Engellilerin emekliliğini enine boyuna masaya yatırıyoruz / Şerif Akçan

Gökhan B.
1970 doğumluyum. 1995 Sigorta girişliyim, 2000’de geçirdiğim bir trafik kazası sonucu çalışma gücümün yüzde 65’ini kaybettim. Çalışırken kaza geçirmediğim için iş kazası sayılmadı. Halen çalışmaya devam ediyorum. 3420 günüm var, nasıl emekli olabilirim?


CEVAP: Doğuştan ya da sonradan herhangi bir hastalık veya kaza sonucu bedensel, ruhsal, duygusal ve sosyal yetilerini çeşitli derecelerde kaybettiği için normal yaşamın gereklerine uyamayan kişiler engelli (özürlü) olarak nitelendirilmektedir. Sosyal Güvenlik Hukukumuzda kişide meydana gelen engelliliğin çalışma hayatına başlamadan önce ya da sonra olması, oranının yüzde 40 ve üzerinde olması emeklilik şartları açısından çok önemlidir.
“Reform Yasası” olarak nitelendirdiğimiz 5510 sayılı “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu”, engellilere emeklilik açısından bir takım ayrıcalıklar tanımıştır.
Yeni yasa engellilerimizi, engelliliğin başlangıç tarihinin çalışma hayatının önce ya da sonra olmasını dikkate alarak iki gruba ayırmıştır.
Yine engellilik oranını en az yüzde 40-49, yüzde 50-59 ve yüzde 60 ve üzeri olmak üzere üçlü bir sınıflandırmaya tabi tutmuştur.

KİMLER MALUL SAYILIR?
Yasaya göre engelliliğin başlangıcı çalışma hayatından yani sosyal güvenlik kapsamına giren bir işte çalışmaya başlamadan sonra oluşmuş ve engellilik oranı da yüzde 60 üzerinde ise bu kişiler “malullük sigorta kollarından” emekli olabilmektedir.
Buna göre engellilik oranı yüzde 60 ve üzerindeki kişiler malul kabul edilmekte, malullük başlangıcı sigortaya giriş tarihinden sonra ise kişiler malullük sigortası şartlarından emekli olabilmektedir.
Malullüğün başlangıcı sigorta kapsamına girmeden önce oluşmuş ya da engellilik oranı yüzde 60’ın altında ise, engellilik oranı en az yüzde 40 ile yüzde 59 arasında olmak şartı ile kişiler engellilik kapsamında sağlıklı kişilere göre daha erken emekli olabilmektedir.
Malullük sigortasından emekli olmanın şartı;
- Malullüğün çalışmaya başlamadan sonra meydana gelmesi şartı ile en az 10 yıl sigortalı olmak ve 1800 gün prim ödemektir.
- Başkasının sürekli bakımına muhtaç derecede malul sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün prim ödenmesi yeterlidir.
- Şayet malullük sigortalı olmadan önce meydana gelmiş ise diğer bir ifade ile kişi çalışma gücünü en az yüzde 60 ve üzerinde kaybetmiş ise malullük aylığından yararlanamayan bu sigortalılara, en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün prim ödemek şartıyla aylık bağlanır.

YAŞ ŞARTI ARANMIYOR
Emeklilikte aranan 3960 gün prim ödeme şartı ayrıca kademeye tabi tutulmuştur. Kademelendirmeye göre, Kanunun yürürlük tarihi olan 1 Ekim 2008 tarihinden önce sigortalı olan (4/1-a sigortalısı- SSK) yaşları ne olursa olsun en 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3600 prim ödemek olmak şartıyla yaşlılık aylığından yararlanır.
- 1 Ekim 2008 ile 31 Aralık 2008 tarihleri arasında işe giren sigortalılarda 3700 gün gün sayısı,
- 1 Ocak 2009 ile 31 Aralık 2009 tarihleri arasında işe giren sigortalılarda 3800 gün,
- 1 Ocak 2010 ile 31 Aralık 2010 tarihleri arasında işe giren sigortalılarda 3900 gün,
- 1 Ocak 2011 tarihinden sonra işe giren sigortalılarda ise 3960 gün prim ödeme şartı aranır.
Görüldüğü gibi “Reform Yasası” engelli vatandaşlarımızın emekliliğinde yaş şartı aramamakta en az 15 yıl sigortalı olanlar ilk defa sigortalı olduğu tarihe göre 3600 günle 3960 gün arasında prim ödemek şartıyla emekli olabilmektedir.

MAAŞLAR DA YÜKSEK TUTULDU
Yeni yasaya göre emekli olan engelli vatandaşlarımızın aylıkları da yüksek tutulmuştur. Şöyle ki;
Yeni yasasının geçici 10. maddesine göre emekli olan engelli vatandaşlarımızın aylık bağlama oranı, 5400 gün üzerinden hesaplanan orandan az olamayacağı da hükmü altına alınmak suretiyle asgari bir maaş garantisi sağlanmıştır.
Görüldüğü gibi 5510 sayılı yasa engelli vatandaşlarımızı diğer vatandaşlarımızdan daha fazla hak vermek suretiyle pozitif ayrımcılığa tabi tutmuş bir anlamda sosyal devlet olmanın yükümlülüğünü de asgari anlamda yerine getirmiştir.
Bu arada okuyucumuzun sorusuna da kısaca cevap verelim. Gökhan Bey, işe girdikten sonra kaza geçirmişsiniz ve engellilik durumunuz da yüzde 60’ın üzerinde olduğu için 10 yıl ve 1800 gün primle emekli olabilirsiniz. Sizin 14 yıl ve 3420 gününüz var, yaş şartı zaten aranmıyor. Bu durumda emeklilik müracaatı yapabilirsiniz. Hayırlı olsun, Allah şifa versin.

HAFTAYA: ENGELLİLİK ORANI %60’IN ALTINDA OLANLARIN EMEKLİLİĞİ
 

(Kaynak: Türkiye Gazetesi | 05.07.2009)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.