İşsizlik ödeneğinden kimler, nasıl yararlanır? / Prof. Dr. Metin Taş, Sezgin Özcan

Yaşanan küresel ekonomik kriz nedeniyle tüm dünyada olduğu gibi, ülkemizde de işten çıkarmalar her geçen gün artıyor.  Buna bağlı olarak da işsizlik sigortasına başvurular önceki dönemlere göre katlanarak artıyor. 2008 Ekim ayında 143.419 olan işsizlik ödeneğinden yararlanan sayısı, kasım ayında 165.076'ya, aralık ayında ise 193 bine ulaşmış. Önümüzdeki dönemde bu sayının daha da artması bekleniyor. Bugün, işsizlik ödeneğinden yaralanma şartları, başvuru ve tutarı konusunda bazı açıklamalar yapacağız.

YARARLANMA ŞARTLARI
Kriz nedeniyle işten çıkarılan sigortalının işsizlik ödeneğinden yararlanabilmesi için, işten çıkarılmadan önceki son 120 günü kesintisiz olmak üzere, son üç yıl içinde en az 600 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olması gerekiyor.

BAŞVURU
İşsizlik ödeneğinden yararlanma koşullarını sağlayan sigortalı, işvereninden alacağı işten ayrılma bildirgesi ile hizmet akdinin sona erdiği tarihten itibaren otuz gün içinde Türkiye İş Kurumu'na (İŞKUR) başvurmalı. Zira, mücbir sebepler dışında, başvuruda gecikilen süre, işsizlik ödeneği almaya hak kazanılan süreden düşülüyor. Örneğin, sekiz ay süreyle işsizlik ödeneği alma hakkı bulunan kişi, başvurusunu iki ay geciktirdiğinde işsizlik ödeneği alacağı süre altı aya düşüyor.  

KİM NE KADAR İŞSİZLİK ÖDENEĞİ ALACAK?
Son üç yıl içinde;
600 gün (20 ay) işsizlik sigortası primi ödeyenlere 180 gün (6 ay),
900 gün (30 ay) işsizlik sigortası primi ödeyenlere 240 gün (8 ay),
1080 gün (36 ay) işsizlik sigortası primi ödeyenlere 300 gün (10 ay),
süre ile işsizlik ödeneği veriliyor.
Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde 40'ı kadar oluyor. Ancak işsizlik ödeneği miktarı asgari ücretin brüt tutarının yüzde 80'ini aşamıyor. Bugünkü asgari ücrete göre aylık işsizlik ödeneği en az 266 TL, en fazla 532 TL oluyor.
İşsizlik ödeneği her ayın sonunda aylık olarak işsizin kendisine ödeniyor. İlk işsizlik ödeneği ödemesinin ise ödeneğe hak kazanılan tarihi izleyen ayın sonuna kadar yapılması gerekiyor.
İşsizlik ödeneğinden damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesinti yapılamıyor. Nafaka borçları dışında haciz veya başkasına devir ve temlik edilemiyor.

ÖDENEK ALIRKEN İŞE BAŞLANMASI
İşsizlik ödeneğinden yararlanma süresini doldurmadan tekrar işe girilmesi halinde, işsizlik ödeneği kesiliyor. İşsizlik ödeneğinden yararlanmak için gerekli olan şartları sağlamadan yeniden işsiz kalınması halinde, daha önce hak edilen ancak yeniden işe girildiği için yararlanılamayan işsizlik ödeneği süresini dolduruncaya kadar işsizlik ödeneği almaya devam ediliyor. İşsizlik ödeneğine hak kazanmak suretiyle yeniden işsiz kalınması halinde ise sadece yeni hak sahipliğinden doğan süre kadar işsizlik ödeneği ödeniyor.

HAK DÜŞÜRÜCÜ NEDENLER
İşsizlik ödeneğinin alındığı süreç içinde uyulması gerek bazı koşullar var. Aksi halde işsizlik ödeneği kesiliyor. İşsizlik aylığı almakta iken;

l Türkiye İş Kurumu tarafından teklif edilen, mesleğine uygun ve son çalışılan işin ücret ve çalışma koşullarına yakın ve ikamet edilen yerin belediye mücavir alan sınırları içinde bir işin haklı bir nedene dayanmaksızın reddedilmesi,

l İşsizlik ödeneği alınan sürede gelir getirici bir işte çalışıldığının veya her hangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı alındığının tespit edilmesi,

l Türkiye İş Kurumu tarafından önerilen meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitiminin haklı bir neden göstermeden reddedilmesi veya kabul edilmesine rağmen devam edilmemesi,

l Haklı bir nedene dayanmaksızın Türkiye İş Kurumu tarafından yapılan çağrıların zamanında yanıtlanmaması, istenilen bilgi ve belgelerin öngörülen süre içinde vermemesi, halinde işsizlik ödeneği kesiliyor.

Tüketici kredisinde sigorta şirketi  dayatması sona erdi
Bireysel kredilerle bağlantılı sigortaların, kredi kullandıran kuruluşlarca belirlenen sigorta şirketine yaptırılması dayatması dün itibarıyla tarih oldu... Tüketiciler artık kullandığı tüketici kredisine bağlı zorunlu ve ihtiyari sigortayı dilediği sigorta şirketine yaptırabilecek...
17 Ocak 2009 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan ve 1 Şubat 2009 tarihinden itibaren yürürlüğe giren 'Bireysel Kredilerle Bağlantılı Sigorta Uygulamaları Yönetmeliği'ne göre, bireysel kredi kullandıran kuruluşlar, tüketicinin sigorta şirketini seçme hakkını sınırlandıramayacak. Sigorta sözleşmesine veya kredi sözleşmesine sigortanın belirli bir sigorta şirketine yaptırılmasına ilişkin konan her türlü şart hükümsüz sayılacak...
Kredi kuruluşu, sigortanın kendisi veya başka bir sigorta aracısı tarafından yaptırılabileceği hususunda kredi kullananı bilgilendirecek. Kredi kullanan kişinin başka bir sigorta şirketi veya sigorta aracısı yoluyla yaptırdığı ve talep edilen teminatları kapsayan sigorta poliçesini kabul etmek zorunda olacak...
Zorunlu ve ihtiyari sigortalarda, kredi süresi içerisinde yenileme sorumluluğu kredi kullanana, yenilemeye ilişkin bildirim yapma ve bilgilendirme sorumluluğu ise kredi kuruluşuna ait olacak...

TAŞLAMA
Avrupa Birliği (AB), bor madenini 'kısırlık yaptığı' iddiasıyla 'Üremeye Olumsuz Etkili Toksik Madde' listesine almış. Bizimkiler de aksini ispatlamak için birtakım testlere başlamış. Biz bu konuya başka bir açıdan bakmayı tercih ediyoruz.
Dünyada bilinen bor rezervlerinin yüzde 70'i Türkiye'de. Başta uzay sanayi olmak üzere pek çok alanda kullanılıyor. Bor için 'geleceğin yakıtı' değerlendirmesi yapılıyor. O zaman aklımıza şu sorular geliyor:
BİR: Üremeye etkili toksik madde bize neden etki etmiyor? Maşallah bu konuda tavşanlara taş çıkartacak durumdayız.
İKİ: Bu liste olayı madenlerimizi ucuza kapatma operasyonunun altyapısı mı? Sonrasında, 'canım zaten zararlı madde, verelim gitsin' edebiyatı yapılırsa şaşırmayalım.

AKLINIZDA BULUNSUN
İş ilişkisi devam ederken  alınan ibraname
İŞ sözleşmesi devam ederken işçiden alınan ibraname geçersizdir. Yargıtay, iş ilişkisi devam ederken işçinin tamamen işverene bağımlı durumda olduğunu ve imzalamış olduğu ibranamenin iradesi dışında sayılması gerektiği görüşünde.

SORULAR VE CEVAPLAR
Askerlik borçlanması için yeniden  başvurmanız gerekiyor
03.11.1959 doğumluyum. 30.12.1980 tarihinde başlayan sigortalılığım, 30.12.1993 tarihinde sona erdi.
04.10.2000 tarihinde Bağ-Kur affından faydalanarak Bağ-Kur'a geçtim ve halen devam etmektedir. Askerden önce sigortalı olduğum için askerlik borçlanması yaparsam güne sayılır mı ve ne
zaman emekli olabilirim? Daha önce askerliği borçlandım, ancak bir taksit yatırıp, gerisini yatıramadım. Yeniden mi başvurmam gerekir?
Fetih Karakış
Askerlik borçlanması için yeniden başvurmanız gerekiyor. Borçlandığınız süre prim ödeme gün sayınıza ilave edilir. SSK prim günleriniz ve borçlandığınız askerlik süresi dahil 25 tam yıl (9000 gün) prim ödeme şartını yerine getirdiğinizde emekliliğe hak kazanırsınız.

Emeklilik planlamanızı  SSK'ya göre yapın
10.09.1966 doğumluyum.
01.04.1985'te SSK girişim olup, 48 günüm var. 08.04.2003'te Bağ-Kur'a kayıt oldum. 18 aylık askerliğimi borçlanmadım.  Buna göre Bağ-Kur'dan ne zaman, SSK'ya geçersem ne zaman emekli olurum? Uğur Erhan
Askerliğinizi borçlanır, son 3,5 yılı 4/a (SSK) kapsamında olmak üzere ara vermeksizin yedi yıl daha prim öderseniz, 5225 prim günü ile yedi yıl sonra SSK'dan (devredilen) emekli olursunuz. Bağ-Kur'dan (devredilen) emekli olmanız için ise 9000 gün prim ödemiş olmanız gerekiyor. Bu da askerlik borçlanması hariç, yaklaşık 18 yıl daha prim ödemeniz demek.

Bağ-Kur'da mı kalayım SSK'ya mı geçeyim?
06.04.1963 doğumluyum.
15.07.1977 tarihinde sigortam başladı ve 3810 gün sigorta primim var. Daha sonra  15.03.1998 tarihinde şirket ortağı olarak Bağ-Kur'lu oldum, şirketi bu ay tasfiye ederek kapatıyorum. Emeklilik açısından Bağ-Kur'da mı kalmalıyım yoksa SSK'ya geçsem daha mı avantajlı olur benim için? Bu arada Bağ-Kur'a 8.000 TL prim borcum var. Ömer Şahin
4/a (SSK) kapsamında 1260 gün prim öderseniz, SSK'dan emekli olursunuz. Bağ-Kur'dan emekli olabilmek için SSK dahil prim gününüzü 9000 güne tamamlamanız gerekiyor. Bir de yaş şartınız var. Bu durumda SSK'ya geçmeniz sizin için daha avantajlı gözüküyor.
Bağ-Kur borcunuz 30.04.2008 itibariyle beş yılı aşan bir süreye ilişkin ise bu süreye ilişkin sigortalılığınızı durdurup, borçtan kurtulabilirsiniz. Borcunuz beş yıldan az süreye ilişkin ise ödemeniz gerekiyor.

(Kaynak: Akşam Gazetesi | 03.02.2009)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.