İndirimli Kurumlar Vergisi Matrah Sorunsalı

Bugünlerde indirimli kurumlar vergisi müessesesinde özellikle imalat sanayiine yönelik (US-97 Kodu:15-37) yapılan yatırımlara ilişkin indirimli kurumlar vergisi matrahının tespiti hususunda tartışmalar baş göstermektedir. Bu tartışmaların özünü Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın (Karar) geçici 8 inci maddesinde yer alan 01/01/2017 ile 31/12/2022 tarihleri arasında gerçekleştirilecek yatırım harcamaları için bölgesel ve stratejik teşvik uygulamaları kapsamında uygulanan ilave 15 puan uygulaması ile indirim oranının hem yatırımdan hem de diğer faaliyetlerden elde edilen kazanca yüzde yüz uygulanması durumunun 2023 yılına uzatılmaması oluşturmaktadır. Dolayısıyla süre uzatımı gelmez ise, imalat sanayiine yönelik (US-97 Kodu:15-37) düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamında 01/01/2023 tarihinden sonra gerçekleştirilecek yatırımlar için yukarıdaki teşviklerden faydalanılması mümkün olmayacak ve bu husus indirimli kurumlar vergisi matrahının tespitinde ikili bir duruma sebebiyet verecektir.

Konunun daha iyi anlaşılması açısından örnek bir uygulama ile açıklamalar yapmak daha uygun olacaktır. 

ÖRNEK: X A.Ş. 2022 yılında 20 milyon TL tutarında komple yeni yatırım kararı almış ve yatırımın 8 milyon TL tutarındaki kısmı 2022 yılında gerçekleştirilmiştir. Söz konusu yatırım 2023 yılının başında kısmen işletmeye açılmış ve 5 milyon TL tutarında yatırım daha yapılmıştır.

Söz konusu yatırım US-97 Kodu:15-37 kapsamındadır. Yatırım Katkı Oranı: (YKO) % 30 ve Kurumlar Vergisi İndirimi: (İKVO) % 70 şeklindedir. Şirketin 2022 yılı kurumlar vergisi matrahı 10 milyon TL, 2023/1 dönemi geçici vergi matrahı 8 milyon TL, yatırımdan elde edilen kazanç ise 3 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.

 AÇIKLAMA: Öncelikle henüz süre uzatımı olmaması sebebiyle 2023 yılından önce gerçekleştirilen yatırım harcaması olan 8 milyon TL’yi ayrıştırmak gerekir. Söz konusu tutar ilave 15 puana tabi olacak ve vergi indirim oranı yüzde yüz gerçekleşecektir. Sonrasında ise hak kazanılacak yatırım katkı tutarını (YKT) hesaplamak yerinde olacaktır.

 YKT toplamı 8 milyon TL için %45 ve 12 milyon TL için % 30 olarak uygulandığında 7.200.000 TL olarak gerçekleşecektir. Yani Devlet, 7,2 milyon TL tutarında daha az vergi alarak yatırımı finanse etmiş olacaktır.           

 2022 yılında yatırımdan elde edilen bir kazanç olmadığı için diğer faaliyetlerden doğan kazanca uygulanacak indirimli kurumlar vergisi şu şekilde hesaplanacaktır.

 2022 yılı için;

            1.kriter: 8 milyon TL (gerçekleştirilen yatırım)

            2.kriter: 8 milyon * 0,45 * 1 = 3.600.000

                        12 milyon * 0,30 * 0,80 = 2.880.000

                        Toplam 6.480.000 TL

 Yukarıdaki hesaplamaya göre hak kazanılan YKT, 6,48 milyon TL şeklinde gerçekleşecektir.

 2022 yılı için yararlanılacak indirimli kurumlar vergisi matrahına ulaşmak için önce yararlanılabilecek maksimum tutarın tespiti yerinde olacaktır. Bu tutar ise yatırım katkı tutarının vazgeçilen vergi oranına bölünmesi suretiyle bulunur. İlgili tutar hesaplaması aşağıdaki gibi olacaktır.

            3.600.000 / 0,23 = 15.652.173,91 TL

            2.880.000 / 0,161 = 17.888.198,76 TL

 15.652.173,91 TL + 17.888.198,76 TL = 33.540.372,67 TL 2022 yılı için indirimli kurumlar vergisine tabi maksimum matrah olacaktır.

 Ancak sorumuzda şirketin kurumlar vergisi matrahı 10 milyon TL olduğundan söz konusu tutar için vergi indirim oranı % 100 uygulanacak ve 2022 hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi aşağıdaki hesaplamada da yer aldığı üzere sıfır olacaktır.

 2022 yılı için 10 milyon * %0 = 0,00 hesaplanan vergi tutarı

 Yukarıdaki matrah için yararlanılan YKT  2,3 milyon TL şeklinde gerçekleşecektir.

Devreden YKT: 1,3 milyon TL (yüzde yüz indirime tabi olan) + 2,88 milyon TL = 4,18 milyon TL olacaktır.

 Söz konusu örnekte 2023 yılında ise yatırımın kısmen işletmeye açılmasından dolayı yatırımdan elde edilen kazanca da vergi indirimi uygulaması söz konusu olacaktır. Diğer taraftan yatırım tamamlanmadığından diğer faaliyetlerden elde edilen kazanca vergi indirimi uygulaması devam edecektir.

Ayrıca bir önceki yıldan gelen ve hak edilen ancak yararlanılmayan kısım olan 1,3 milyon TL için de yüzde yüz vergi indirimi uygulanacaktır.

Öncelikle diğer faaliyetlerden elde edilen kazanca ilişkin matrahı tespit etmek gerekirse;

Diğer faaliyetlerden elde edilen kazancın örnekte yer aldığı üzere 5 milyon TL olduğu düşünüldüğünde, öncelikle yüzde yüz vergi indirimine tabi olan matrahı tespit etmek gerekir.

Diğer faaliyetlerden doğan kazanca ilişkin

            1.kriter: 13 milyon TL (gerçekleştirilen yatırım)

            2.kriter: 8 milyon * 0,45 * 1 = 3.600.000

                           5 milyon * 0,30 * 0,80 = 1.200.000

                           7 milyon * 0,30 * 0,80 = 1.680.000

                                                Toplam: 6.480.000 TL

Daha önce yararlanılan YKT’ nın 2,3 milyon TL olduğunu unutmadan, yüzde yüz vergi indirimine tabi kalan YKT 1,3 milyon olduğu görülecektir.

Diğer faaliyetlerden elde edilen kazanç için;

5 milyon TL * %0 = 0,00 hesaplanan vergi olacağından yararlanılan YKT, 1 milyon TL olarak gerçekleşecektir. Çünkü 2023 yılında kurumlar vergisi oranı %20 olduğundan 5 milyon TL üzerinden hesaplanması gereken 1 milyon TL kurumlar vergisinden vazgeçilmiş olacaktır.

Yatırımdan elde edilen kazanca ilişkin ise;

Gerçekleştirilen yatırım harcaması 13 milyon TL olduğundan,

8 milyon için * 0,45 = 3.600.000 ve  5 milyon için * 0,30 = 1.500.000 olarak hesaplanacak ve  hak kazanılan YKT 5.100.000 TL olarak gerçekleşecektir. Şu an itibariyle YKT’nin 3,3 milyon TL’lik kısmından yararlanıldığı için kalan YKT 1,8 milyon TL ( 300 bin + 1,5 milyon) olacaktır. Bu tutarın 300 bin TL’lik kısmı yüzde yüz indirime tabi tutar olacaktır.

Bu kapsamda yatırım faaliyetlerinden elde edilen kazanç için ise

300 bin / 0,2 = 1,5 milyon TL tutarındaki matraha yüzde yüz indirim uygulanacaktır.

1,5 milyon TL   * %0 = 0 hesaplanan vergi

Yüzde yüz vergi indirimine tabi YKT bittiğinden geriye kalan YKT için %70 vergi indirimi uygulanacaktır. Dolayısıyla;

1,5 milyon * %6 = 90.000 TL hesaplanan vergi olacaktır.

Sonuç olarak yatırımdan elde edilen kazanca ilişkin Yararlanılan YKT 510.000 TL (300 bin + 210 bin) olarak gerçekleşecektir.

Dolayısıyla örneğimize göre yüzde yüz vergi indirimine tabi olan 3,6 milyon TL tutarında YKT’dan tamamen faydalanılmıştır. Açıklamamızın başında yer aldığı üzere toplam YKT 7,2 milyon TL olduğundan, yararlanılan YKT 3,81 milyon TL ve  kalan YKT 3,39 milyon TL olarak gerçekleşecektir. Yararlanılan YKT’nın 3,3 milyon TL’lik kısmı diğer faaliyetlerden elde edilen kazançlara uygulanan indirimden kaynaklanmıştır.

Diğer taraftan yazımızın başında belirttiğimiz üzere, imalat sanayiine yönelik (US-97 Kodu:15-37) düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamında yapılan yatırımlar için diğer faaliyetlerden elde edilen kazançlara uygulanacak oranın 01.01.2023 tarihinden itibaren yüzde yüz yerine yüzde seksen olacağı hususunu göz önünde bulundurmak gerekir. Dolayısıyla ilgili örneğimizde diğer faaliyetlerden elde edilen kazançlara yönelik yararlanılacak YKT üst sınırı 6,48 milyon TL (8 milyon * 0,45 * 1 + 12 milyon * 0,30 * 0,80) olacaktır. Örneğimizde ise bu tutarın 3,3 milyon TL’lik kısmından yararlanılmıştır.

(Kaynak: Selçuk Turgay Azak / Ekonomim.com | 18.05.2023)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.