Asgari İşsizlik Maaşı da Yeni Asgari Ücrete Göre Artırılmalı!

İşsizlik Sigortası Kanunu uyarınca işsizlik ödeneğine hak kazanmış sigortalılara son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazançlarının %40’ı üzerinden işsizlik maaşı ödenmektedir. Ancak bu şekilde hesaplanan işsizlik maaşının aylık miktarı, asgari ücretin brüt tutarının %80’ini geçememektedir.

Kanunda yer alan bu kurallar çerçevesinde işsizlik maaşları % 80’lik üst sınıra takılarak asgari ücretin % 80’i üzerinden bağlanmış vatandaşların işsizlik maaşları, yeniden belirlenen asgari ücret artışına paralel olarak artırılmaktadır. Buna karşın işsizlik maaşları asgari ücretin % 40’ı üzerinden bağlanmış vatandaşlar da dahil olmak üzere % 80’lik üst sınıra takılmamış, başka bir ifadeyle asgari ücretin %80’inin altında işsizlik maaşı bağlanmış vatandaşlar yönünden, asgari ücret artışı işsizlik maaşlarına tesir etmemekte ve işsizlik maaşlarında herhangi bir artış meydana getirmemektedir.

Örneğin asgari ücret karşılığı (20 002,50 TL karşılığı) çalışmakta iken 2024/Kasım ayında iş akdi feshedilen ve 10 ay süreyle işsizlik maaşı bağlanan bir sigortalının aylık işsizlik maaşı;

20.002,50 X 40 / 100 = 8.001,00

8.001,00 X 0,00759= 60,73 Damga vergisi

8.001,00 – 60,73 = 7.940,27 TL’dir.

2025 yılında asgari ücret artışı sonrasında her ne kadar en düşük işsizlik maaşı;

26.005,50 X 40/100 = 10.402,20

10.402,20 X 0.00759 = 78,95

10.402,20 – 78,95 = 10.323,25 TL olsa da örneğimizdeki vatandaşın işsizlik maaşı asgari ücrette meydana gelen artışa rağmen mevcut yasal düzenlemeler çerçevesinde asgari ücret artışından etkilenmeyecektir. Haliyle bu vatandaşın işsizlik maaşı 2025/Ocak ve sonrasında da 7.940,27 TL olarak ödenmeye devam edecektir.

***

Buna karşın son dört aylık kazanç ortalaması brüt 50.000,00 TL olan ve 2024/Kasım ayında iş akdi feshedilen vatandaşın %80’lik üst sınıra takılması nedeniyle, 2024 yılı itibariyle 20.002,50 X 80 /100 = 16.002,00 TL’den damga vergisi kesintisi yapılarak bağlanan 15.880,54 TL tutarındaki işsizlik maaşı, 2025/Ocak ayından itibaren 50.000 X 40/100= 20.000,00 TL den damga vergisi kesilerek 19.848,20 TL’ ye yükseltilecektir. Başka bir anlatımla bu vatandaşın işsizlik maaşı 2025/Ocak ve sonrasında 19.848,20 - 15.880,54 = 3.967,66 TL artacaktır.

% 80’lik üst sınırın altında işsizlik maaşı bağlanmış vatandaşlar yönünden yaşanan bu durum yalnızca 2024 yılında işsizlik maaşı bağlananlar yönünden yaşanmayıp, 2025/Ocak ila Mart aylarında işsizlik maaşına hak kazanan vatandaşlar da son dört aylık kazanç ortalaması esas alınarak işsizlik maaşı hesaplandığından benzer şekilde bu uygulamadan olumsuz yönde etkilenmektedir.

Hatta 2023 yılı ve öncesinde asgari ücretin % 80’in altında işsizlik maaşı bağlanmış, ancak yeniden çalışmaya başlamaları nedeniyle işsizlik maaşı kesilmiş vatandaşların, yeni bir işsizlik maaşına hak kazanmadan işten ayrılmaları durumunda, her ne kadar kalan sürelere ilişkin işsizlik maaşlarını almaları mümkün olsa da alacakları işsizlik maaşının tutarında yeni asgari ücrete göre bir güncelleme de yapılmamaktadır.

SGK’daki rapor parasına benzer uygulama, işsizlik maaşında da yapılmalı!

İşsizlik ödeneğine hak kazanma şartları ile işsizlik ödeneğinden yararlanan vatandaşlara ödenen işsizlik maaşlarının yetersiz olduğu yıllardır dile getirilmektedir.

Bu düşüncelere katılmamak elbette ki mümkün değil, işsizlik maaşlarında kuşkusuz değişikliklere ihtiyaç var.

Hele hele işsizlik maaşları % 80’lik üst sınıra takılan vatandaşların maaşları yeniden belirlenen asgari ücrete göre güncellenirken, 2024 yılında asgariden işsizlik maaşı alan vatandaşların işsizlik maaşlarının 2025 yılı için belirlenen asgari ücrete göre güncellenmeyip, 7.940,27 TL den ödenmeye devam edilmesinin makul bir açıklaması olamaz sanırım.

Sosyal güvenlik mevzuatına göre istirahatli sigortalılara ödenen geçici iş göremezlik ödeneklerinde (rapor parası ödemelerinde) her ne kadar son on iki aylık kazançlarının ortalaması esas alınsa da istirahatli sigortalıya ödenecek geçici iş göremezlik ödeneğine esas günlük kazanç miktarı yeniden tespit edilen asgari ücretin altında kalıyorsa, geçici iş göremezlik ödenekleri yeniden belirlenen günlük asgari ücrete çıkartılmaktadır.

Haliyle istirahatli olan sigortalılara geçici iş göremezlik ödeneği verilerek istirahatli oldukları süre zarfındaki gelir kayıplarının önüne geçilmesi, işsizlik maaşı alan vatandaşların ve aile bireylerinin ise işsiz kaldıkları 6-8 veya 10 aylık süre zarfında geçimini sürdürebilmelerinin hedeflendiği dikkate alındığında, en azından sosyal güvenlik mevzuatında yer alan uygulamanın benzeri işsizlik maaşı için de yapılabilir, yapılmalı da!

İşsizlik Sigortası Kanununun 50/1. fıkrasında yer alan “Bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, 4857 sayılı İş Kanununun 39 uncu maddesine göre onaltı yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde seksenini geçemez.” İbaresi “Bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde kırkından az, yüzde sekseninden fazla olamaz.” şeklinde değiştirilirse asgariden veya % 80’lik sınırın altında işsizlik maaşı alan vatandaşlar yönünden yaşanan sorun bir nebze de olsa giderilmiş olacaktır.

(Kaynak: Eyüp Sabri Demirci / Karar.com | 24.01.2025)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.