Asgari Ücretin Serüveni ve Temmuz Zammı

Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın son günlerde enflasyon sebebiyle çalışanların gerileyen alım gücünü eskisinin de üzerine çıkarılacağı yönündeki açıklamaları milyonlarca çalışanı heyecanlandırdı. Bu minvalde çok sayıda okurumuz önümüzdeki Temmuz ayında asgari ücretin zamlanıp zamlanmayacağı hususunda meraklarını gazetemize ve sosyal medya hesaplarımıza iletti. Okurlarımızın merak ve beklentilerini asgari ücretin tarihsel serüveni ve istatistikler muvacehesinde cevap aramaya çalışacağız…

ASGARİ ÜCRET 86 YAŞINDA

Sosyal ve iktisadi açıdan büyük bir ehemmiyete haiz olan asgari ücret, 1936 tarihli ilk İş Kanunumuzda öngörülmüştü. Ancak fiilî uygulaması 1950’li yılların başında mahallî komisyonlar tarafından belirlenmeye başlanmıştır.

1960’lı yılların sonlarına doğru mahallî komisyonlar yerini merkezî komisyona bırakmıştır. 1971 tarihli 1475 sayılı İş Kanununda da merkezî komisyon olarak “Asgari Ücret Tespit Komisyonu” uygulaması kabul edilmiştir. Belirtilen merkezi komisyon uygulaması hâlen devam etmektedir.

Asgari ücret sanayi ve hizmetler kesimi ile tarım ve orman kesimi işçileri için daha önce “Asgari Ücret Tespit Komisyonu” tarafından ayrı ayrı olarak belirlenmekte iken 01.08.1989 tarihinden bu yana her iki kesim için tek rakam olarak belirlenmektedir. Diğer yandan 16 yaşını dolduranlar ile doldurmayanlar için ayrı ayrı belirlenirken 2014 yılından itibaren bu ayrım da kaldırılmıştır.

Günümüzde bu ücretin uygulaması, iş sözleşmesi ile çalışan ve 4857 sayılı İş Kanununun kapsamında olan veya olmayan, her türlü işçinin çalıştığı bütün iş kollarını kapsamaktadır.

ASGARİ ÜCRETE 4 ZAM

Son dönemlerde asgari ücretle ilgili milletvekilleri tarafından çok sayıda kanun teklifi TBMM’ye intikal ettirilmiştir. Bu tekliflere bakıldığında asgari ücretin yıl bazında kiminde 4 kez, kiminde 3, kiminde ise 2 kez belirlenip zamlanması öngörülmektedir.  

Esasen geçmiş dönemlere bakıldığında bu tekliflerde öngörülen tüm sürelerin uygulandığı görülmektedir. Örneğin son 22 yıllık dönemlere bakıldığında 2000-2002 yılları arasında her yıl 4 kez belirlenip zamlandığı, 2003 yılında 3 kez, 2004 yılı ve müteakip yıllarda 2015 yılına kadar her yıl 2 kez belirlenip zamlandığı görülmektedir.

2016 yılından günümüze kadar olan dönemde ise her yıl sadece bir kez aralık ayında belirlenip zamlanmaya başlanmıştır.

TEMMUZDA ZAM KAÇINILMAZ

Yasa gereği asgari ücretin işçilere normal bir çalışma günü karşılığı ödenen ve işçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek miktarda olması gerekmektedir.

Cari asgari ücretin geçen yılda uygulanan asgari ücrete göre %50’den fazla artırılmasına rağmen döviz kurundaki dalgalanmalar, petrol fiyatlarında yüksek artışlar, Rusya-Ukrayna savaşı ile diğer iç ve dış etkenlere bağlı olarak enflasyon rakamlarında çok yüksek artışlar ortaya çıkmıştır.

Hâl böyle iken özellikle gıda, kira ve ulaşımda öngörülemeyen oranlarda çok yüksek fiyat artışları başta asgari ücretliler olmak üzere, diğer tüm sabit ücretli çalışan ve emeklilerin satın alma gücünün erimesine yol açmıştır.

Yüksek enflasyon sadece günümüze özgü değildir. Geçmiş dönemlere bakıldığında çok da geriye gitmeye gerek yok. 1990’lı yıllarda 2000’li yılların başında yüksek enflasyon karşısında ülkemize özgü çözümler ürettiğimiz de görülecektir. Bu çözümlerden biri de enflasyonun çift haneli olduğu ve çok yüksek olduğu dönemlerde milyonlarca çalışanın mağdur olmaması için 2000-2002 yılları arasında olduğu gibi her yıl 4 kez belirlenip zamlanması, izleyen yıllarda ise enflasyondaki düşüşe bağlı olarak yıllık bazda 3’e, düşüşlerin hızlanmasına bağlı olarak 2’ye ve bire düşürülmesi şeklinde gerçekleşmiştir. Günümüzdeki enflasyon rakamlarının yüksek olduğu göz önünde bulundurulduğunda bu temmuz ayında asgari ücretlilerin gerileyen alım güçlerinin yükseltilmesi için zam yapılması kaçınılmaz görünmektedir.

(Kaynak: İsa Karakaş / Türkiye Gazetesi | 11.04.2022)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.