Borsa kazancları nasıl vergilendirilecek / Prof. Dr. Metin Taş, Sezgin Özcan

Borsada işlem gören hisse senetlerinin alım satım kazançlarının vergilendirilmesi, borsada işlem görmeyen anonim şirketlerin hisse senetlerinin satışından elde edilen kazançların vergilendirilmesinden farklı.
Borsada işlem görmeyen hisse senetlerinin satışından elde edilen kazancın vergilendirilmemesi için aranan iki yıllık elde tutma süresi, borsada işlem gören hisse senetlerinde bir yıl olarak uygulanıyor (GVK Geç. Md. 67).
Buna göre, borsada işlem gören ve 'bir yıldan fazla elde tutulan' hisse senetlerinin elden çıkartılmasından doğan kazanç, tutarı ne olursa olsun, gelir vergisine ve stopaja tabi değil.

Bir yıl içinde elden çıkarılan hisse senetlerinden elde edilen kazanç ise yüzde sıfır oranında stopaja tabi (Borsa kazançlarına 14.11.2008 tarihine kadar yüzde 10 oranında stopaj uygulanıyordu). Stopaj yoluyla vergilendirilen bu kazanç için beyanname verilmesi gerekmiyor.
Ancak borsa kazançlarının yüzde 10 oranında stopaja tabi tutulduğu 01.01.2008-14.11.2008 tarihleri arasında yapılan satışların bazılarından zarar edilmiş ise isteğe bağlı olarak yıllık beyanname verilebilecek. Bu yolla, yıllık satış zararlarının, satış karlarından mahsubu sağlanarak, fazla stopajın iadesi mümkün olabilecek.

960 TL'yi aşan alacak faizi beyan edilecek
Alacak faizleri stopaja tabi değil. Bu nedenle de stopaja tabi menkul sermaye iratları için geçerli olan 19.800 TL'lik beyan sınırı alacak faizleri için geçerli değil. Buna göre 2008 yılında elde edilen alacak faizi tutarı, 960 TL'ye kadar ise beyan edilmeyecek. Aşması durumunda ise tamamının beyan edilmesi gerekiyor.
2008 yılında elde edilen ve 960 TL'yi aşan alacak faizi geliri, 25 Mart 2009 Çarşamba akşamına kadar beyan edilecek. Tahakkuk eden vergi de Mart ve Temmuz 2009 aylarında iki eşit taksitte ödenecek.

Kimler ücret gelirlerini beyan edecek
Gerçek usulde ücretlerin vergilendirilmesi iki şeklide oluyor. Biri, ücretten işveren tarafından yıl içinde vergi kesintisi yapılması; diğeri ise elde edilen ücretin yıllık beyanname ile beyan edilmesi...
Gerçek ücretlerin vergilendirilmesi esas olarak işveren tarafından vergi kesintisi yapılmak suretiyle gerçekleşiyor.
Birden fazla işverenden alınan ve kesintisi yoluyla vergilendirilen ücretlerden, birinciden sonraki işverenlerden alınan ücret toplamının 19.800 TL'yi aşması; ücretin yabancı bir memleketteki işverenden doğrudan doğruya alınması; ücretin istisnadan faydalanmayan yabancı elçilik ve konsolosluktan alınması halleri ile kesinti yoluyla vergilendirilmeyen ücretler için 25 Mart 2009 Çarşamba akşamına kadar yıllık beyanname verilmesi gerekiyor.

TEK İŞVERENDEN ÜCRET ALANLAR
Sadece bir işverenin yanında ücretli olarak çalışanların tevkif (kesinti) yoluyla vergilendirilmiş ücret gelirinin tutarı ne olursa olsun, yıllık gelir vergisi beyannamesi vermesi gerekmiyor. Tek işverenden ücret alanların ücretlerinden yıl içinde kesinti yoluyla ödenen vergi, nihai vergi olacak.

KONSOLOSLUKTA ÇALIŞANLAR
YabancI ülkelerin Türkiye'de bulunan elçilik ve konsolosluklarda çalışan ve karşılıklılık anlaşması bulunmadığı için ücret istisnasından yararlanamayan Türk uyruklu hizmet erbabı (ücretli), ücretinden vergi kesintisi yapılmadığı için ücret gelirini yıllık beyanname ile beyan etmek zorunda.

ÜCRETİNİ YURTDIŞINDAN ALANLAR
Yabancı ülkelerde bulunan işverenlerden alınan ücretlerin yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekiyor. Ancak kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan dar mükellef işverenlerin Türkiye dışında elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödemiş oldukları ücretler gelir vergisinden istisna olup, beyan edilmesi gerekmiyor.

BİRDEN FAZLA İŞVERENDEN ÜCRET ALANLAR
Gerçek hayatta ücretlilerin birden fazla işverenden ücret alması da söz konusu olabiliyor. Birden fazla işverenden ücret alanlar, birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerinin toplamı 2008 yılında 19.800 TL'yi aşarsa, birinci işverenden alınan da dahil olmak üzere tüm ücretlerini yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edip, ilave vergi ödeyecekler. Birinciden sonraki işverenden alınan ücretlerin toplamının 19.800 TL'yi aşmaması halinde, kesinti yoluyla vergilendirilmiş olan ücretler beyan edilmeyecek.
Birden fazla işverenden ücret geliri elde edilmesi halinde 19.800 TL'lik sınırın aşılıp aşılmadığı belirlenirken, dikkate alınmayacak ilk işverenden alınan ücretin nasıl belirleneceği önemli. Bu konuda ücret tutarı ya da çalışma süresi gibi ölçütler dikkate alınmıyor; birinci işverenden alınan ücretin hangisi olacağı ücretli tarafından belirleniyor.
Örneğin, bir fabrikada işçi olarak çalışan Kemal, akşamları ve hafta sonları bir inşaat firmasında çalışmaktadır. Çalışması karşılığında 2008 yılında fabrikadan 27.000 TL, inşaat şirketinden de 18.000 TL ücret geliri elde etmiştir. Burada 19.800 TL'lik sınırın aşılıp aşılmadığının hesabında 'birinci işverenden alınan ücretin hangisi olacağı' ücretli tarafından serbestçe belirlenecek.
Ücretli 27.000 TL ücret aldığı işvereni birinci işveren olarak belirleyip, diğer işverenden aldığı ücret (18.000 TL), 19.800 TL'lik beyan sınırını aşmadığı için beyanname vermesi gerekmeyecek.

YARIN... Hangi gelirler beyan edilmeyecek?

(Kaynak: Akşam Gazetesi | 06.03.2009)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.