Şirketler Sene Sonu Enflasyon Düzeltmesine Hazır Mı?

Taslak Tebliğ Yayımlandı…

Enflasyon ne ki muhasebesi o olsun?

Çocukluk yılları Özal’lı dönemler enflasyon  hep canavar olarak sıfatlanırdı. Büyüdükçe canavarın pek de büyük bir şey olmadığını anlıyoruz. Son yıllarımız hele siz canavarı asıl şimdi görün der gibi…

Tarihte 1. Dünya Savaşı yilları %250’leri görmüş, eksi enflasyon deyince Japonya örneği verilirdi. Fiyatlar hep düşüyor, azı karar çoğu zarar deyip geçelim…

Yüksek enflasyon olunca şirketler için bir can simiti muhasebesi ve düzeltmesinin varlığı vergi mevzuatında yerini almıştır. En son 2003-2004yıllarında uygulandı.

Geçen sene 2021, 2022 yilları ve 2023 geçi vergi dönemlerinde uygulamayalım 2023 yıl sonuna erteleyelim denildi.

Öyle ise şunun şuracığında 2,5 aylık bir süre varken niye bu ilgisizlik. Son dakika uzatması da olmayacak. Gelin biz bugün bu konuya bir giriş yapmış olalım.

Vergi kanunlarında bir çok düzenleme için istenen koşullar burda da geçerli;

“Kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri malî tablolarını enflasyon düzeltmesine tâbi tutacaklardır.”

demek bir tercih değil zorunluluk var.

Kimler Uygulayamaz?

Defter kayıtlarını döviz ile tutmalarına izin verilen mükellefler ise enflasyon düzeltmesi yapamazlar.

Hangi Mali Tablolar Düzeltilecek?

Mükellefler mali tablolardan sadece bilançolarını  enflasyon düzeltmesine tabi tutacaklar.

31/12/2023 tarihli bilanço ile düzeltme şartlarının devam etmesi halinde izleyen geçici vergi ve hesap dönemleri sonu bilançolarını düzeltme işlemine tabi tutacaklardır.

Bilanço’daki Hangi Kıymetler Düzeltilecek?

Enflasyona bağlı olarak satın alma gücü anlamında mali tablolarda yer alan kıymetler iki gruba ayrılır:

1.Parasal Kıymetler: Ulusal para değerindeki değişmeler karşısında nominal değerleri aynı kalan ancak satın alma güçleri fiyat hareketlerine göre ters yönde değişen kıymetlerdir.

Kasa, Banka, Alacaklar, Borçlar, Avanslar, KDV Hesapları, Krediler, Ödenen Vergiler vb. sayılabilir.

2.Parasal Olmayan Kıymetler: Ulusal para değerindeki değişmelere rağmen satın alma güçleri değişmeyen kıymetlerdir.

Stoklar, Arsa ve Araziler, Makina ve Tesisatlar, Taşıtlar, Diğer Duran Varlıklar ve Sabit Kıymetler ile Öz Sermaye Hesapları sayılabilir.

Parasal kıymetler (parasal varlıklar ve parasal kaynaklar) enflasyon düzeltmesine tabi tutulmaz.

Zira bilançoda görünen parasal kıymete ait değer, bilanço tarihi itibarıyla o kıymetin satın alma gücünü de göstermektedir.

Ancak bilançoda görünen parasal olmayan kıymetlere ait değerler, bilanço tarihi itibarıyla bu kıymetlerin satın alma gücünü gösteren değerler olmadığından, bilançonun enflasyonun etkilerinden arındırılmasını  sağlamak anlamında enflasyon düzeltmesine tabi tutulurlar.

Düzeltme İşlemi Nasıl Yapılacak?

Tarihi maliyet tutarları ile kayıtlarda yer alan unsurları;  ilgili tarihi maliyet tarihinden günümüz tutarlarına getirmektir. Bunun içinde o tarihten bugüne kadar enflasyon endeksleri kullanılarak bir çarpma işlemi yapılır.

Söz konusu endeksler İstatistik Kurumu tarafından açıklandığı gibi mali idare tarafından da açıklanmaktadır. Yapılacak işlem her bir kıymet için ilgili endeks çarpanı ile tarihi tutarın  çarpılması ve güncel değerin bulunmasıdır.

Düzeltme işleminde aşağıdaki hususlar sırasıyla yerine getirilir:

Mali tabloda yer alan kıymetlerden hangilerinin parasal olmayan kıymet olduğu tespit edilir,

Tespit edilen parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarları bulunur,

Bulunan bu tutarlar ait oldukları düzeltme katsayılarıyla çarpılarak, parasal olmayan kıymetlerin düzeltilmiş tutarları hesaplanır.

Sonuç Hesaplarıyla Nasıl İlişkilendirilir?

2004 yılından başlamak üzere enflasyon düzeltmesi yapılır. Bu şekilde belirlenen geçmiş yıl kârı vergiye tâbi tutulmaz, geçmiş yıl zararı zarar olarak kabul edilmez.

Bu işlemlerden doğan pasif kalemlere ait enflasyon fark hesapları, herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde, bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin, bu dönemde vergiye tâbi tutulur.

Öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farkları düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebilir veya kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave edilebilir; bu işlemler kâr dağıtımı sayılmaz.

Bu esaslara göre 31.12.2023 tarihli mali tabloların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonrasında ortaya çıkacak kar yada zararın 2023 yılı kar/zararı ile ilişkilendirilmeyecektir.

Enflasyon şartları devam ettiği sürece 2024 yılında yapılacak benzer işlemlerden kaynaklanan kar zarar ise 2024 geçici vergi dönemleri dahil kar/zarar ile ilişkilendirilerek vergi matrahına doğrudan etki edecektir.

Dolayısıyla  2023 yılı için yapılacak düzeltme işlemleri vergi matrahını etkilemeyecektir.

Hali Hazırda Mevcut Enflasyon Düzeltme Yöntemleri Nelerdi?

Yeniden değerleme müessesesi yeniden vergi mevzuatımıza girdi. Biri tek seferlik hani af mahiyetinde %2 para(vergi) ödeyerek yapılan diğer seçenek ise sürekli yeniden değerleme uygulama yöntemi.

Peki, Şirketler Ne Yapsın Yöntem Konusunda?

Şimdi asıl bu yılsonu uygulaması zorunlu bir uygulama olduğu için mecbur uygulanacak. Diğer seçenekler için ise kendi vergi uzmanlarına danışacaklar.

Artısı eksisi ne ise orta bir yol bulacaklar. Şartı şurtu fazla olunca hani inşaat firmalarında yok aktifte yer alan ya da ticari stok sayılanlar, arsada yeniden değerleme olur olmaz tartışmaları hayli fazla olduğu için…

Son söz, şirket varlıkları satın aldığında varlıkların tutarını maliyet bedeli ile muhasebe kaydına aldığı için on yıl geçmiş taşınmazlar hala komik değerlerle mali tabloda yer alınca hesap kitap yapmak ekonomik ajanlar için de imkânları zorlayan bir hale bürünüyor.

Şirket kredi alacak zorlanıyor, yatırım yapacak veya ortak alacak hadi şirketin değeri mali tablo değeri mi gerçek değeri mi soruların ve sorunların sonu gelmiyor. Bu bağlamda enflasyon muhasebesi biraz nefeslendirecek…

(Kaynak: Abbas Coşar / Bodrum Gündem | 11.10.2023)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.