YMM Ertuğrul Tuncer Yeniden Yazıyoruz; Enflasyon Düzeltmesi Sonuçları Vergileme Konusu Olamaz (21.11.2024)

E-bültenimize kayıt olun, yeni yazılar e-posta adresinize gelsin! Üye olmak için tıklayın.

EDİTÖRÜN SEÇTİKLERİ

BASINDAN YAZILAR

Sürekli Yeniden Değerleme Uygulaması - MuhasebeTR

Sürekli Yeniden Değerleme Uygulaması

213 sayılı Kanun’un 298’inci maddesinin (Ç) fıkrası kapsamında “Sürekli yeniden değerleme uygulaması” yapılması öngörülmüştür. Şöyle ki;

Vergi Usul Kanunu Tebliğ Sıra No 537 ile söz konusu tebliğin ikinci bölümünde “213 sayılı Kanunun 298’inci maddesinin (Ç) fıkrası kapsamında “Sürekli Yeniden Değerleme Uygulaması” başlıklı 4’üncü madde de ifade edildiği üzere 7338 sayılı Kanunun 31’inci maddesiyle 213 sayılı Kanun’un mükerrer 298’inci maddesine eklenen (Ç) fıkrasıyla, enflasyon düzeltmesi şartlarının gerçekleşmediği hesap dönemlerinde, fıkrada öngörülen kapsam ve şartlar dahilinde amortismana tabi iktisadi kıymetlerin ve bunlara ait amortismanların yeniden değerlemeye tabi tutulabilmesine imkan sağlanmıştır.

Söz konusu fıkranın uygulama usul ve esasları Tebliğin bu bölümünün izleyen maddelerinde belirlenmiştir. Şöyle ki;

Tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan; kollektif, adi komandit ve adi şirketler de dahil olmak üzere ferdi işletme sahibi gelir vergisi mükellefleri ile kurumlar vergisi mükellefleri bilançolarına kayıtlı amortismana tabi iktisadi kıymetlerini, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298’inci maddesinin (Ç) fıkrasında ve bu Tebliğin 6’ncı maddesinde belirtilen istisnalar dışında, yeniden değerleme hakkına sahip bulunmaktadır.

Aşağıda yer alan mükellefler, 213 sayılı Kanunun mükerrer 298’inci maddesinin (Ç) fıkrası hükümlerinden yararlanamaz:

a) Dar mükellefiyet esasında vergilendirilen mükellefler,
b) İşletme hesabı (zirai işletme hesabı dahil) esasına göre defter tutan mükellefler,
c) Serbest meslek kazanç defteri tutan serbest meslek erbabı mükellefler,

ç) Münhasıran sürekli olarak işlenmiş altın, gümüş alım-satımı ve imali ile iştigal eden mükellefler,

d) Kayıtlarını Türk para birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına izin verilen mükellefler,

Yeniden değerlemeye tabi tutulabilecek iktisadi kıymetler

1) 1/1/2022 tarihinden itibaren, enflasyon düzeltmesi yapma şartlarının gerçekleşmediği dönem sonları itibarıyla aktife kayıtlı bulunan amortismana tabi iktisadi kıymetler bakımından, 213 sayılı Kanun’un mükerrer 298’inci maddesinin (Ç) fıkrasında yazılı istisnalar hariç, söz konusu fıkra uygulamasından yararlanılabilir.

2) 193 sayılı Kanunun mükerrer 120’nci ve 5520 sayılı Kanun’un 25’inci maddeleri uyarınca gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin ödemeleri gereken geçici vergiye esas kazancın tespitine ilişkin açıklamalara 217 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde yer verilmiştir.

Ayrıca, 213 sayılı Kanun’un mükerrer 298’inci maddesinin (Ç) fıkrasının (3) numaralı bendinde, geçici vergi dönemleri itibarıyla yapılacak değerlemede esas alınacak yeniden değerleme oranının, bir önceki yılın Kasım ayından başlamak üzere; 3, 6 ve 9’uncu aylarda, bir önceki 3, 6 ve 9 aylık dönemlere göre Yİ-ÜFE değerinde meydana gelen ortalama fiyat artış oranı esas alınmak suretiyle belirleneceği hükme bağlanmıştır.

Bu bağlamda, mükelleflerin geçici vergi dönem sonlarında amortismana tabi iktisadi kıymetlerini ve bunlara ait amortismanlarını 213 sayılı Kanun’un mükerrer 298’inci maddesinin (Ç) fıkrası ve tebliğin bu bölümü kapsamında yeniden değerleyebilmeleri mümkündür. 213 sayılı Kanun’un geçici 33’üncü maddesi uyarınca şartların gerçekleşmemiş sayıldığı 2022 ve 2023 hesap dönemleri geçici vergi dönemleri sonları itibarıyla da bu kapsamda yeniden değerleme yapılabilir.

3) Yeniden değerleme, bu hakka sahip mükelleflerin, 213 sayılı Kanunun mükerrer 298’inci maddesinin (Ç) fıkrasında yazılı istisnalar dışında, enflasyon düzeltmesi yapılması gerekmeyen dönem sonları itibarıyla bilançolarına dahil amortismana tabi iktisadi kıymetleri ile bu kıymetlere ilişkin olarak bilançonun pasifinde gösterilen amortismanlar hakkında uygulanır. Amortismanın herhangi bir yılda yapılmamış olması durumunda, yeniden değerlemeye esas alınacak tutar bu amortismanlar tam olarak ayrılmış varsayılarak belirlenir.

Bu niteliklerini korudukları müddetçe sat-kirala-geri al işlemine veya kira sertifikası ihracına konu edilen iktisadi kıymetler ile iktisadi kıymetlerin alım, satım ve inşa işleri ile devamlı olarak uğraşanların bu amaçla aktiflerinde kayıtlı bulunan emtia niteliğindeki kıymetler, hangi hesapta izlendiği/kayıtlı olduğu önemli olmaksızın, 213 sayılı Kanunun mükerrer 298’inci maddesinin (Ç) fıkrası kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutulamaz.

Yeniden değerleme uygulaması

Kapsama giren amortismana tabi iktisadi kıymetler ve bunlara ait amortismanların, yeniden değerlemeye esas değerlerinin, yeniden değerleme oranı ile çarpılması suretiyle yapılan yeniden değerleme sonucunda, bilançonun aktifi, pasifinden daha yüksek bir değere ulaşmaktadır.

Yeniden değerleme sonucunda ortaya çıkan değer artışını hesaplamada 213 sayılı Kanunun mükerrer 298’inci maddesinin (Ç) fıkrası net değer artışı usulünü benimsemiştir. Net değer artışının hesaplanabilmesi için yeniden değerlemeden önceki ve sonraki net bilanço aktif değerlerinin tespiti önem arz etmektedir.

Yeniden değerleme sonucundaamortismana tabi iktisadi kıymetlerin yeniden değerlemeden önceki net bilanço aktif değerinin, yeniden değerleme oranı ile çarpılmasından sonra bulanacak net aktif değerden (indirilmesi) düşülmesi suretiyle hesaplanan değer önem arzetmektedir.

01.01.2022 tarihinden itibaren, enflsayon düzetlmesi yapma şartlarının gerçekleşmediği dönemlerde, değerlemenin yapılacağı dönem sonu itibarıyla, yasal defter kayıtlarında yer alan amortismana tabi kıymetlerin ve bunlara ait değerler üzerinden işlem yapılmaktadır.

(Kaynak: Veysi Seviğ / Ekonomim.com | 29.05.2023)