Asıl iş, yardımcı iş ve alt işveren / Tahsin Sınav

Barış AYDIN: Tahsin Bey, biz, yaklaşık 1000 kişi istihdam eden bir firmayız. Değişen ve zorlaşan ekonomik şartlar içerisinde üretimimize devam ederken, işçilerimize de ücret vb hakediş ödemelerimizi zamanında ve eksiksiz yapmaktayız. Fakat işlerimizin yoğunluğu sürekli değişim gösteriyor. Bu nedenle üretim planlamasında zorlanıyoruz. Yani üretim yokken, personele ödemelerimiz sürdüğünden maliyetlerimiz ayrı bir yük getiriyor. Geçen hafta yapılan yönetim kurulu toplantımız neticesinde, üretimde ve kasa taşıma, mal ayıklama, ortalığın süpürülmesi gibi yardımcı işlerde taşeron bir veya birkaç firmayla anlaşıp çalışma kararı aldık. Şimdi geçen haftaki yazınıza istinaden sorumu soruyorum: Bu işlerde sözleşmemizi de yönetmeliğe uygun hazırlayarak alt işveren (taşeron) ile çalışabilir miyiz?

C: Geçen haftaki yazımdaki “asıl iş, yardımcı iş ve alt işveren” kavramlarını tekrarlarsam; alt işveren, bir işverenden, işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan, bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlardır. Asıl iş, mal veya hizmet üretiminin esasını oluşturan iştir. Yardımcı iş ise işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin olmakla beraber doğrudan üretim organizasyonu içerisinde yer almayan, üretimin zorunlu bir unsuru olmayan ancak asıl iş devam ettikçe devam eden ve asıl işe bağımlı olan iştir. Asıl işveren de işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işleri veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işleri diğer işverene veren, asıl işte kendisi de işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlardır.

Okuyucumun sorusunu cevaplayabilmek için, öncelikle “asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kurulma şartları”nı incelememiz gerekiyor. Asıl işveren alt işveren ilişkisinin kurulabilmesi için, a)Asıl işverenin işyerinde mal veya hizmet üretimi işlerinde çalışan kendi işçileri de bulunmalıdır. b)Alt işverene verilen iş, işyerinde mal veya hizmet üretiminin yardımcı işlerinden olmalıdır. Asıl işin bölünerek alt işverene verilmesi durumunda ise, verilen iş, işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olmalıdır. c)Alt işveren, üstlendiği iş için görevlendirdiği işçilerini sadece o işyerinde aldığı işte çalıştırmalıdır. ç)Alt işverene verilen iş, işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin bir iş olmalı, asıl işe bağımlı ve asıl iş sürdüğü müddetçe devam eden bir iş olmalıdır. d)Alt işveren, daha önce o işyerinde çalıştırılan bir kimse olmamalıdır. Ancak daha önce o işyerinde çalıştırılan işçinin bilahare tüzel kişi şirketin ya da adi ortaklığın hissedarı olması, alt işveren ilişkisi kurmasına engel teşkil etmeyecektir. Anayasal girişim özgürlüğü de bunu gerektirir. Yani yasadaki sınırlayıcı ilke, ancak girişim özgürlüğünü koruyacak şekilde uygulanabilir.

Asıl işin tamamını bir işverene devretmek suretiyle işçi çalıştırmaktan vazgeçen bir iş sahibinin asıl işveren sıfatından söz edilemeyeceği için, işi tamamiyle devralan işveren de alt işveren değildir. Bu nedenle alt işverenlikten söz edebilmek için asıl işin bir bölümünün alt işverene –taşerona- verilmesi gerekmektedir. İşte bu anlamda temel kural olarak, “işletmenin ve işin gereği ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektiren iş”in asıl iş içerisinden alt işverene verilmesi mümkündür. Yönetmeliğin 11. maddesinde bu ayrımın ilkeleri, şöyle sıralanıyor: (1)İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektiren iş, mal veya hizmet üretiminin zorunlu unsurlarından olan, işin niteliği gereği işletmenin kendi uzmanlığı dışında ayrı bir uzmanlık gerektiren iş olmalıdır. (2)İşverenin kendi işçileri ve yönetim organizasyonu ile mal veya hizmet üretimi yapması esastır. (3)Ancak asıl iş; a)İşletmenin ve işin gereği, b)Teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektirmesi, şartlarının birlikte gerçekleşmesi hâlinde bölünerek alt işverene verilebilir. (4)Asıl işin bir bölümünde iş alan alt işveren, üstlendiği işi bölerek bir başka işverene veremeyecektir.

Yapılan iş yazılmadığından okuyucumun belirttiği işlerin yardımcı iş kategorisinde olduğunu değerlendirerek, yönetmeliğe uygun sözleşme hazırlanarak, alt işverene verilebileceği sonucuna vardım.

 

(Kaynak: Yeni Şafak Gazetesi | 06.10.2008)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.