Yurtdışındaki paralar nasıl getirilecek? / Ahmet Yavuz

Ancak tebliğ ve genelgeler yayınlanmadan da akla takılan bazı soruları cevaplamak mümkün. Şimdilik belli başlı soruları, belki haftaya da sizlerden gelen soruları cevaplamaya çalışacağım.

1- Neler 'varlık affı' kapsamına giriyor?

Kanun gerçek ve tüzel kişilere ait olup yurtdışında bulunan para, döviz, altın, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarını Türkiye'ye çekip ekonomiye kazandırmayı hedefliyor. Yurtdışındaki taşınmazların kayda alınması ve yurtiçinde bulunan ancak işletmelerin öz kaynakları içinde yer almayan varlıkların sermayeye ilâve edilmesini teşvik ediyor. Böylece işletmelerin sermaye yapılarının güçlendirilmesi sağlanmak isteniyor.

2- Yurtdışında elde edilen kazançlar da af kapsamına dahil mi?

Evet. Tam mükellefiyete tabi kişi ve şirketlerin 30 Nisan 2009'a kadar elde ettikleri kazançları da dahil; kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan kurumların iştirak hisselerinin satışından doğan kazançları, Türkiye'de bulunmayan kurumlardan elde ettikleri iştirak kazançları, dışarıda bulunan işyeri veya daimi temsilcisi aracılığıyla elde ettikleri kazançlar; kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 31 Mayıs 2009'a kadar Türkiye'ye transfer edilmiş olması kaydıyla Gelir ve Kurumlar Vergisi'nden müstesna tutulacak.

3- Yurtdışından getirilecek paralar için nereye müracaat edilecek?

Yurtdışından getirilecek paralar (kanunun kasımda Resmi Gazete'de yayımlanacağını kabul edersek) şubat sonuna kadar bankaya bildirilmeli veya vergi dairelerine beyan edilmeli. Beyandan itibaren 1 ay içinde de paranın getirilmesi gerekiyor. Bir dilekçe ile 'bu kanun kapsamında şu kadar para getireceğim' diye müracaat etmek yeterli. Varlıkların yurtiçinde olması fakat işletme aktiflerinde görünmemesi halinde beyan vergi dairelerine yapılacak. Dışarıdaki paraların işletme defterine kaydı mecbur tutulmazken, içeridekilerin defterlere kaydedilmesi gerekecek.

4- Müracaatlar ne zaman başlayacak ve kadar süre tanınacak?

Kanun yürürlüğe girdikten sonra bildirimde bulunulabilecek. Kanun yayımlandıktan sonraki üç ay içinde bildirim veya beyanda bulunmak ve beyandan itibaren bir ay içinde paraları getirmek düzenlemeden faydalanmak için yeterli. Ayrıca bu üç aylık sürede, parayı getirip hem bildirimi hem de aktarımı aynı anda yapmak mümkün. Yani önceden bildirim yapmadan da para getirilebilir.

5- Paralar nasıl getirilecek?

Paraların getiriliş şekli önemli değil. Bavulla da getirilebilir, banka hesabıyla da aktarılabilir. Ancak para veya varlıkların 1 Ekim itibarıyla yurtdışında bulunduğu kanaat verici belgeyle ispatlanmalı. Kanaat verici belgeden maksat; devlet güvencesinde tutulan kayıt ve siciller, banka, banker, aracı kurumlar ve benzeri mali kurumlar ile posta idaresi, noter gibi kuruluşların kayıt ve belgeleridir. Ayrıca Vergi Usul Kanunu'na göre tutulması gereken fatura, serbest meslek makbuzu gibi belgeler ile bilgi değişiminde bulunulan yabancı ülkelerde yetkili makamlardan alınarak Türk elçilik ya da konsoloslukları tarafından tasdik olunan belgeler de paranın yurtdışında bulunduğunu ispatlamak için kullanılabilecek.

6- Ne kadar vergi ödenecek?

Yurtdışından getirilecek varlıkların değeri üzerinden yüzde 2, içerideki kayıt dışı varlıkların değeri üzerinden yüzde 5 oranında vergi hesaplanacak ve bu vergi, tarhiyatın yapıldığı ayı izleyen ayın sonuna kadar ödenecek.

7- Yurtiçinde bulunan fakat işletmenin öz kaynakları arasında yer almayan paralarda işlem nasıl olacak?

Gelir veya Kurumlar Vergisi mükellefleri, Türkiye'de sahip oldukları ancak 1 Ekim itibarıyla işletmenin öz kaynakları arasında yer almayan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazları, kısacası yastık altındaki paraları şubat sonuna kadar vergi dairesine beyan edebilir. Bilanço esasına göre defter tutan mükellef, taşınmaz dışındaki varlıklarını banka ve aracı kurumlardaki hesaplara yatırarak defterlerine kaydedecek. Bu varlıklar için kanunî defterlerde özel fon hesabı açılacak. Bu hesap, sermayenin parçası kabul edilecek ve beyan tarihinden itibaren altı ay içinde sermayeye ilave edilecek. Serbest meslek kazanç defteri ile işletme hesabı esasına göre defter tutanlar, kıymetleri defterlerinde ayrıca göstermek zorunda. Defter tutmak mecburiyeti bulunmayan Gelir Vergisi mükellefleri, taşınmazlar dışındaki varlıklarına ait tutarları bankadaki hesaba yatıracaklar. Vergi dairelerine beyan edilen bu varlıkların değeri üzerinden yüzde 5 vergi tarh edilecek. Bu vergi, tarhiyatın yapıldığı ayı izleyen ayın sonuna kadar ödenecek.

8- Beyan edilecek varlıklarla ilgili soruşturma veya vergi incelemesi yapılacak mı?

Kanun kapsamında beyan edilen varlıklar sebebiyle 2008'den önceki dönemlere ilişkin vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılamayacak. Yani geçmiş yıllardaki faiz, kira gelirleri vs. sorgulanmayacak. Ancak, başka sebeplerle bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra başlayan 2008 yılı öncesindeki dönemlere ilişkin vergi incelemeleri sonucu Gelir, Kurumlar Vergisi ve KDV yönünden tespit edilen matrah farkından, beyan edilen tutarlar mahsup edilerek tarhiyat yapılacak. Mesela bir mükellef kanun kapsamında yurtdışından 200 bin YTL getirse 4 bin yeni lira vergi ödeyecek. Bu durumda mükellef 2003-2007 yılları için herhangi bir sebeple inceleme geçirirse, bulunacak matrah farkından 200 bin yeni lirayı mahsup etme imkânına kavuşacak. Yani incelemede 250 bin yeni lira matrah farkı bulunsa bu matrah farkının yalnızca 50 bin yeni lirası için vergi ve ceza ödeyecek. Beyan ettiği ve 4 bin yeni lira ödediği 200 bin yeni lira için yüzde 40 civarındaki Gelir veya Kurumlar Vergisi ile KDV hesaplanmayacak. Bu vergi üzerinden de ceza kesilmeyecek. Getirilen paranın diğer kanunlar açısından soruşturulması ise söz konusu olabilecek.

9- Beyan edildiği halde getirilmeyen varlıklar için ceza uygulaması var mı?

Beyan edilip kayda girmeyen varlıklar için doğrudan cezai müeyyide öngörülmüyor. Ancak artık varlığı öğrenilen bu varlıklar için inceleme yapılabilecek. Beyan edildiği halde, yurtdışında bulunduğu kanaat verici belge ile ispatlanamayan varlıklar için inceleme yolu açık. Ayrıca beyan yapıldıktan sonra bir ay içinde getirilmeyen varlıklar için inceleme yapılabilecek. Türkiye'deki varlıklar da beyanda bulunulduğu halde bankaya yatırılmaz, bilanço esasına göre defter tutan mükellefler süresi içinde sermaye artırımında bulunmazsa varlıklarla ilgili inceleme yapılabilecek.