Sanki kıpırdanma başladı gibi... / Deniz Gökçe

Ekonomik yorumcular iki ana gruba ayrılıyor. Kabaca da 'iyimserler' ve 'karalar bağlamış kötümserler' diye. Daha iyimser olan veya iyimser olmaya çalışanlar çok büyük oranda azınlıkta. Ama kötümserler arasında da  tedavisi mümkün olmayan ideologlar ve ebedi muhalifler çoklukta.
Krizi başta ABD olmak üzere Batı çıkardı. Geçmişte krizi hep biz çıkartırdık, bizi para verip kurtaran olurdu. Başta IMF olmak üzere kurtarıcılara da küfür ederdik. Ancak bu sefer kurtarıcılar krizde. IMF bile önce kendisi kredi alacak, alabilirse ve anlaşabilirse de, bizi rahatlatmak için bize aktaracak. Bu nedenle tüm dünya toparlanmaya girmeden bize rahat nefes yok. Önce ABD toparlanacak, sonra Almanya başta olmak üzere Avrupa, sonra da biz rahatlayacağız. Bu süreç de zaman alacak.

Bu uzun toparlanma sürecinde kötümserler medyada başrolde olacak. Biz ise bir iyimser olarak genel 'akıntıya' kapılmayacağız. 
Geçtiğimiz günlerde Baltic Dry Index denen (BDI) ve kuru yük fiyatlarını günlük olarak veren fiyat istatistiğindeki gelişmeleri gündeme getirmiştim. 2008 yılı mayıs ayında kriz hafif hafif gelmekte iken, BDI yayınlanmaya başladığı 1985 yılından bu yana en yüksek değeri olan 11,973 değerine ulaşmıştı. Aralık 2008 başında kriz herkesin tepesine düştüğünde, endeks yüzde 94 düşerek 663 puana inmişti. Bu, 1986 yılından bu yana en düşük değer idi. Geçtiğimiz hafta ise, 4 Şubat 2009 günü endeks 1316 değerine yükselmişti. Bu yavaş da olsa bir tersine dönüşün başlaması demekti. Endeks değeri ekim ayına geri dönmüş, yükselmişti. BDI endeksinin en düşük noktasında verilen fiyatlar, adeta nakliye masraflarını karşılamaz duruma düşmüştü. Nakliye şirketleri, gemi sahipleri borç sorunu yaşarken, tersaneler de iflas ile flört ediyorlardı. Tersaneleri ve gemi inşaatını finanse eden bankalar ise karalar bağlıyorlardı. Bu nedenle bu çok iyi bir haberdi.
Bu haber gazetemizde yayınlandıktan sonra, Financial Times da konuyu haber yaptı; yorumcular nedenlerini inceledi ve açıkladı. Demir cevheri, kömür, demir gibi ürünlerde taşıma, haftanın son iki gününde yüzde 30 artmıştı (6 Şubat). Cuma günü de Baltic Dry Index denen fiyat endeksi 1500 değerini aştı. Brezilya'dan ve daha az oranda Avustralya'dan Çin limanlarına çoğu demir cevheri olarak yük taşınmaya başlamıştı. Çin'de demir stokları bitmeye yüz tutmuştu.  Üretim hareketlenmişti. 'Capesize' denen en büyük kargo gemileri yattıkları limanlardan çıkıp iş almaya başlamış görünüyorlardı.

Ancak belaları üretmiş olan ABD'den hafif hafif  daha iyi haberler gelmeye başlamıştı. Birincisi ABD'de işsizlik verisi 'lagging indicator', yani olayın sonunda zirveye çıkan bir endikatördür. Geçtiğimiz hafta ilan edilen son işsizlik rakamlarında yüzde 7.6 değerine ulaşıldı. Bu değerin kriz bitene kadar yüzde 8-9 aralığına çıkması bekleniyor. Çıktığı zaman da kriz bitmiş, yani toparlanma başlamış olacak.
ABD'de 13 Şubat 2009 tarihinde 2009 yılı için resmi çeyrekler itibarıyla reel büyüme tahminleri açıklanacak. Bu veri önemli çünkü ABD'de toparlanmanın başlangıç takvimini önemli ölçüde belirleyecek.
Ümit veren birkaç haber de var.

Bu hafta 2 Şubat tarihinde, ABD için, Ocak 2009 tarihli ISM Manufacturing Index denen ve tedarikçilerin imalat sanayii sektöründe aldıkları siparişleri izleyen endeks de, düşüş hızının azalması demek olan bir şekilde, Aralık ayındaki 32.9 değerinden tahminlerin tersine 35.6 değerine yükseldi. Bu değer 50 düzeyini aştığı anda toparlanma başlamış olacak.
4 Şubat tarihinde yayınlanan ocak ayı ISM Non-Manufacturing Composite Index ise ikinci aydır arttı, tahminlerin tersine 40.1 değerinden 42.9 değerine yükseldi.
Bu veriler ABD'de küçük de olsa pozitife doğru toparlanma olduğunu sinyalliyor.
Tabii bu iyi ABD haberlerinin geçici mi kalıcı mı olduğunu bilmiyoruz! Ama izlemeye devam edeceğiz. 13 Şubat'ta daha kapsamlı analiz mümkün olabilecek.

(Kaynak: Akşam Gazetesi | 10.02.2009)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.