Emeklilikten sonra çalışanların durumu yeni dönemde ne olacak? / Ziya Perver

İsteyen b seçeneğine göre maaşı kesilmeden destek primi ödemesi yapılabilir. Bu konu hakkında bilgi istiyorum. Ayrıca o kanunda belirtilen destek primi yeniden başladığı işyeri aylığından mı yoksa emekli aylığından mı kesiliyor? Rüstem Kirez

Yeni sosyal güvenlik sisteminde emeklilikten sonra çalışmayla ilgili düzenlemeler yapıldı. Ancak, Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ile çalışma olgusu yeni dönemde eskiye göre epey farklılaştı. SSK'dan emekli olanların 1986'dan beri hem emekli aylığını alıp hem de SGDP ödeyerek çalışmaya devam etme imkanı var. Öte yandan Bağ-Kur'dan emekli olanlara SGDP uygulaması 2003'ten beri uygulanmakta. İsteyen emekli olduktan sonra işçi, esnaf ya da memur olarak yurtiçi ya da dışında çalışabilir.

Emekli olduktan sonra işçi olarak çalışanların durumu

01.10.2008 öncesinde; nereden olursa olsun emekliliğinin ardından işçi olarak çalışmaya başlayan bir kişinin emekli aylığına hiç dokunulmaz. Sadece SSK'ya işe başladığı işyerinde aldığı ücretin yüzde 30'u oranında SGDP ödenirdi. Bu yüzde 30 oranının yüzde 7,5'i işçiden, yüzde 22,5'i de işverenden alınırdı. Kanun 01.10.2008'de yürürlüğe girdi ve uygulamada çok önemli bir değişiklik olmadı. Ancak, yüzde 30 olan orana işyerinde yapılan işin tehlike derecesine göre yüzde 1 ila 6,5 aralığında kısa vadeli sigorta primi ceklendi. Bunu işveren ödüyor.

Eskiden geçerli olan 1479 sayılı Bağ-Kur Kanunu gereğince; Bağ-Kur'dan emekli birisi yine Bağ-Kur'a tabi olan işine devam ederse emekli aylığından yüzde 10 kesinti yapılırdı. Bağ-Kur dışındaki kurumlardan emekli olan birisi ise Bağ-Kur'a tabi olmayı gerektirecek şekilde vergi mükellefi veya şirket ortağı olursa, emekli aylığını almaya devam eder ama Bağ-Kur'un 12. basamağının gelir tutarının yüzde 10'u kadar (70 TL) SGDP 4ödemek zorundaydı.

Nereden emekli olursa olsun Bağ-Kur'a tabi olmayı gerektirecek şekilde vergi mükellefi veya şirket ortağı olanların SGK'dan aldığı emekli aylıklarından yüzde 15 oranında kesinti yapılacaktı. Ama bu oran reformun yürürlüğe girdiği 2008'de yüzde 12 olarak uygulandı. Oran, takip eden yıllarda birer puan artırılarak yüzde 15'e yükseltilecek. Oran şu anda yüzde 13.

Nereden emekli olursa olsun kamuda memur veya işçi olarak işe başlayan emeklilere, 5335 sayılı kanun gereğince emekli aylığı ödenmez. Yeni kanunda bu konuya ilişkin değişiklik yapılmadı.

5510 sayılı Kanun ile halen emekli olanlar ile çalışanlar için SGDP uygulaması gibi bazı değişikliklerle devam edecek. Ancak, kurum ayrımı olmaksızın 01.10.2008 günü ve sonrasında ilk defa işe girenlerin, ileride 65 yaşına gelip de emekli olduktan sonra işçi-memur olmaları halinde SGDP ile çalışma hakları olmayacak. Çalışmaya başlayanların ise emekli aylığı kesilecek. Fakat bu kişiler şimdiki adıyla Bağ-Kur yeni adıyla 4/b'li olarak çalışırlarsa, yazılı istekte bulunmaları halinde aylıklarının ödenmesine devam edilecek. Ancak aylıklarından yüzde 15 SGDP kesilecek.

İster şimdi emekli olsun isterse şu an çalışan veya reformdan sonra ilk kez sigortalı olsun, ne zaman emekli olursa olsun bir kişi yurtdışında bir işe girerse emekli aylığı verilmeyecek. Ama SGK'nın konuya ilişkin genelgesine göre yeni kanunun yürürlük tarihi olan 01.10.2008 günü (veya öncesinde) yurtdışında çalışıyor olanların aylıkları kesilmeyecek. Ama bunlardan işi bırakıp sonra yeniden yurtdışında işe girenlerin aylığı kesilecek.

Yurtdışı borçlanması yapan çalışırsa emekli aylığı kesilir

Yurtdışı borçlanması ile ilgili 3201 sayılı kanunun 2008 Mayıs ayında değiştirilen 6. maddesinin (B) bendi ile yurtdışı borçlanması yaparak emekli olanlara SGDP ödeyerek çalışmak yasaklamıştır. Yurtdışı borçlanması ile emekli olanlar, tekrar yurtdışında yabancı ülke mevzuatına tabi çalışırsa, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği alırsa veya Türkiye'de sigortalı çalışmaya başlarsa, aylığı tekrar çalışmaya başladığı veya ikamete dayalı bir ödenek almaya başladığı tarihten itibaren kesilmektedir. Reformdan sonra da bu uygulama aynen devam edecek. Ancak, Türkiye'de de işe girerlerse, vergi mükellefi olurlarsa da aylıkları kesilecek. Ama SGK'nın konuyla ilgili genelgesine göre 08.05.2008 gününden önce yurtdışı borçlanması yapmış olup eskiden beridir SGDP ödeyerek çalışanlar, mevcut işlerine devam ettiği sürece bu uygulama kapsamı dışına çıkarılmıştır. 08.05.2008'den sonra işe girenlerin ise aylıkları kesilecek.

Emekli aylığından kesinti yoksa ihbar edin

Nereden emekli olursa olsun, eski adıyla Bağ-Kur yeni adıyla 4/B'li olarak çalışmaya devam edenler, yani vergi mükellefleri ile şirket ortakları artık Bağ-Kur'a gidip her ay 75 TL prim ödemeyecek. Bunun yerine aylıklarından yüzde 12 kesinti olacak. Şayet, Ekim 2008 ve takip eden aylarda ödenen emekli aylıklarından kesinti yapılmamışsa mutlaka gidip kendinizi SGK'ya ihbar edin. Yoksa, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği gereğince sizden ilk üç ay yüzde 3, sonrasında da iç borçlanma senetlerine uygulanan faiz kadar gecikme zammı istenecek.