinde yer alan düzenlemedeki hükümlerinin dikkate alınması gerekmektedir. Bir başka anlatımla "Tam mükellef kurumlar tarafından dağıtıma tabi tutulacak geçmiş yıllara ait kazanç kaynaklı kâr payları üzerinden yapılacak tevkifat uygulaması açısından anılan maddede yer alan düzenlemeler geçerlidir.

Kurum kazaçlarının dağıtımı halinde tevkifat oranının yüzde 15 olarak belirlenmiş olması kâr dağıtımı yapacak olan kurumlar açısından ayrı bir vergi yükü oluşturmaktadır. Bu bağlamda da kurumların kâr dağıtımlarında tevkifat oranının artırılmış olması kurumların kâr dağıtımlarına getirilmiş olan bir vergi engeli olarak kabul edilmelidir.

Oranın yüksek olması nedeniyle kurumlar büyük bir olasılıkla kâr dağıtımlarını sınırlıyacaklardır.

Diğer yandan kâr dağıtımı yapılması halinde, kâr payını alan ortak mevcut yasal düzenleme çerçevesinde eline geçen net miktarın önce brüt tutarını hesaplayacak, bundan sonra brüt tutarın yarısını hesaplayarak elde ettiği bu gelir için beyanname verip vermiyeceğini belirliyecektir.

Mevcut yasal düzenlemeler çerçevesinde Gelir Vergisi Yasası'ndaki vergi tarifesinin ikinci basamağında yer alan 18.000.-YTL'yi aşan bu tür menkul sermaye iratlarının beyan edilmesi gerekmektedir.

Buna göre bir kişinin, örneğin 2006 yılında şirketlerden elden almış olduğu kâr payları toplamı brüt tutarının yarısı 18.000.-YTL'yi aşıyorsa bu gelirini yıllık beyanname ile beyan etmesi gerekecektir.

Örneğin Bay (A) 2006 yılının Nisan ayında eğer 2005 yılı kazancı nedeniyle; ortağı olduğu şirketten net 35.000.-YTL kâr payı alırsa ve bu kâr payının brüt tutarı (35.000 / 90 x 100=) 38.888.88.-YTL olacak ve bu miktar 38.889.-YTL olarak dikkate alınacak, yarısı 38.889.-/2= 19.944.50.-YTL olduğundan 2007 yılında beyan edilecektir. Çünkü;

Brüt 35.000.-YTL olarak ödenen kâr payının ödeme tarihindeki vergi kesintisi oranı yüzde 10 olduğundan net tutarı 38.889.-YTL olarak hesaplanarak bu miktarın yarısı (38.888 / 2 =) 19.444.50.-YTL olduğundan ve 18.000.-YTL'yi aştığı için beyan edilmesi gerekecektir. Ancak kâr dağıtım kararı 23.07.2006 tarihinden sonra alınırsa bu takdirde mevcut düzenlemeler çerçevesinde stopaj oranı yüzde 15 olarak uygulanacak muhtemelen bu şahsın eline brüt 38.889.-YTL olan kâr payından (38.889 x 0.15=) 5.833.-YTL indirildikten sonra 33.056.-YTL geçecek, söz konusu kişi bu miktarın brüt tutarının yarısı 18.000.-YTL'yi geçtiği için elde ettiği bu menkul sermaye iradını beyan etmekle yükümlü olacaktır.

Kâr paylarının dağıtımında yapılmakta olan stopaj oranının artırılmış olması nedeniyle elde ettikleri kâr paylarını beyan etmek zorunda olanların beyan ettikleri menkul sermaye iratları üzerinden hesaplanacak olan gelir vergisinden, kesinti suretiyle alınmış bulunan ve beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden indirim konusu yapacakları vergi miktarlarını artıracaktır. Bu durum menkul sermaye iradını beyan etmek zorunda olan birçok mükellefi bu beyanları dolayısıyla vergi idaresinden alacakları konumuna getirecektir.

(Kaynak: Referans Gazetesi | 14.09.2006)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.