Mahkeme, istifa eden memura tazminat hakkını niçin verdi? / Şerif Akçan

Bilindiği üzere, memur olarak emekliliğe hak kazanmadan istifa eden memurlar, SSK veya Bağ-Kur’dan hizmetlerini tamamlayıp emekli olabilmektedir. 2829 sayılı “Sosyal Güvenlik Kurumları Arasında geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Kanunu” değişik kurumlarda veya statüde geçen hizmetlerin birleştirilmesi ile emekli olma imkanını tanımaktaydı.
Devlet memuru statüsünde çalışırken Emekli Sandığına hizmeti geçen kişiler, emekliliğe hak kazanmadığı halde herhangi bir sebeple memurluk görevinden ayrılabilir. Ancak, emekli olurken “emeklilik ikramiyesi” alması mümkün değildi.

UYGULAMA 1 YIL ERTELENDİ
Ankara Bölge İdare Mahkemesinin 2002 yılında, Danıştay 11. Dairesinin ise 2005 yılında Anayasa Mahkemesine yaptığı 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanun’un 12. maddesinin birinci fıkrasının anayasaya aykırılığı iddiası ile ilgili başvuruları karara bağladı. 5 Haziran 2009 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan karara göre ilgili yasa maddesi iptal edildi.
Ancak kamu yararı gözetilerek iptal hükmünün bir yıl sonra yürürlüğe girmesine hükmedildi. Bir yıl içinde TBMM’nin mahkeme kararı doğrultusunda yeni bir düzenleme yapması bekleniyor.
Anayasa Mahkemesinin Anayasaya aykırı olduğuna hükmettiği 2829 sayılı Kanunun 12/I. Maddesine değinmek istiyorum. İptal edilen Kanun maddesine göre; uzun bir süre emekli sandığına tabi olarak çalışan devlet memurları yaşlılık aylığına hak kazanmadan çalıştıkları Kurumlarda istifa ve benzeri nedenlerle ayrıldıktan sonra bir başka sosyal güvenlik kurumuna tabi çalışmaya başlamaları halinde emekli ikramiyesi alamamaktaydı.

EMEKLİLİĞİNİ BEKLEYEN BİLE ALAMIYORDU
Bir örnekle açıklamak gerekirse; 24 yıl devlet memurluğu yapmış birisi çalıştığı kurumdan ayrılıp kendi adına bir iş yeri açarak 2 yıl 4/1-b statüsünde Bağ-Kur’a prim ödemiş ise son prim ödemesi bulunduğu sosyal güvenlik Kurumu Bağ-Kur olduğu için emekli ikramiyesi alma hakkını kaybetmekteydi.
Diğer yandan bir başka kişi, 26 yıl Emekli Sandığına prim ödedikten sonra istifa edip yaşının dolmasını bekler ve bu süre zarfında çalışmaz ise emekli maaşı bağlandığı ay kendisine daha önce çalıştığı kamu kurumu tarafından emekli ikramiyesini ödenmekteydi.
Bu iki örnekle daha iyi anlaşılacağı üzere, evde oturmayıp çalışan diğer bir ifade ile ülke ekonomisine üretim sürecinde bulunarak katkı sağlayan kişi çalıştığı için cezalandırılmaktaydı...
İptal edilen yasa maddesi hükmü ile bir başka adaletsizliğe de son verilmiştir. Şöyle ki;
2829 sayılı Yasa’nın 8. maddesi uyarınca son 7 yıllık hizmet süresi içinde fiili hizmet süresi fazla olana Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından aylık bağlanması halinde, aynı veya değişik kamu kuruluşlarında, Emekli Sandığına ve Sosyal Sigortalar Kurumuna tabi geçen hizmet sürelerinin toplamı üzerinden, son çalıştığı kamu kuruluşunca kıdem tazminatı ödenmekteydi.
Ancak son 7 yıllık hizmet süresi içinde fiili hizmet süresi fazla olana Emekli Sandığınca aylık bağlanması halinde, son defa Emekli Sandığına tabi bir görevden ayrılan ilgiliye sadece Emekli Sandığa tabi olarak geçen hizmetleri üzerinden emekli ikramiyesi ödenmesi gibi bir çifte standarda da son verilmiştir.
Örneğin; bir Kamu Kurumunda 15 yıl işçi olarak çalıştıktan sonra başka bir kamu kurumunda 15 yıl memur olarak hizmet gören kişi 15 yıl Emekli Sandığı hizmeti olduğu ve Emekli Sandığından emekli olduğu için sadece 15 yıl için emekli ikramiyesi alırdı. Ancak tam tersi 15 yıl memur olarak çalıştıktan sonra başka bir kamu kurumunda 14 yıl işçi olarak hizmet gören kişi SSK’dan emekli olduğu için her iki kurumda toplam çalıştığı sene kadar yani 29 yıl üzerinden ikramiyeye hak kazanmaktaydı.
Yukarıdaki örneklerden daha iyi anlaşıldığı gibi emekli ikramiyesi ödenmesi açısından memurların aleyhinde bir hükmün varlığı tartışma götürmeyecek kadar açıktır. Nitekim Anayasa Mahkemesi’ de 2005/40 Esas Sayı, 2009/17 Karar Sayı, 5.2.2009 Günlü Kararında 2829 sayılı Kanunun 12/I. Maddesinin iptaline karar vermiştir. Kararın gerekçesi incelendiğinde; Anayasa Mahkemesi özetle;

MAHKEME EŞİTLİK İSTİYOR
Anayasa’nın 2. maddesinde, Türkiye Cumhuriyeti’nin bir hukuk devleti olduğu belirtilmiştir. Hukuk devleti, eylem ve işlemleri hukuka uygun olan, insan haklarına dayanan, bu hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren, her alanda adil bir hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek sürdüren, Anayasa’ya aykırı durum ve tutumlardan kaçınan, hukukun üstün kurallarıyla kendini bağlı sayan ve yargı denetimine açık olan devlettir.
Anayasa’nın 10. maddesindeki “kanun önünde eşitlik ilkesi” hukuksal durumları aynı olanlar için söz konusudur. Bu ilke ile eylemli değil, hukuksal eşitlik öngörülmüştür. Eşitlik ilkesinin amacı, aynı durumda bulunan kişilerin yasalar karşısında aynı işleme bağlı tutulmalarını sağlamak, ayırım yapılmasını ve ayrıcalık tanınmasını önlemektir. Bu ilkeyle, aynı durumda bulunan kimi kişi ve topluluklara ayrı kurallar uygulanarak yasa karşısında eşitliğin çiğnenmesi yasaklanmıştır. 2829 sayılı Yasa’da benimsenen sistemle, farklı sosyal güvenlik kuruluşlarındaki hizmet süreleri birleştirilerek emekli olanlara yaşlılık aylığı bağlandığı halde, itiraz konusu ibareyle son defa bağlı olunan sosyal güvenlik kurumuna göre ayırım yapılarak Emekli Sandığına tabi görevlerden emekliye ayrılmayanlara, 5434 sayılı Yasa’ya tabi çalışma süreleri için emekli ikramiyesi ödenmemesi, Anayasa’nın 10. maddesindeki eşitlik ilkesine aykırı olduğu gibi, adil sonuçlar doğurmadığından 2. maddesindeki hukuk devleti ilkesine de aykırıdır. Bu nedenle itiraz konusu ibare, Anayasa’nın 2. ve 10. maddelerine aykırıdır. İptali gerekir“ diyerek uzun yıllar memurlarımızı üzen bir uygulamaya son vermiştir.
İptal kararının bir yıl sonra yürürlüğe gireceği hatırlatması ile birlikte yasa koyucu yüce Meclisimizin bir yıllık süreyi beklemeden gerekli yeni yasal düzenlemeyi yapacağı umuduyla kararın tüm memurlarımıza hayır getirmesini diliyorum.

(Kaynak: Türkiye Gazetesi | 07.06.2009)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.