Kısa çalışma ödeneği isteyen işverenin elemanları işi tazminatla bırakabilir - Ziya Perver

Son günlerin güncel mevzusu 'kısa çalışma ödeneği'ni etraflıca ele alalım; zira bu konuda çok sayıda soru geliyor. Kısa çalışma ödeneği, hukukumuza 2003'te girmiş ve 2004 yılında ilk kez uygulanmaya başlanmıştı.
13 Ocak 2009'da Resmî Gazete'de yayımlanan Kısa Çalışma Ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre;

İşyerindeki üretim genel ekonomik kriz veya zorlayıcı sebeplerle, haftalık çalışma süreleri geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılmışsa.

İşyerinde faaliyet tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durmuşsa, işveren tarafından, bağlı olunan İşkur'a müracaat edilerek işçiler için ödenek talep edilir.

Talebi kabul edilen işveren;

İşçileri çalıştırmadığı süre boyunca ücret ödemez.

Gelir Vergisi yatırmaz.

SSK ve işsizlik sigortası primi kesilmez.

Kısa çalışma ödeneği süresince işçiler daha önceki aylık ücretleri ne olursa olsun en az 266, en fazla da 532 lira aylık işsizlik ödeneğini İşkur'dan alır. İşçinin İşkur'dan ödenek alabilmesi için;

Son üç yıl içinde en az 20 aylık yani 600 günlük çalışmasının olması,

Son 120 gündür bu işyerinde aralıksız çalışıyor olması gerekir.

İşveren 'kısa çalışma ödeneği'ni İşkur'dan talep eder

Genel ekonomik kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerinde kısa çalışma yapılmasını İşkur'dan talep eden işveren, işyerinde toplu iş sözleşmesi varsa sendikaya yazılı olarak durumu duyurur. İşyerinde toplu iş sözleşmesi yoksa işverenin bu talebinden işçinin haberi olmaz. Devlet ile işveren, işçiler hakkında karar verir.

İşverenin İşkur'a yapacağı talepte;

a) Genel ekonomik krizin veya zorlayıcı sebeplerin işyerine etkileri ile zorlayıcı sebebin ne olduğunu,

b) İşyerinin unvanını, adresini, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikayı, bakanlık bölge müdürlüğü ile sosyal güvenlik işyeri sicil numarasını,

c) Varsa iddiasını kanıtlayıcı somut belgeleri belirtmek zorundadır.

Talebi, iş müfettişi değerlendirir

Talebi şekil yönünden kabul edilen işverenin haklılığı konusunda, genel ekonomik kriz veya zorlayıcı sebeplerle yapılan başvuruların uygunluk tespiti Çalışma Bakanlığı iş müfettişleri tarafından ivedilikle yapılır. Talebin uygun bulunması halinde kısa çalışmanın başlama ve bitiş tarihleri ile hangi işçilerin ödenekten yararlandırılacağını belli eden listeye son şekli verilir. Bu liste bakanlık iş müfettişince düzenlenen rapor ekinde yazılı olarak İşkur'a gönderilir. İnceleme sonucu kurum tarafından işverene, işveren tarafından varsa toplu iş sözleşmesine taraf işçi sendikasına ve işyerinde yazılı olarak ilan edilmek suretiyle işçilere bildirilir.

Tüm ülke için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı karar verebilir

Normal prosedürde talebi müfettişler kabul eder ama genel ekonomik krizin varlığını, işçi ve işveren sendikaları konfederasyonlarının iddia etmesi veya bu yönde kuvvetli emarenin bulunması halinde, Çalışma ve Sosyal Güvenlik bakanı krizin var olduğu kararını ilan edebilir. Bakan kriz kararı vermişse kısa çalışma ödeneği için başvuran işverenlerin;

- Nakit darlığı,

-Ödeme güçlüğü,

- Pazar daralması,

Stok artışı gibi sebeplere dayalı olarak yaptığı başvurular işyerinde üretim durmasa, yani genel ekonomik kriz ile zorlayıcı sebeplerle bağdaşmayan durumlarda dahi kabul edilir. Aksi halde reddedilir. İşte son günlerde çalışma bakanının işçi-işveren sendikalarının konfederasyon başkanlarını toplayıp birlikte karar aldırmaya çalışmasının sebebi bu olabilir. Tersinden gidersek, bakan krizin varlığını ilan etmezse bu kere yukarıda sayılan sebeplerle yapılan başvurular, İşkur tarafından incelemeye bile gerek görülmeden reddedilir.

Son kararı

işçi verecek

İşyerinde kısa çalışma uygulamasının ilanını duyan işçinin önünde iki seçenek var. Ya bunu kabul edip şartları varsa İşkur'a müracaat edecek veya kabul etmeyip iş akdini 4857 (veya 5953- 854) sayılı iş kanunları gereğince haklı sebeple feshedecektir.

Zira, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 24. maddesine göre işyerinde bir haftadan fazla süre işveren işçiye iş verememiş (yani ücret verememiş) ise işçinin haklı sebeple iş akdini feshetme hakkı doğmaktadır. Ancak, burada işçinin karar vermesi için en fazla 6 işgünü vardır. (bkz 4857/md 26).

İşçi, kısa çalışma ödeneği ilanından itibaren 6 işgünü içinde işverene iş akdini haklı sebeple feshettiğini ve tazminatı ile diğer alacaklarını derhal nakden ve defaten ödemesi için ihtar verebilir.

İşçi iş akdini feshetmez ve ödeneği kabul etmeye karar verirse;

İşçinin kısa çalışmanın başladığı tarihte, İşsizlik Sigortası Kanunu'nun 50. maddesine göre çalışma süreleri ve işsizlik sigortası primi ödeme gün sayısı bakımından işsizlik ödeneğine hak kazanmış olması ön şartıyla;

30 gün içinde İşkur'dan ödenek talebinde bulunması gerekmektedir.

En fazla üç ay süresince verilen ödenekten sonra işyeri krizden çıkamaz ve işveren, işçilerini işten çıkarırsa, bu kere işten çıkarılan işçi, alması gereken işsizlik ödeneğini 3 ay eksik alır. Çünkü, kısa çalışma ödeneği olarak aldığı 3 ay, işsizlik ödeneği süresinden düşülür.

Kısa çalışma ödeneği almayı kabul eden işçi daha sonra başka bir yerde iş bulup işyerinden ayrıldığı takdirde hem bu ödeneği kesilir hem de işçi istifaen ayrıldığı için kıdem tazminatını yakmış olur.

NOT: Kısa çalışma ödeneği süresinin 6 aya, alt sınırının 400 ve üst sınırının 800 liraya çıkarılması konusunda temenni kararı alınmış olup, konu TBMM tarafından kanunlaştırılabilirse geçerli hale gelecektir.

(Kaynak: Zaman Gazetesi | 31.01.2009)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.