İki yıl elde kalan gayrimenkul ve hisselerin geliri, Kurumlar Vergisi'nden muaf tutuluyor / Ahmet Yavuz

Kurumlar Vergisi Kanunu şirketlerin elinde belli bir süre tutulan bazı kıymetlerin satışı esnasında oluşan kârın belirli bir kısmını veya kimi zaman tamamını vergiden istisna tutabiliyor. Bu istisnaların maksadı kurumların bağlı değerlerinin ekonomik faaliyetlerde daha etkin bir şekilde kullanılmasına imkan sağlamak ve kurumların mali bünyelerini güçlendirmek.
Bu istisnalardan birisi de şirket aktifinde iki yıl süreyle kayıtlı bulunan gayrimenkullerin satışından doğan kazançlara uygulanan istisna. Kurumların aktifinde iki tam yıl süreyle kalan taşınmaz ve iştirak hisselerinin satışından elde edilen kazancın yüzde 75'i Kurumlar Vergisi'nden istisna tutuluyor.

İstisna uygulamasına konu olacak taşınmazlar ve iştirak hisseleri ile kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının en az iki tam yıl (730 gün) süreyle kurumun aktifinde yer alması, diğer bir ifadeyle kurumun bu değerlere iki tam yıl süreyle bilfiil sahip olması gerekiyor. Mesela; 2 Şubat 2007 tarihinde iktisap edilmiş ve aktife alınmış bir taşınmazın, 2 Şubat 2009'dan sonra (bu tarih dahil) satılması ve diğer şartların da gerçekleşmesi halinde bu satıştan doğan kazancın yüzde 75'i Kurumlar Vergisi'nden istisna edilir. Devir veya bölünme suretiyle devralınan taşınmazlar, iştirak hisseleri, kurucu senetleri ve intifa senetleri ile rüçhan haklarının satışında iki yıllık sürenin hesabında, devir olunan veya bölünen kurumda geçen süreler dikkate alınır.

Öte yandan özellikle gayrimenkullerin elde tutulduğu sürelerle ilgili belirsizlikler yaşanabiliyor. Mesela fiiliyatta cins tashihinin kurum adına tapuya tescilinin yapılmasında çeşitli nedenlerle gecikmeler olabiliyor. Bu gibi durumlarda, taşınmazın işletme aktifinde iki yıl süreyle bulunup bulunmadığının tespitinde, işletmede iki yıldan fazla süreyle sahip olunarak fiilen kullanıldığının, yapı inşaatı ruhsatı, vergi dairesi tespiti veya resmi kurum kayıtlarından birisi ile tevsik edilebilmesi mümkün.

Bu değerlerin satışından elde edilecek kazancın istisnadan yararlanan kısmının, pasifte özel bir fon hesabına alınması ve satışın yapıldığı yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar söz konusu fon hesabında tutulması lazım. Bu çerçevede, fon hesabına alınma işlemi, satışın yapıldığı yılı izleyen hesap döneminin başından itibaren kazancın beyan edildiği döneme ait Kurumlar Vergisi beyannamesinin verildiği tarihe kadar yapılmalı. İstisna, satış kazancının yüzde 75'ine uygulandığından, kazancın tamamının fon hesabına alınma şartı yok. Sadece istisnadan yararlanan kazanç kısmının fon hesabına alınması yeterli. Fon hesabında tutulması gereken süreden, satışın yapıldığı yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar olan süre anlaşılmalı. Kazancın sermayeye ilave edilmesi durumunda da aynı süre geçerli olacaktır. İstisna uygulaması esas itibarıyla bütün kurumlar için geçerli. Ancak, faaliyet konusu menkul kıymet veya taşınmaz ticareti ve kiralanması olan kurumların bu amaçla aldıkları ve ellerinde bulundurdukları kıymetleri satarken elde ettikleri kazançlar bu istisnadan faydalanamaz.

Satışa konu edilen kıymetlerin iki tam yıl kurum aktifinde kayıtlı olması da durumu değiştirmez. Aynı durum, satmak üzere taşınmaz inşaatı ile uğraşan mükellefler açısından da geçerli. Ancak, taşınmaz ticareti ile uğraşan mükelleflerin faaliyetlerinin yürütülmesine tahsis ettikleri yani işyeri vs. olarak kullandıkları taşınmazların satışından elde ettikleri kazançlara istisna uygulanabilecek; taşınmaz ticaretine konu edilen veya kiralama ya da başka surette değerlendirilen taşınmazların satış kazancı ise istisnaya konu edilmeyecek.

Ancak unutulmaması gereken husus bu istisnanın, satışın yapıldığı dönemde uygulanacağı. Satışın muhakkak peşin yapılma zorunluluğu yok. Taksitli satışlar için de bu istisna geçerli. Ancak satış bedelinin, satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmesi gerekiyor. Bu süre içinde tahsil edilmeyen satış bedeline isabet eden istisna nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler zıyaa uğramış sayılır.

Devir ve teslimler KDV'den muaf

Netice itibarıyla, bir şirketin aktifinde iki yıldan fazla süreyle kayıtlı bulunan gayrimenkulün ve iştirak hisselerinin satışından elde edilen kazancın yüzde 75'lik kısmı, diğer şartların da yerine gelmesi halinde Kurumlar Vergisi'nden istisna olacak, kalan yüzde 25'lik kısım ise dönem kurum kazancına ilave edilerek vergilendirilecek.

Kurumların aktifinde en az iki tam yıl süreyle bulunan iştirak hisseleri ile taşınmazların satışı suretiyle gerçekleşen devir ve teslimler KDV'den de istisna tutuluyor. İstisna kapsamında teslim edilen kıymetlerin iktisabında yüklenilen ve teslimin yapıldığı döneme kadar indirim yoluyla giderilemeyen KDV, teslimin yapıldığı hesap dönemine ilişkin Gelir veya Kurumlar Vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınır.

Taşınmaz mal ve iştirak hissesi nedir?

Taşınmaz mallar esas niteliği bakımından bir yerden başka bir yere taşınması mümkün olmayan, dolayısıyla yerinde sabit olan mallardır. Bunlar; arazi, tapu siciline ayrı sayfaya kaydedilen bağımsız ve sürekli haklar, kat mülkiyeti kütüğüne kayıtlı bağımsız bölümler olarak sayılabilir. İştirak hisseleri ise menkul değerler portföyüne dahil hisse senetleri ile ortaklık paylarını ifade eder. Bunlar, anonim şirketlerin ortaklık payları veya hisse senetleri, limitet şirketlere ait iştirak payları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komanditer ortaklarına ait ortaklık payları, iş ortaklıkları ile adi ortaklıklara ait ortaklık payları, kooperatiflere ait ortaklık payları olarak sıralanabilir. SPK'nın düzenleme ve denetimine tabi fonların katılma belgeleri ise iştirak hissesi olarak değerlendirilmiyor.

(Kaynak: Zaman Gazetesi | 13.04.2009)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.