Sağlık yardımı için primlere bakılır / Sadettin Orhan

İşsizlik hali, kişiler için psikolojik ve ekonomik olarak yeterince yıpratıcıyken, bir de işin içine sağlık yardımları sorunu girer. Sağlık yardımlarından ne kadar süreyle ve nasıl yararlanılacağı, işsizlikle karşı karşıya kalan kişileri en fazla düşündüren konulardan birisi. İşte bugün ki yazımızda bu konuyu bütün boyutlarıyla ele alacağız.

Bir kimsenin işten çıktıktan veya çıkarıldıktan sonra ne kadar süreyle daha sağlık güvencesine sahip olacağı, o kimsenin işsizlik ödeneğine hak kazanıp kazanmadığı ve geçmiş bir yılda ne kadar prim ödemesi bulunduğuna bağlıdır.

Ödenek hakkı olan

İşten ayrıldıktan sonra 6, 8 veya 10 aylık süreyle işsizlik ödeneğine hak kazanan kişi, aynı süre boyunca otomatik olarak Genel Sağlık Sigortalısı (GSS) sayılacak. Zira 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 60. maddesinde GSS'liler sayılırken işsizlik ödeneğinden yararlananlar da kapsam içine alındı. İşsizlik ödeneği almakta olanların, sağlık sigortasından yararlanmaya devam etmek için ayrıca bir işlem yapmalarına gerek yok.

İş-Kur, işsizlik ödeneği vermeye başladığı kişiye dair bilgileri bir ay içinde SGK'ya iletiyor. Böylece SGK da kendi sisteminde bu kişiler için GSS aktivasyonunu yapıyor. Bu süre boyunca işsizlik sigortasından yararlanan kişinin GSS primleri İş-Kur tarafından her ay SGK'ya ödeniyor.

Ödeneksizlerin yardım süresi az

İşsiz kalmakla birlikte, kanunda belirtilen şartları (dünkü yazımızda yer verdik) taşımadığı için işsizlik ödeneği alamayan çok sayıda işsiz de mevcut. Bu durumda olan işsizlerin sağlık yardımları için iki alternatif var; n İşsiz kalan kişinin, işinden ayrıldığı tarihten geriye doğru bir yıl içerisinde en az 90 gün prim ödemesi bulunuyorsa bu kişi, işsiz kaldığı tarih itibariyle 100 gün boyunca sağlık yardımlarını alabilecek.

Tabii ki bu sağlık yardımı hem kendisi hem hak sahipleri için verilecek. n İkinci olarak işinden ayrılan kişinin geçmiş bir yıl içerisinde 90 gün prim ödemesi yoksa, bu durumda işsiz kaldığı tarihi takip eden 10 gün boyunca sağlık yardımlarını alabilecek.

Yardımı kesilene iki alternatif var

İşsizlik ödeneği alınan sürede veya işten ayrıldıktan sonra belli şartlarla 100 günlük sürede sağlık yardımı alınabileceğini söyledik. Peki daha sonra ne olacak? Yani;

6, 8 veya 10 ay boyunca işsizlik ödeneği alıp da bu ödeneğin süresi dolanlar,

İşten ayrıldıktan sonra 100 gün daha sağlık yardımına hak kazanıp bu süreyi dolduranlar,

İşten ayrıldığında 100 gün sağlık yardımı almaya hak kazanamayıp sadece 10 gün süreyle sağlık yardımı alıp, daha sonra bu yardımı durdurulanlar ne yapacaklar? Bu durumdaki işsizlerimizin de iki alternatifi bulunuyor. Ya bulundukları ilde veya ilçede valiliğe/kaymakamlığa başvurarak yeşil kart talebinde bulunacaklar ya da ödeme güçleri varsa, aylık sadece Genel Sağlık Sigortası primi ödeyerek sağlık yardımlarını alacaklar.

Eş ve çocuk da kapsamda

Burada şunu da belirtelim ki işsizlik ödeneği almakta olan kişinin çalışmayan veya adına prim ödenmeyen eşi de GSS kapsamında olacak. Geçimleri işsizlik ödeneği alan kişi tarafından sağlanan ana ve baba da sağlık güvencesi kapsamında. Öte yandan 18 yaşın altındaki çocuklar ise zaten anne babasının durumuna bakılmaksızın GSS'li sayılıyor. Bunun yanında ortaöğretime devam eden çocuklar 20, yükseköğretime devam eden çocuklarsa 25 yaşlarına kadar annebabalarının üzerinden hak sahibi olarak GSS'li sayılacaklar.

Yeşil kart alma şartları değişti

Geçtiğimiz yıl Ekim ayı başında yürürlüğe giren sosyal güvenlik reformuyla birlikte yeşil kart uygulamasında da bazı değişiklikler oldu. En son düzenlemelere göre bir kimseye yeşil kart verilmesinde süreç şöyle işliyor;

Herhangi bir sosyal güvenceye sahip olmayan kişi, ildeyse valiliğe, ilçedeyse kaymakamlığa yeşil kart talebiyle başvurur.

İllerde il idare kurulu, ilçelerde de ilçe idare kurulu kişinin başvurusunu değerlendirir. Bu değerlendirme yapılırken;

Başvuru sahibinin gerçekten sosyal güvenceden yoksun olup olmadığı,

Başvuru sahibinin ailesinde, aile içi kişi başı gelir tutarının, asgari ücretin üçte birinden (bugün için 222 TL) az olup olmadığı yönünden inceleme yapılır. Bu incelemeler sonucunda kişinin gerekli şartları taşıdığı anlaşılırsa, kendisine yeşil kart verilir.

2 yıllık geçiş süresi

Aslında son sosyal güvenlik reformu kapsamında yeşil kart uygulamasına yer verilmemişti. Bunun yerine benzer bir uygulama ile gelir düzeyi belirli bir seviyenin altında olanlar, SGK tarafından bazı test yöntemleriyle incelenecek ve ücretsiz- primsiz GSS'li sayılacaklardı.

Fakat 1 Ekim 2008 itibariyle yeşil kart uygulamasının SGK tarafından devralınması için 2 yıllık bir geçiş süreci öngörüldü. Dolayısıyla 1 Ekim 2010 tarihine kadar yeşil kart başvuruları ve incelemeler yine valiliklere ve kaymakamlıklara yapılacak.

Kart alamayan ne yapacak?

Herhangi bir sosyal güvencesi olmayan ve aile içi kişi başı gelir düzeyi 222 TL'den az olanlar yeşil kart alabilecek. Peki, yine herhangi bir sosyal güvencesi olmamakla birlikte aile içi kişi başı geliri 222 TL'nin üzerinde olanlar ne yapacak? Bu kişiler gelir seviyelerine göre Genel Sağlık Sigortası primi ödeyecekler. Yeşil kart için başvuruda bulunduğu halde gelir şartları uymadığı için kart verilmeyenlerin bilgileri, valilikler ve kaymakamlıklarca SGK'ya iletilecek. SGK, bu kişilerin durumlarını inceleyecek ve bu kişilerin aile içi gelir düzeyleri;

222 ila 666 TL arasındaysa bu kişiler her ay 26,64 TL ödeyerek, n 666 ila 1332 TL arasındaysa her ay 79,92 TL ödeyerek,

1332 TL'den fazla ise her ay 159,84 TL ödeyerek, sağlık yardımlarını alabilecekler. Bu arada öncelikle yeşil kart başvurusunda bulunmayıp da doğrudan SGK'ya başvuranlar gelir testi yapılmaksızın en az 1332 TL gelirleri varmış farzedilerek 159,84 TL sağlık primi ödeyecekler.

4 yıl için 10 ay bedelsiz destek

SORU:Sadettin Bey, 4 yıldır aralıksız çalışmakta olduğum firmada önümüzdeki haftalarda işçi çıkarmaya gidileceği söyleniyor. Eğer ben de bu kapsamda işten çıkarılırsam, işsizlik ödeneğimi ve sağlık yardımlarını nasıl alacağım? Sağlık karnem ne kadar süre daha geçerli olacak? (M. Terzioğlu)

CEVAP

Değerli okurum, eğer 4 yıldır aralıksız çalışıyorsanız işten çıkarıldığınızda 300 gün (10 ay) süreyle işsizlik ödeneği alabileceksiniz demektir. Zira son bir yılda 120 gün ve son üç yılda 1080 gün prim şartını yerine getirmişsiniz. Bu süre zarfında da hem kendiniz hem hak sahibi eşiniz, çocuklarınız ve anababanız için sağlık yardımlarını aynen almaya devam edeceksiniz. 18 yaşından küçük çocuklarınız varsa, onlar zaten ücretsiz-primsiz GSS'li sayılıyorlar.

(Kaynak: Bugün Gazetesi | 27.04.2009)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.