Kıpırdanma haberleri... / Deniz Gökçe

ABD'de daralmanın 2009 içinde hız keseceğine dair bazı işaretler var. Perakende satışları ve üretici fiyatları endeksi arttı. Konut sektörü toparlanıyor
Bilindiği gibi dünyanın başına bugünkü sorunları yıkan ABD toparlanmadan Avrupa ve bizim gibi gelişen ülkeler pek kolay toparlanamaz. Krizde iyi gittiği düşünülen bir gelişen ülke, Brezilya bile, geçtiğimiz haftada ilan edilen 2008 dördüncü çeyreği reel büyüme istatistiklerinde yüzde 3.6 daralma yaşadığını açıkladı. Yerel seçimden hemen sonra ilan edilecek olan Türkiye 2008 dördüncü çeyrek reel büyüme sayılarında da Brezilya benzeri daralma görülecek (2008 yılının bütünü küçük bir pozitif reel büyüme sergileyebilir). Dolayısıyla tüm dünya biz dahil ABD'nin toparlanmasını bekliyor.  
Dün AKŞAM gazetesinde yayınlanan derlememizde ise bazı olumlu ABD gelişmelerine değinmiştik. ABD'nin 2008 dördüncü çeyrek reel büyüme rakamının son revizyonda eksi 6.2 çıktığı malum. Bu verinin biraz daha aşağıya revize edilmesi de muhtemelen gerçekleşecek. ABD 2009 birinci çeyrek reel büyümesi de (Ocak, Şubat, Mart 2009 aylarını kapsıyor) benzer büyük reel daralma sergileyecek. Ancak daralmanın 2009 içinde hız keseceğine dair bazı işaretler de var. Bunlardan bazılarını 14 Mart günü Wall Street Journal da yayınlamıştı, biz de zaten uzun zamandır bir iyimserlik verecek haber yakalayınca aktarıyorduk.
Bugün son günlerde ilan edilen verilerde dikkatimizi çeken birkaç olumlu gelişmeye daha işaret edeceğiz.
2009 Ocak ayında ABD perakende satışları yüzde 1 artmıştı. Medya kötümserleri 'Bu geçicidir!' diye ortalığa dökülmüşlerdi. Ancak geçen hafta revize edilen ocak ayı perakende satışları artışı yüzde 1.8 büyümeye revize edildi. Yani yukarı doğru! Bu tarz büyük aylık artışların ardından küçük daralma beklenir ama, otomobil satışlarının şubat ayında yüzde 4.3 daralmasına rağmen, toplam perakende satışlar sadece yüzde 0.1 daraldı. Otomobil satışları dışarıda bırakılırsa perakende satışlar şubat ayında da yüzde 0.7 artmış oldu. Böylece son iki ayda, oto hariç perakende satışlar yıllığa çevrilmiş olarak yüzde 10.7 artmışken, yıllık oto hariç perakende satışlar da yüzde 14.8 arttı. Bu satışlar talepte canlanma demek. Talep kıpırdanması şirketlerde birikmiş olan ve üretimde yeni artış başlamasını frenleyen eski mamul stoklarını eritmeye başladı diye düşünmek gerek. Diğer taraftan da yavaş yavaş artan talep perakende fiyatlardaki düşüşün, tüketicilerin talebine yavaş yavaş etki etmeye başladığını da gösteriyor. Bu çok iyi haberdir.
Dün ilan edilen son verilerden olumlu bir sinyal de arz tarafından, konut inşaatı sektöründen geldi. ABD'de 130 milyon konut var. Bunların kabaca yarısı parası çoktan ödenmiş konutlar, yarısı da kredisi ödenmekte olan veya sorunlu konutlar. Ocak ayında yeni konut inşaatı yıllık hale getirilmiş 466 bin adet olarak gerçekleşirken ve ocak sayısı sonra yükseltilir ve 477 bin adete çıkarken, Şubat 2009 ayında yeni konut inşaatı beklenti olan 450 bin adet yerine, yüzde 22 artışla 583 bin olarak gerçekleşti. Yeni konut inşaat ruhsatları da şubat ayında yıllığa çevrilmiş 547 bin artışla yüzde 3 artmış. Beklentiler yıllığa çevrilmiş 500 bin artış civarında idi. Nüfus ve konut yaşlanması göz önüne alındığında yeni konut inşası yıllık 1.5 milyon adete ulaştığında sektör toparlanmış olacak, ama şu anda da 1.5-2 milyon arasında satılmamış ve birikmiş konut ünitesi stoku var. Mart sonu sayıları trendin biraz daha bariz şekilde ortaya çıkmasını sağlayabilir.
Önemli bir değişiklik de üretici fiyatları tarafında gerçekleşti. Üretici fiyatları önemli çünkü bir de deflasyon tehlikesi var diye düşünmek gerek. Şubat ayı ABD  üretici fiyatları endeksi yüzde 0.1 arttı. Enerji fiyatları yüzde 1.3 artarken, gıda fiyatları yüzde 1.6 daraldı. Toplam tüketim malları fiyatları yüzde 0.1 artarken gıda hariç tüketim malları fiyatları yüzde 0.3 arttı.
Üretici fiyatları 2008 yılının son 3 ayında yıllıklaştırılmış olarak yüzde 24.9 düşerken, 2009 yılının ilk iki ayında peş peşe iki ay yükselmiş bulunuyor. Bu paranın piyasada yeniden dönmeye başladığını veya iktisatçı tabiri ile paranın dönüş hızının nihayet arttığını sinyalliyor.
ABD'de görülen borsada bir haftadır süren toparlanmanın ardında bu tür gelişmeler de var.
Eğer ABD şu anda Parlamento'da görüşülen 'mark to market' kuralı ile ilgili yeni yasa getirir ve kuralı esnetirse, ABD borsaları yukarı doğru zıplama yapar.
Sayın Bülent Eczacıbaşı borsa endeksi düşüşünün diğer dönemlere göre daha yüksek daralma olduğunu medyaya açıklamış. Biz de karşı argüman olarak 2008 sonunda ABD'deki kriz reel tarafa atlarken, yüzde 6.5 oranında olan, bugün ise yüzde 8.1 düzeyine zıplamış ve ABD Merkez Bankası'na göre 2009 yılını yüzde 9 civarında işsizlikle kapatacağı düşünülen ABD aylık işsizlik oranı sayılarının, geçmiş dönemlere göre (mesela 1981) daha düşük olduğunu ve Büyük Depresyon dönemi ile uzaktan yakından alakası olmadığını aşağıdaki grafikte gösteriyoruz.

(Kaynak: Akşam Gazetesi | 19.03.2009)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.