Vergi mükellefi seçmen ilişkisi / Prof. Dr. Metin Taş, Sezgin Özcan

Yerel seçimler yaklaştıkça seçimler ilgili çevrelerin ve medyanın öncelikli gündem maddesi haline geldi. Öyle ki, başta ekonomik sorunlarımız olmak üzere öncelikli sorunlarımız arka planda kaldı. Dosya savaşları, yolsuzluk iddiaları, kasetler, klipler, giderek sertleşen konuşmalar... Biz de modaya uyup seçimlerle ilgili yazmaya karar verdik. Peşinen belirtelim, bizim bakış açımız odun, kömür veya beyaz eşya bağlamında olmayacak. Biz konuyu vergi açısından ele alacağız.

DEMOKRASİ MÜCADELESİ
Tarihte 'demokrasi mücadelesi' olarak bilinen olayların temelinde vergileme ve harcama yetkisinin kurallara bağlanması yatmaktadır. Bu olaylarda hakim felsefe şudur: 'Madem vergiyi ben veriyorum, o halde buna ilişkin kuralların konulmasında benim de rol oynamam gerekir.'
Bunu sağlamak üzere zamanla halk temsilcilerinden oluşan meclisler oluşturuldu. Vergileme ve benzeri yükümlülüklerin esası bu meclisler tarafından belirlenir hale geldi.
Başlangıçta vergilerle başlayan bu mücadele, sonraları kamu harcamalarını da kapsadı. Buna teoride 'bütçe hakkı' denilmektedir.
Son derece çağdaş olan bu ilkeler ülkemizde de geçerlidir. Öyle ki, vergi ve benzeri yükümlerin kanunililiği Anayasal buyruk halini almıştır.

SEÇMEN MÜKELLEF KARŞILAŞTIRMASI
Literatürde vergi mükellefi olmadığı halde kamu hizmetinden yararlanan ve seçmen sıfatına sahip olanlara 'free rider', yani bedavacı (beleşçi de denebilir) deniyor. Hem maliyeciler ve hem de siyaset bilimciler açısından seçmenlerin vergi mükellefi olma oranı demokrasi için önemli bir ölçüt olarak kabul ediliyor.
Bu bağlamda Batı ülkelerinde bu oran ortalama olarak yüzde 70 civarında. Yani, seçmenlerin büyük çoğunluğu vergi mükellefi olarak elini taşın altına koyuyor.

BİZDE DURUM NE?
Basına yansıyan ve münferit olduğuna inanmak istediğimiz 'kümesteki seçmen' polemiğine girmeden konuyu yaklaşık rakamlarla aktarmaya çalışalım. Seçmen sayımız 48 milyonun üzerinde. Vergi mükellefi sayısına ilişkin net rakamlar vermek oldukça zor.
Gelir İdaresi'nin verilerine göre beyanname vermek zorunda olan gelir vergisi mükellefi sayısı 1,7 milyon. Hemen belirtelim, bu rakama ücretliler ile beyanname vermek zorunda olmayanlar dahil değil. Dolayısıyla, mükellef sayısını net olarak ortaya koymak olanaksız gibi. Ancak potansiyel mükellef sayısının 35 milyon civarında olduğu tahmin ediliyor.
Ücretliler, kazancı basit usulde vergilendirilenler ve kira geliri elde edenler de sayıya dahil edildiğinde yaklaşık olarak 15 milyon civarında vergi mükellefi olabileceği sonucuna ulaşabiliriz. Buradan hareket edildiğinde, seçmen sayısının vergi mükellefi olma oranı yüzde 31 civarında çıkmaktadır.
Bunun başka bir söyleniş biçimi; Toplumun 69'luk kesimi kamu harcamalarının finansmanına doğrudan katılmadıkları halde, karar almada daha belirleyici bir konumdadır.
Seçme hakkı Anayasal bir hak; kimse bu haktan mahrum edilemez. Ancak kamu hizmetlerinden yararlanmasına karşın vergi ödemeyenlerin çoğunlukta olduğu bir mali yapının onaylanması ve sürdürülmesi de mümkün değil.

Eşim doğum borçlanması  yaparak ne zaman emekli olur?
Eşim 31.03.1968 doğumlu. İlk işe giriş tarihi 01.07.1991. Toplam prim günü 5131 gün. Şu an hamile. Doğum sonrası çalışmayacak. Doğum borçlanması yaparak ne zaman emekli olabilir? Ali Karapür
01.07.1991 sigorta başlangıcıyla eşiniz SSK'dan (devredilen) emeklilik için 20 yıllık sigortalılık süresi, 48 yaş ve 5525 prim günü koşullarına tabi. Prim gününü 5525 güne tamamlayacak şekilde doğum borçlanması yapıp, 48 yaşını dolduracağı 31.03.2016 tarihinde emekliliğe hak kazanır.

Vergi iadesi alabilir miyim?
2008 yılında aynı apartmanda üç adet mülk sahibi oldum.  Bu üç ayrı mülkü 2008  Mayıs ayında aynı şirkete kiraya verdim. Üçü için her ay banka hesabıma net olarak yatan kira miktarı 6.500 TL, yıllık net kira gelirim ise 52.000 TL'dir. İlk defa beyanname vereceğim. Her mülkün kirasını ayrı mı beyan edeceğim yoksa tek beyanname mi vereceğim? İade alabilecek miyim? Elimde stopaj dekontları mevcut. Ömer Sertbaş
Üç yarı gayrimenkulden elde ettiğiniz kira gelirlerini tek beyanname ile beyan edeceksiniz. 52.000 TL net kira gelirinizin brüt (stopajdan önceki) tutarı (52.000/0,80)=65.000 TL olup, beyan edeceğiniz tutar bu olacak. Götürü gider yöntemini seçmeniz halinde yüzde 25 gider düşeceksiniz. Kalan 48.750 TL'nin vergisi 11.710,50 TL olur. 65.000 TL üzerinden 13.000 TL stopaj yapılmış olmalı. Stopajın beyanname üzerinden hesaplanan vergiden mahsubundan sonra kalan 1.289,50 TL'yi iade olarak talep edebilirsiniz.

18 yaşından önceki sigorta başlangıcım dikkate alınır mı?
20.02.1967 doğumluyum. 30.06.1983 SSK başlangıcım. Yani 16 yaşındaydım. Şu ana kadar 6800 gün prim ödemem var. Emeklilik hesabında SSK başlangıcı olan 1983 yılı mı yoksa 18 yaşımı doldurduğum 1985 yılı mı dikkate alınır? Daha önce buna benzer bir soruya cevap vermiştiniz ama tarafımdan tam anlaşılmadı. Bu durumda ne zaman emekli olabilirim? Kemal Çevirme
SSK (devredilen) emeklilik şartlarına ilişkin kademeli geçiş hükümlerine göre sigortalılık süresinin hesabında 18 yaş sınırlaması uygulanmıyor. Emeklilik şartlarınızın belirlenmesinde, 18 yaşınızı doldurduğunuz tarih değil, ilk defa sigortalı olduğunuz 30.06.1983 tarihi sigortalılık sürenizin başlangıç tarihi sayılır. 47 yaşınızı doldurduğunuzda SSK'dan (devredilen) emekli olmaya hak kazanırsınız.

945 TL vergi ödeyeceksiniz
Ben emekli öğretmenim, annemin evini 900 TL'ye kiraya verdik. Kendisi 92 yaşında, yalnız yaşayamaz durumda ve hiçbir şekilde herhangi bir kurumdan maaş almıyor. Aldığı ev kirası bakımı, ilaçları ve özel ihtiyaçlarını karşılamıyor bile. Benden dolayı Emekli Sandığı'nın sağlık sigortasından yararlanıyor, o da tüm ilaçlarını, hastane masraflarını karşılamıyor. Evi için beyanname vermemiz gerekiyor mu? Gerekiyorsa ne zaman ve nasıl? Neşe Öge
Annenizin elde ettiği kira geliri için beyanname vermeniz gerekiyor. Beyannameyi annenizin ikametgahının bulunduğu yerdeki vergi dairesine vereceksiniz. Son gün 25 Mart. Verdiğiniz bilgilere göre annenizin 2008 yılı kira geliri dolayısıyla toplam 945 TL vergi ödemesi gerekiyor.

AKLINIZDA BULUNSUN
Emeklilik nedeniyle kıdem tazminatı
İŞ sözleşmesinin emeklilik nedeniyle sona ermesi durumunda, emekliliğe hak kazanan işçinin Sosyal Güvenlik Kurumu'na başvurduğunu kanıtlayan belgeyi işverene vermesi gerekiyor. Geç ödenen kıdem tazminatına işletilecek faiz bu belgenin işverene verildiği tarihten başlıyor.

(Kaynak: Akşam Gazetesi | 12.03.2009)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.