Kriz ortamında gümrük savaşı riski az! / Deniz Gökçe

Derinleşen kriz ortamı ve otomotivden finansa, tarımdan hizmet sektörlerine kadar tüm sektörlerde devletin destek vermesi taleplerinin artması korumacılığın yeniden hortlayacağı korkularını gündeme getirmekte. Medyanın bir kısmı korumacılığın 1929 sonrasında krizi nasıl dev hale getirdiğini bilir ve anlatırken bir diğer kısmı da ekonomik korumacılık ile siyasi ulusalcılığı bir potaya dökmekte, adeta tarihi inkar etmekte.
Bilinçli insanlar DTÖ çerçevesinin aynen bu krizdeki ortam gibi durumların yeşertebileceği korumacılığın engellenmesi için gündeme geldiğini biliyorlar. Ve bugün mevcut DTÖ kuralları sistemi korunursa, kabaca dünya mal ticaretini yüzde 80 kadarı, gümrük tarife artışının dışında kalır durumda olduğunu gündeme getiriyorlar.
Mallar için gümrük tarife sistemi multilateral anlaşmalar üzerinde oturuyor. DTÖ'nün OECD üyesi olan ülkelerinde gümrük tarifeleri zaten en üst mümkün olan düzeye (bound rate deniyor) yükseltilmiş durumda. Serbest ticaret anlaşması olan yerlerde ise gümrük tarifleri zaten sıfır!
Dünya ticaretinin yüzde 30 kadarı çeşitli Avrupa kökenli anlaşmalar nedeniyle (AB anlaşmaları gibi) sıfır gümrüğe tabi. Dünya mal ticaretinin yüzde sekiz kadarı da NAFTA nedeni ile sıfır tarifeye tabi. Ticaretin yüzde 40 kadar bir kısmı ise, OECD ithalatçılarının gümrük tarifelerinin nerede ise tamamen bound rate denen mümkün olan en üst dü
zeyde bulunması nedeni ile değişemez (bunun istisnası serbest ticaret bloklarının dışında kalan OECD payının gıda ile ilgili kısmı olan yüzde 2.5 kadarlık bölüm). Diğer taraftan Çin ve Tayvan DTÖ'ye girerken korumacılık girişimlerini kaldırmak konusunda imzalar atmış bulunuyorlar. Bu iki ülkeye, her zaman serbest ticaret taraftarı oldukları bilinen güvenilir ülkeler Hong Kong ve Singapur'u da eklersek, geriye kalan ve gümrük tarifeleri artışı riski taşıyan dünya ticaretinin sadece yüzde 20 kadar bir kısmı olduğunu söylemek mümkün.
Bu yüzde 20'lik riskli bölümde Asya ithalatçıları, Afrika, Latin Amerika, OPEC üyeleri, ve eski Sovyetler Birliği üyeleri mevcut. Bu ülke ve bölgelerin ortalama gümrük korumacılık oranı mesela gıda için, yüzde 15 civarında. Bu ülkelerin ithalatının yüzde 60 kadarı OECD üyesi ülkeler dışından. Diğer taraftan OECD ülkelerinden bu ülkelere ve pazarlara ihracat toplam OECD ihracatı
nın sadece yüzde 12.5 kadarı. Yani mesela, Doha anlaşma ile sonuçlanmazsa, ortaya çıkacak gümrük tarife artışı riski aslında oldukça küçük. Bölgesel ve multilateral anlaşmalar nedeni ile bağlılık sonucu, gümrük tarifeleri artışı kökenli, dev dünya ticareti daralması pek o kadar kolay değil. Tabii eğer AB, NAFTA gibi birlikler dağılır ve DTÖ de ortadan kalkarsa iş değişir.
Özetle mevcut DTÖ bağları ve ilişkileri çerçevesinde OECD ülkeleri gümrük tarifelerinde sistematik artış ancak bu ülkeler DTÖ'den çekilirse gerçekleşebilir.
Diğer taraftan 'antidumping', 'countervailing duties' ve 'safeguards' denen türden geçici önlemler ve emniyet supapları da DTÖ kuralları çerçevesinde mevcuttur.
Ancak bu önlemler şu andaki korumacılık tehlikesine karşı etkili olamaz. Mevcut anlaşmalar önemlidir, ancak Doha Round yarın bitirilse de şu andaki krizden doğan gümrük tarife risklerine karşı koruma sağlayamaz, vaktinde yetişemez!
Bu nedenle, dünya ülkeleri bir araya geldiği zaman Doha dışı konulara dikkat ve zaman ayırılmalıdır. Anlamsız ve aslında etkisiz kamusal destek paketleri, en fakir ülkelerdeki artan korumacılık çığlıkları ve özellikle ABD Parlamentosu'ndan yükselen korumacılık sesleri mevcut anlaşmaları ihlal eder durumdadır. DTÖ üyeleri bu konular üzerinde enerji harcamalıdırlar ve Doha Round konuları bu bağlamda etkin olamaz.

(Kaynak: Akşam Gazetesi | 28.02.2009)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.