İşyerinizin NACE Kodu Doğru Mu?

NACE kodu, işyerlerinin ekonomik faaliyetlerini sınıflandıran ve birçok resmi süreçte kullanılan temel bir tanımlayıcıdır. Doğru NACE koduna sahip olmak, işverenlerin çeşitli yükümlülüklerini yerine getirmesinde önem taşımaktadır. Sosyal güvenlik primlerinden iş sağlığı ve güvenliği düzenlemelerine kadar pek çok konuda belirleyici olan bu kodun hatalı olması, işverenler için ciddi maliyetler ve hukuki riskler doğurabilmektedir.

NACE kodunun anlamı ve önemi

NACE kodu, “Statistical Classification of Economic Activities in the European Community” ifadesinin kısaltmasıdır ve Avrupa Birliği tarafından ekonomik faaliyetlerin sınıflandırılması amacıyla geliştirilmiştir. Türkiye’de de Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından benimsenmiş ve işyerlerinin sektör bazlı tanımlanmasında kullanılmaktadır.

Her işyerine, yürüttüğü ekonomik faaliyeti en iyi şekilde tanımlayan altı haneli bir NACE kodu verilmektedir.

Örneğin:

41.20.01- İkamet amaçlı olmayan binaların inşaatı

55.10.02-Otel vb. konaklama yerlerinin faaliyetleri

25.11.08-Metalden prefabrik yapı imalatı

Bu kodlar, işletmelerin faaliyet alanlarının belirlenmesini sağlamakta ve çeşitli yasal düzenlemelere uyum sağlanmasında önemli rol oynamaktadır.

NACE kodu, işyerinin;

-Vergi yükümlülükleri ve teşviklerini belirlemede,

-Sosyal güvenlik primleri ve iş kazası risk oranlarını hesaplamada,

-İş sağlığı ve güvenliği önlemlerini tespit etmede,

-Devlet desteklerinden faydalanmada,

-İhale süreçlerinde ve işyeri ruhsatlandırmalarında önemli bir etkendir.

 

Bu nedenle, işletmelerin faaliyet alanlarını doğru şekilde tanımlayan bir NACE koduna sahip olması önemlidir.

NACE Kodu ne amaçla kullanılır?

NACE kodunun temel kullanım amaçları aşağıda genel olarak belirtilmiştir.

a- İşletmenin ekonomik faaliyetini belirleme

NACE kodu, işletmelerin yürüttüğü ekonomik faaliyetleri sınıflandırarak, resmi istatistiklerde doğru kategorize edilmesini sağlayarak, devletin ve uluslararası kuruluşların sektörel analiz ve karşılaştırma yapabilmesine imkân sağlamaktadır.

b- Vergi ve SGK primlerinin hesaplanması

İşyerlerinin vergi yükümlülükleri ve SGK prim oranları, faaliyet alanlarına göre değişebilmektedir.

Örneğin, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda 1 Eylül 2013 tarihinden önceki dönemde kısa vadeli sigorta kolları (iş kazası, meslek hastalığı, hastalık, analık) prim oranı, sabit rakam olmayıp işyerinde yapılan işin iş kazası ve meslek hastalığı bakımından gösterdiği tehlikenin ağırlığına göre %1-6,5 arasında olmak üzere, işyeri bildirgesinde belirtilen faaliyet konusuna (işkolu koduna) bakılarak çok tehlikeli işyerlerinin  prim oranları daha yüksek belirlenmekteydi.

Diğer taraftan, 7538 sayılı kanun ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık kapsamında yapılan düzenleme ile özel sektör işverenlerinin SGK’ya ödeyecekleri uzun vadeli sigorta primi üzerinden sağlanan 5 puanlık indirim 01.02.2025 tarihinden itibaren 4 puan olarak uygulanacaktır. Ancak işyerinin imalat sektöründe faaliyet göstermesi halinde (NACE koduna göre belirlenecek) 31 Aralık 2026 tarihine kadar 5 puan olarak uygulanmaya devam edilecektir.

Dolayısıyla, işyerinin NACE kodunun doğru belirlenmiş olması söz konusu prim indiriminden eksik veya fazla yararlanma riskini ortadan kaldıracaktır.

c- İş sağlığı ve güvenliği düzenlemeleri

30 Haziran 2012 tarihinde yürürlüğe giren 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili pek çok yükümlülük getirilmiş ve yükümlülükler bakımından da işyerleri “az tehlikeli”, “tehlikeli” ve “çok tehlikeli” şeklinde sınıflandırılmıştır.

Tehlike sınıfları ise işyerinin NACE kodu dikkate alınarak belirlenmektedir. Örneğin, madencilik sektörü yüksek risk grubuna girerken, bir yazılım firması düşük risk grubuna dahildir.

Dolayısıyla, işyerlerinin doğru NACE koduna sahip olması, hem işçi sağlığını korumak hem de işverenin yükümlülüklerini doğru yerine getirmesi açısından önem taşımaktadır.

d- Kamu teşvik ve destekleri

Bazı sektörler, devlet tarafından teşvik edilmektedir. Örneğin, Ar-Ge ve inovasyon odaklı firmalar belirli vergi indirimlerinden faydalanabilmekte, yine zaman zaman SGK istihdam teşvikleri bakımından bazı sektörler (örneğin, bilişim, imalat gibi) daha fazla desteklenebilmektedir. Dolayısıyla, işyerinin NACE kodunun hatalı olması durumunda söz konusu teşvik ve desteklerden yararlanamama ya da yanlış-yersiz yararlanma durumuyla karşı karşıya kalınabilecektir.

NACE Kodunun doğruluğu nasıl kontrol edilebilir?

NACE kodunun doğruluğu aşağıdaki adımlar izlenerek kontrol edilebilir.

1- Vergi Levhasının kontrol edilmesi: Vergi levhanızda yazılı olan faaliyet kodu, sizin resmi olarak tanımlanmış NACE kodunuzdur. Bu kodun faaliyet alanınıza uygun olup olmadığını sorgulayın. 

2- SGK işyeri tescil belgesinin incelenmesi: SGK’da tescil edilmiş işyeri dosyanızda hangi NACE kodunun kayıtlı olduğunu öğrenin.

3- TÜİK, TOBB, Ticaret Sicili kayıtlarının kontrol edilmesi: Faaliyet belgenizdeki yer alan kodun faaliyet alanınıza uygun olup olmadığını teyit edin.

4- İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre belirlenmiş tehlike sınıfının kontrol edilmesi: İSG-Katip sisteminde yer alan kodun işyerinde yürütülen asıl iş dikkate alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın tehlike sınıfları listesinde doğru kategoride olup olmadığınızı kontrol edin.

SGK, işyeri NACE kodunu nasıl belirler?

SGK’nın 2014/Ocak ayından itibaren geçtiği uygulamaya göre, işyerinin NACE kodunun ne olduğu, hangi tehlike sınıfına girdiği işverenler tarafından İşyeri Bildirgesi ekinde verilen Vergi Levhasındaki NACE kodu dikkate alınarak belirlenmekte ve işverene tebliğ edilmektedir.

Dolayısıyla, gerek 2014/Ocak ayından itibaren tescil edilen, gerekse daha önceki tarihlerde tescil edilmiş olan işyerleri için SGK tarafından belirlenmiş olan NACE kodu ve tehlike sınıfının, işyerinde yapılan asıl işin niteliğine uygun olup olmadığının kontrol edilmesi ve herhangi bir hata varsa SGK’ya itiraz edilmesi gerekmektedir.

Hatalı olan SGK işyeri NACE kodu nasıl düzeltilir?

İşyerine SGK tarafından belirlenmiş NACE kodu ve tehlike sınıfı işyerinde yapılan asıl işin niteliğine uygun değilse aşağıda belirtilen prosedürün izlenerek itiraz edilip, düzeltilmesi gerekmektedir.

a- İşverenin vergi mükellefiyetinin bulunması durumunda;

-İşverenin vergi mükellefiyeti varsa ve e-Vergi Levhasında kayıtlı işyeri adresi ile SGK’da tescilli işyeri adresi aynı ise, bir dilekçe ekinde vergi levhasının SGK’ya verilerek, vergi levhasında yazılı olan NACE koduna göre gerekli düzeltme işleminin yapılmasının istenmesi gerekmektedir.

-İşverenin vergi mükellefiyeti olmasına rağmen, e-Vergi Levhasında kayıtlı işyeri adresi ile SGK’da tescilli işyeri adresi farklı ise, bu durumda öncelikle işveren tarafından işyerinin bağlı olduğu vergi dairesinden NACE kodunu gösterir resmi yazı/belge (örneğin vergi yoklama tutanağı) alınıp, bir dilekçe ekinde bu resmi yazı/belgenin SGK’ya verilerek, resmi yazı/belgede yazılı olan NACE koduna göre gerekli düzeltme işleminin yapılmasının istenmesi gerekmektedir.

b- İşverenin vergi mükellefiyetinin bulunmaması durumunda;

İşverenin vergi mükellefiyetinin bulunmaması (“e-vergi levhası” ekranında kaydı bulunmayan) durumunda, bir dilekçe ile işyerinde yapılan asıl işin niteliği açıklanarak ekinde varsa işyeri açma ve çalışma ruhsatı, sözleşme, tutanak vb. sunulmak suretiyle yine SGK’ya itiraz edilmesi gerekmektedir.

SGK bu durumda, işverenin itiraz dilekçesinde belirttiği açıklamalar ve işyeri dosyasında yer alan işyeri bildirgesi, denetim raporu, tutanak, resmi yazı v.b. belgelere bakarak İşkolu Kodu İtiraz Komisyonunca NACE kodunu belirlemekte ve alınan karar doğrultusunda gerekli düzeltme işlemlerini yapmaktadır.

NACE kodunun Komisyonca belirlenememesi halinde ise, NACE kodunun tespiti amacıyla durum Sosyal Güvenlik Denetmenlerine intikal ettirilmekte ve denetim raporu sonucuna göre gerekli işlemler yapılmaktadır.

Sonuç olarak; NACE kodunun doğru olması, işverenler için hem maliyetleri optimize etmek hem de hukuki risklerden kaçınmak açısından önemli olup, NACE kodunun yanlış olması, sosyal güvenlik primlerinden iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine kadar birçok konuda olumsuz sonuçlar doğuracağından, işletmelerin NACE kodlarını düzenli olarak kontrol etmesi ve hatalı durumlarda düzeltilmesi için gerekli adımları atması gerekmektedir.

(Kaynak: Celal Özcan / Ekonomim.com | 21.02.2025)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.