Emekli Çalışanlar İçin Verilecek Beş Puanlık İndirim Kayıtdışı İstihdama Çare Mi?

EYT’li vatandaşlarla ilgili yasa tasarısına göre emekli aylığı bağlanacak vatandaşların kayıt dışı istihdam edilmelerinin önüne geçmek, işverenlerin SGDP’ye tabi çalışanlar yönünden maliyetlerini azaltmak ve istihdam piyasasında dalgalanma oluşturmamak adına torba yasanının yürürlüğe girmesinin ardından emekli olacak çalışanlarını istihdam etmeye devam edecek işverenler, bu sigortalılardan dolayı da beş puanlık indiriminden yararlanabilecek.

SGDP’ye tabi çalışan sigortalılara yönelik işverenlere verilecek beş puanlık indirimin bu kişilerin kayıt dışı istihdam edilmelerinin önüne geçip geçmeyeceği noktasında öncelikle bu kişilerin kayıt dışı çalıştırılmaları ile kayıt altına alınarak çalıştırılmaları arasında çalışan lehine veya aleyhine olan hususlara bakmak gerekiyor.

Bir kere emeklilik sonrası çalışma karşılığı ödenen SGDP’nin iş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi veya sürekli iş göremezlik geliri bağlanması durumu hariç, sigortalıya herhangi bir getirisi olmadığı gibi emekli aylığına bir katkısı da bulunmamaktadır.

Emekli çalışanın ölümle veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan bir iş kazasına uğraması veya meslek hastalığına tutulması durumunda ise kayıt dışı çalıştırılmış olsa bile zaten SGK tarafından geriye yönelik incelemeler yapılarak kayıt altına alınmakta, sonrasında SGDP tahakkuku yapılarak sürekli iş göremezlik geliri bağlanmaktadır.

Haliyle mevcut sosyal güvenlik mevzuatına göre emekli çalışanın kayıt altına alınarak çalışmasıyla, kayıt dışı çalışması arasında çalışan açısından herhangi bir fark bulunmamaktadır. Bu bakımdan emekli çalışanın kayıt altına alınarak çalışmasının kendisine herhangi bir faydası sağlanmadığı sürece, işverene değil beş puanlık indirim, onbeş puanlık indirim de verseniz birçoğu kayıt dışı çalıştırılmaya devam edecektir.

Emekli çalışanın kayıt altına alınması isteniyorsa öncelikle SGDP’ye tabi çalışmanın, kayıt dışı çalışmaya göre emekli çalışan açısından bir faydasının, bir getirisinin olması gerekiyor. Bu fayda, SGDP’li çalışmanın sona ermesinin ardından emekli ayığının güncellenmesi şeklinde olabileceği gibi, emekli çalışan adına SGK’ya bildirilen prime esas kazanca isabet eden primin bir kısmının takip eden aydaki emekli aylığına ek ödeme olarak verilmesi şeklinde de olabilir.

Şu kadarını söyleyeyim,

Emekli çalışan için işverenin ödeyeceği sigorta priminden beş puanlık indirim yapmak yerine sigortalının prime esas kazancının iki puanlık kısma isabet eden sigorta primini bir sonraki aydaki emekli aylığına ek ödeme şeklinde ve SGDP’li çalıştığı her ay için prime esas kazancıyla orantılı olarak verin, hem Hazinenin yükünü azaltmış, hem kayıt dışı istihdamla mücadelede önemli bir mesafe katetmiş, hem de Sosyal Güvenlik Kurumunun gelirini kat be kat artırmış olursunuz.

Veya SGDP’li çalışma sona erdikten sonra SGDP priminin % 7,5 olan sigortalı hissesinin bir kısmının toptan ödeme olarak sigortalıya verilmesi de düşünülebilir.

 

Ama her ne yaparsanız yapın, SGDP’ye tabi çalışmanın emekli çalışana bir katkısını sağlamadığınız takdirde işverene beş puanlık indirim de verseniz, kayıt dışı istihdamda 0,01 puanlık bir iyileşme bile sağlayamazsınız bence.

Gelelim SGDP’li çalıştıran işverenlerin maliyetlerinin azaltılması noktasına,

Mevcutta normal bir çalışan için beş puanlık indirim düşüldükten sonra prime esas kazancının %32,5’i kadar; emekli çalışanlar açısından beş puanlık indirim uygulanmaksızın % 32 oranında sigorta primi ödenmektedir. Başka bir anlatımla SGDP’ye tabi çalışan bir işçinin sigorta prim oranı, beş puan indirimsiz haliyle bile normal çalışana göre 0,5 puan daha düşük. Torba yasa sonrası, beş puanlık indirim düşüldükten sonra SGDP’ye tabi çalışanlar lehine aradaki makas daha da artarak 5,5 puana çıkacak.

Deniyor ki, SGDP’li çalışanların sigorta primlerinin işveren hissesine isabet eden kısmı fazla olduğu için bu indirime gidiyoruz.

Sigorta priminin işveren hissesine isabet eden kısmına baktığımızda normal bir işçi adına SGK’ya ödenen %37,5 oranındaki sigorta priminin beş puanlık indirim düşüldükten sonra % 17,5’lik kısmı işveren tarafından karşılanırken, SGDP’ye tabi çalışan bir sigortalı için ödenen % 32 oranındaki sigorta priminin %24,5’lik kısmı işveren tarafından karşılanıyor. Yani brüt ücret karşılığı sözleşme imzalanmış SGDP’liler yönünden işveren hissesine düşen maliyetin düşürülmesine yönelik gerekçe gayet doğru.

Ne var ki çalışma hayatına bakıldığında çalışanlarla işverenlerin imzaladıkları iş sözleşmelerinin büyük kısmının net ücret üzerinden yapıldığı görülecektir. Net ücret karşılığı yapılan sözleşmelerde de sigorta priminin tamamı işveren tarafından karşılandığından, zaten emekli çalışanlar lehine 0,5 düşük olan prim maliyeti, beş puanlık indirim sonrası 5,5 puan olacaktır.

Sonuçta torba yasayla yapılacak düzenlemeler sonrasında beş puanlık indirim düşüldükten sonra liseyi üniversiteyi yeni bitirmiş bir gencimiz için brüt kazancının %32,5’i üzerinden prim ödemesi gereken bir işverenin, brüt kazancının %27’si oranında prim ödeyeceği bir emekliyi tercih etmesinin önü açılmış olacaktır.

Halbuki istihdamdaki önceliğimiz gençlerimiz olmalı, işsiz vatandaşlarımız olmalı, bilmem yanlış mı düşünüyorum.

(Kaynak: Eyüp Sabri Demirci / Karar.com | 03.02.2023)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.