Gazetecilerin Kıdem Tazminatı

Çalışma hayatında kıdem tazminatı, iş kanunlarına tabi olarak çalışanların gelecek hayallerini süsleyen en büyük güvencesi niteliğindedir. Hâl böyle olunca bu düzenleme emeklilikten sonra en çok merak edilen konular arasında yer almaktadır.

Kıdem tazminatı deniz, basın ve diğer çalışan işçiler için ayrı kanunlarda ayrı şartlara tabi tutulmuştur. Bu iş kanunlarından özellikle Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştırılanlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun’un gazeteci haklarına ve çalışma ilişkilerine dair yeterli daha doğrusu günümüz şartlarına yeterli cevap verememesi nedeniyle pratikte çok sayıda ihtilaflar vuku bulmaktadır.

Bu yazımızda gazeteci arkadaşlarımızdan gelen sualler muvacehesinde gazetecilerin kıdem tazminatı hakları irdelenmiştir…

GAZETECİ SAYILANLAR

Basın çalışanlarıyla ilgili 5953 Sayılı Kanunda, Türkiye'de yayınlanan gazete ve mevkutelerle haber ve fotoğraf ajanslarında her türlü fikir ve sanat işlerinde çalışan ve İş Kanunundaki işçi tarifi şümulü haricinde kalan kimselerle bunların işverenleri hakkında uygulanır. Bu Kanunun şümulüne giren fikir ve sanat işlerinde ücret karşılığı çalışanlar gazeteci olarak tarif edilmiştir. Bu tarifle Basın Kanununun kapsamı ve gazeteci tanımı ortaya konulmuştur. Buna göre Kanunun kapsamında kalan iş yerleri Türkiye’de yayınlanan gazete ve mevkutelerle haber ve fotoğraf ajansları olarak sıralanabilir. Kanunda bahsi geçen “gazete” ve “mevkute” gibi kavramların nesne anlamında olmadığı günlük gazete ya da daha uzun dönemsel yayınların basıldığı yer olan işletmenin anlaşılması gerektiği açıktır. Bununla birlikte gazete ve dönemsel yayının Türkiye’de yayınlanması bir başka zorunluluktur. Bahsi geçen dört tür iş yerinde fikir ve sanat işlerinde ücret karşılığı çalışanlar, Kanunda gazeteci olarak adlandırılmıştır.  

KIDEM TAZMİNATI ŞARTLARI

İş Kanununa tabi işçilerin kıdem tazminatına hak kazanabilmeleri bir işverene bağlı olarak en az 1 yıl çalışmaları gerekmektedir.

Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştırılanlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanunun kapsamında bulunan gazetecilerin kıdem tazminatı hakları işçilerden farklı olarak özel biçimde düzenlenmiştir. Buna göre, meslekte geçecek olan 5 yılın büyük önemi vardır. 5 yıl çalışma süresinin dolması ile kıdem tazminatı talep hakkı doğabilmektedir. Ancak, bir defa 5 yıllık kıdemin kazanılması durumunda her bir işveren yanında yeni bir 5 yıl kıdem şartı aranmamaktadır.

Gazetecinin meslek kıdemi, gazetecinin meslekte geçirdiği toplam süreyi ifade etmektedir. Kıdem tazminatı ve yıllık izin bakımından meslek kıdemi, gazetecinin gazetecilik mesleğine ilk girişinden itibaren geçerli olmaktadır.

Yargıtay’a göre bu durum, gazetecinin başka işverenlere ait iş yerlerinde edindiği kıdemi sonraki işverenler açısından belli yükümlülükler getirmektedir. Bunun nedeni, kıdemli gazeteciyi çalıştırmanın işveren için önemli bir fayda sağlaması ve yararlanan işverenin de bunun sonucuna katlanması şeklinde açıklanabilir.

Kanun’da kıdem hakkının özel olarak korunması, gazetecilik mesleğinin belli bir birikimin sonucu edinilebildiğine işarettir.

Diğer yandan bir defa kıdem tazminatı alan gazetecinin kıdeminin yeni işe giriş tarihinden itibaren hesaplanacağı kuralı mevcuttur. Anılan hüküm, uygulamada gazetecinin kıdemini sıfırlanması olarak bilinse de, en az 5 yıllık meslek kıdeminin sıfırlanması söz konusu olmaz. Bahsi geçen düzenleme, gazetecinin aynı dönem için birden fazla kıdem tazminatı almamasını öngörmektedir.

TAZMİNATIN MİKTARI

Hizmet akdi kıdem tazminatı gerektiren bir sebeple sona eren gazeteciye feshi ihbar edilen sözleşmenin taallük ettiği her hizmet yılı veya küsuru için, son aylığı esas alınmak suretiyle her yıl için bir aylık ücreti miktarında tazminat verilmesi zorunludur.

Kanuna göre işverenin maddi imkânsızlık sebebiyle gazetecinin tazminatını bir defada ödeyememesi hâlinde, ödeme en çok 4 taksitte yapılır ve bu taksitlerin tamamının süresi bir yılı geçemez.

Gazetecilerin kıdem tazminatına ilişkin Basın İş Kanununda 4857 Sayılı İş Kanunundan farklı olarak bir tavan öngörülmemiştir. Son olarak gazetecinin kıdem tazminatından SGK priminin kesilmediğini belirtelim.

            ***

“Gazeteler, dünyanın aynalarıdır.” James Ellis

(Kaynak: İsa Karakaş / Türkiye Gazetesi | 30.07.2022)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.