Dar mükellef ulaştırma kurumlarının vergilendirilmesi / Veysi Seviğ

Yabancı ulaştırma kurumlarının ülkemizde Vergi Usul Yasası'nda tanımı yapılan şekilde bir işyerinin veya daimi temsilcisinin bulunması ve bunlar aracılığıyla kazanç elde etmeleri halinde elde edilen gelir ticari kazanç olarak kabul edilmekte, buna karşılık söz konusu kazancın daimi temsilci veya bir işyeri bağlantısı dışında elde edilmesi halinde, söz konusu kazanç Kurumlar Vergisi Yasası'nın 3-e bendi kapsamında "Türkiye'de elde edilen diğer kazanç ve iratlar" olarak değerlendirilmektedir.

Genel ilke olarak, dar yükümlü kurumların niteliği itibariyle ticari kazanç olan ulaştırma işlerinden elde ettikleri kazançların Kurumlar Vergisi Yasası'nda yer alan hükümler doğrultusunda tam yükümlü kurum kazancının tespitine ilişkin hükümler çerçevesinde belirlenmesi gerekmektedir. Dolayısıyla Türkiye sınırları içerisinde ulaştırma faaliyetinde bulunan dar yükümlü kurum kazancının tam yükümlülükle ilgili düzenlemeler çerçevesinde vergilendirilmesi zorunlu olmaktadır.

Ancak kanuni ve iş merkezleri Türkiye dışında bulunan kurumların ulaştırma işlerinde elde ettikleri kurum kazancının gerçek ve safi tutarının belirlenmesi, işin niteliği dolayısıyla doğru olarak saptanamamaktadır. Bu tür kuruluşların ana merkezleri Türkiye dışında bulunduğundan, kurum safi kazancının Türkiye'ye isabet miktarının tespitinde zaman zaman bazı zorluklarla karşılaşması kaçınılmaz olmaktadır. Bu nedenle özel bir düzeleme ile Kurumlar Vergisi Yasası'nın 23'üncü maddesi gereği olarak yabancı ulaştırma kurumlarının vergiye tabi matrah olacak kurum kazancı, sağladıkları hasılata ortalama emsal oranlarının uygulanması suretiyle hesaplanmaktadır.

 

Buna bağlı olarak da Gelir Vergisi Yasası'nın 45'inci maddesi uyarınca dar mükellefiyete tabi olan gerçek kişilerin Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yaptıkları ulaştırma işlerinde elde ettikleri kazançlar Kurumlar Vergisi'ne tabi yabancı ulaştırma kurumlarının kazançlarının belirlenmesindeki ilkeler çerçevesinde hesaplanmaktadır.

Kurumlar Vergisi Yasası'nın 23'üncü maddesi gereği olarak dar yükümlü ulaştırma kurumlarının hasılatına uygulanacak ortalama emsal oranları;

a) Kara taşımacılığında yüzde 12

b) Deniz taşımacılığında yüzde 15

c) Hava taşımacılığında yüzde 5

olarak uygulanmaktadır.

 

Yasal düzenleme gereği olarak ticari ve arizi ticari kazançları dar mükellefiyet kapsamında vergilendirilen yabancı ulaştırma kurumlarının Türkiye'de elde edilmiş sayılan hasılatı aşağıdaki unsurlardan oluşmaktadır.

 

* Türkiye sınırları içinde gerçekleştirilen kara taşımacılığında, bilet bedeli ile birlikte alınan gider karşılıkları dahil olmak üzere yolcu, yük ve bagaj taşıma ücreti olarak her ne adla olursa olsun aldıkları tutarlar,

* Türkiye'deki yükleme limanlarından yabancı ülkelerdeki varış limanlarına veya diğer bir kurumun gemisine aktarma yapılacak yabancı limana kadar gerçekleşen deniz ve hava taşımacılığında, bilet bedeli ile birlikte alınan gider karşılıkları dahil olmak üzere yolcu, yük ve bagaj taşıma ücreti olarak her ne adla olursa olsun aldıkaları tutarlar,

* Türkiye dışındaki taşımacılık faaliyeti için kurumlar hesabına Türkiye'de sattıkları yolcu ve bagaj biletleri ile Türkiye'de yaptıkları navlun sözleşmeleri dolayısıyla kendilerine verilen komisyonlar ve ücretler,

Kara taşımalarında, hasılatın Türkiye'de elde edilmiş sayılması için, taşımanın Türkiye sınırları içinde gerçekleşmiş olması yeterli olup, yol bedelinin Türkiye'de alınması şart değildir.

Ancak deniz ve hava taşımacılığında hasılatın Türkiye'de elde edilmiş satılmasına karşınTürkiye'den yapılmasına bağlıdır. Yabancı ulaştırma kurumları tarafından yabancı ülkelerdeki yükleme veya kalkış limanlarından Türkiye'deki varış limanlarına kadar yapılan deniz ve hava ulaştırmalarında alınan yolcu, yük ve bagaj taşıma ücretleri bu kapsamın dışındadır.

Dolayısıyla deniz ve hava taşımacılığında ücrete esas mesafe Türkiye sınırlarını aşmakta ve bir Türk limanından yabancı limana yapılan taşıma ücretinin tanımını kapsamaktadır.

Deniz ve hava taşımacılığı hasılatın Türkiye'de elde edilmiş sayılması için yüklemenin Türkiye limanlarından yapılması gerekli ve aynı zamanda yeterli olup, taşıma işi karşılığı ücretin Türkiye içinde veya dışında alınmış olmasının herhangi bir önemi yoktur.

Taşıma işine aracılık yapanlar çoğu kez bilet ve navlun bedelleri ile birlikte, Türkiye'deki bazı kurumlar adına aidat veya hisseler tahsil etmekte ve bunlar için de bir komisyon almaktadırlar. Bu komisyonlarda Türkiye'de elde edilmiş hasılat sayılmaktadır. Vergi Usul Yasası'nın 207'nci maddesi gereği olarak yabancı ulaştırma kurumları ve bunları Türkiye'de temsil eden şube ve acenteleri "Hasılat defteri" tutmakla yükümlüdürler. Kurumlar Vergisi Yasası'nın 23. maddesi hükmü gereği olarak belirlenen ve hasılat defterlerine kayıt edilen toplam hasılat tutarlarına ortalama emsal oranları uygulanmak suretiyle dar yükümlü ulaştırma kurumlarının kurum kazançları hesaplanmaktadır

(Kaynak: Referans Gazetesi | 10.10.2008)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.